του Γιώργου Γεωργίου *
Η προσωπική μου άποψη είναι ότι, τόσο το 2021 όσο και κατά τα επόμενα χρόνια, υπάρχει μεγάλη αισιοδοξία και προοπτική για τον κλάδο των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ). Ο κορωνοϊός μάς έχει δείξει με δραματικό τρόπο ότι θα πρέπει να σκεφτούμε πώς η κρίση αυτή μπορεί να μεταμορφωθεί στην καλύτερη ευκαιρία για να επιταχυνθεί η ενεργειακή μετάβαση προς μια χαμηλού ανθρακικού αποτυπώματος κοινωνία.
Είναι πραγματικά μια λυπηρή διαπίστωση μετά από μια πανδημία η οικονομική δραστηριότητα να μειώνεται, αλλά την ίδια ώρα ο πλανήτης ανακουφίζεται με λιγότερες εκπομπές αερίων ρύπων στην ατμόσφαιρα, με αποτέλεσμα να μειώνονται τα επίπεδα της μόλυνσης.
Έχουμε μια μοναδική ευκαιρία για να αντιμετωπίσουμε ταυτόχρονα δύο μεγάλες κρίσεις, την οικονομική λόγω πανδημίας και την κλιματική αλλαγή. Η συγκυρία στην οποία ζούμε σήμερα μπορεί να αποτελέσει την ευκαιρία για πράσινη οικονομική ανάκαμψη, ανάκαμψη ζωής και οικονομίας, με καλύτερη ποιότητα ζωής για εμάς και τα παιδιά μας.
Οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο ενεργειακός τομέας εξαιτίας της κρίσης του COVID-19, αλλά και εξαιτίας της πετρελαϊκής κρίσης διεθνώς, μας έχουν επιδείξει ότι οι ΑΠΕ παραμένουν ελκυστικές επενδύσεις και το ενδιαφέρον συνεχίζει να είναι πολύ μεγάλο στη χώρα μας.
ΠΡΑΣΙΝΗ ΑΝΑΚΑΜΨΗ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΠΑΝΔΗΜΙΑ
Όλο και πληθαίνουν οι φωνές που ζητούν πράσινη ανάκαμψη της οικονομίας, καθώς και οι μελέτες που καταδεικνύουν πως η τόνωση της οικονομίας είναι συμβατή με την προστασία του περιβάλλοντος και ότι αυτές οι δύο καίριες προτεραιότητες πρέπει να συνδυαστούν.
Οι Στόχοι της Βιώσιμης Ανάπτυξης δεν θα πρέπει να είναι μια τυπική υποχρέωση συμμόρφωσης της χώρας, αλλά ως ουσιαστική διεργασία μπορούν να βοηθήσουν στον σχεδιασμό και το χτίσιμο ενός καλύτερου μέλλοντος για την Κύπρο και τους ανθρώπους της.
Στο πλαίσιο μιας πιο ειδικής θεώρησης της αγοράς ενέργειας, η πανδημία βρήκε τον ενεργειακό κλάδο της χώρας μας σε μια θετική φάση ανάπτυξης με μεγάλες προοπτικές. Παρά την κατάσταση που έχει διαμορφωθεί, οι προοπτικές στον χώρο των ΑΠΕ είναι ενισχυμένες, καθώς βλέπουμε ότι όλος ο κόσμος πλέον θεωρεί τον τομέα αυτό ως το πιο σημαντικό εργαλείο για να έρθει η τόσο ποθητή οικονομική ανάπτυξη και φυσικά για να επιτευχθούν οι στόχοι του κράτους και η προστασία του περιβάλλοντος.
Παρ’ όλες τις δυσκολίες, γίνεται ξεκάθαρο σε όλους πλέον, και ιδιαίτερα μετά την πανδημία, ότι η στροφή προς τις ΑΠΕ ήρθε για να μείνει. Το 2025, οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας πρόκειται να καταστούν η μεγαλύτερη πηγή παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας παγκοσμίως, τερματίζοντας την πρωτοκαθεδρία του άνθρακα στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας κατά τις τελευταίες πέντε δεκαετίες.
Σε κάθε περίπτωση, η πολυπόθητη επανεκκίνηση της οικονομίας, η αποκατάσταση –μερικώς ή ολικώς– της ζήτησης, σε συνδυασμό με την «Ενεργειακή Μετάβαση», καθορίζουν το νέο επιχειρηματικό τοπίο του ενεργειακού τομέα, που δημιουργεί νέες ευκαιρίες για ανάπτυξη και δράση.
ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΑΝΩ ΤΩΝ 800 ΕΚΑΤ.
Οι εταιρείες-μέλη του Συνδέσμου Συμμετεχόντων στην Ανταγωνιστική Αγορά Ηλεκτρισμού (ΣΣΑΑΗ) θα υλοποιήσουν τις μεγαλύτερες ενεργειακές επενδύσεις στη χώρα των τελευταίων χρόνων και θα συμβάλουν ενεργά στη διαμόρφωση μιας πραγματικά απελευθερωμένης αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, που θα λειτουργεί προς όφελος των τελικών καταναλωτών. Αυτές οι επενδύσεις ξεπερνούν τα 800 εκατομμύρια ευρώ, ενώ μια γρήγορη διαβούλευση και εφαρμογή ενός ξεκάθαρου νομοθετικού ενεργειακού πλαισίου αποθήκευσης ενέργειας θα επιτρέψει να διπλασιαστούν ή ακόμα και να τριπλασιαστούν αυτές οι επενδύσεις, σε μια περίοδο τόσο σημαντική για την κυπριακή οικονομία.
Ο ενεργειακός σχεδιασμός της χώρας για την επόμενη δεκαετία καθορίζεται στο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα, όπου καθορίζονται και οι στόχοι διείσδυσης των ΑΠΕ για το 2030, επομένως και ο στόχος για τη διαφοροποίηση του ενεργειακού μείγματος της χώρας με έργα ΑΠΕ συγκεκριμένης συνολικής ισχύος.
Η απελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας στοχεύει στη δημιουργία μιας ανταγωνιστικής αγοράς, προκειμένου να αυξηθεί η οικονομική αποδοτικότητα και να μειωθεί το κόστος ενέργειας στον τελικό καταναλωτή.
Ο ΣΣΑΑΗ χαιρετίζει τον ανταγωνισμό και την περαιτέρω διείσδυση έργων παραγωγής ενέργειας στο ηλεκτρικό σύστημα της Κύπρου, αλλά θεωρεί παράλληλα πως αυτό πρέπει να γίνεται ρυθμιζόμενα, λαμβάνοντας σοβαρά υπόψη τις αντοχές και τις δυνατότητες του συστήματος σε συνδυασμό με τους στόχους του Εθνικού Σχεδίου για το 2030.
Η θέση του ΣΣΑΑΗ είναι ότι, χωρίς τη δημιουργία κατάλληλων υποδομών και την προώθηση της αποθήκευσης, δεν μπορεί το ηλεκτρικό σύστημα της χώρας να δεχτεί ανεξέλεγκτη διείσδυση ΑΠΕ. Μέχρι να συμβούν αυτά, θεωρούμε ότι επιβάλλεται να τεθούν κάποιες προϋποθέσεις ως προς την αδειοδότηση και διείσδυση έργων ΑΠΕ.
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ
Θεωρούμε επίσης επιτακτική ανάγκη η πολιτεία να καθορίσει τον ρόλο που θα διαδραματίσει ο συμμετέχων με δεσπόζουσα θέση στην ανταγωνιστική αγορά ηλεκτρισμού. Πιστεύουμε ότι είναι αναγκαία η ρύθμιση του ρόλου του δεσπόζοντος και ότι πρέπει να αποσυνδεθεί από τις οποιεσδήποτε αναπτύξεις που σχετίζονται με έργα ηλεκτροπαραγωγής. Αναμένουμε από τη ΡΑΕΚ να καθορίσει οδικό χάρτη πορείας εξόδου της ΑΗΚ από τη δεσπόζουσα θέση, θέτοντας χρονοδιάγραμμα και όρια μεριδίου της αγοράς σε όγκο και ποσοστά.
Ο ΣΣΑΑΗ πιστεύει ότι δεν θα πρέπει να δίνεται το δικαίωμα στον δεσπόζοντα, μέσω ρυθμιζόμενων και/ή μη ρυθμιζόμενων δραστηριοτήτων του, να διευρύνει το μερίδιό του στην αγορά ηλεκτρισμού στην παραγωγή και στην προμήθεια. Αυτό αποτελεί κατάχρηση της δεσπόζουσας θέσης της ΑΗΚ και πλήττει τον ανταγωνισμό και οι κινήσεις αυτές υποδηλώνουν στρατηγική για μπλοκάρισμα του υγιούς ανταγωνισμού στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας. Οι ιδιώτες επενδυτές έχουν δαπανήσει μεγάλα ποσά για να προετοιμαστούν για την ένταξη στην ανταγωνιστική αγορά, σύμφωνα με τις εξαγγελίες και τους σχεδιασμούς της κυβέρνησης. Έχουν δεσμευθεί απέναντι σε επενδυτές και τραπεζικά ιδρύματα.
Αναφορικά με το θέμα του one-stop shop για αδειοδότηση έργων ΑΠΕ, αναμένουμε την ένταξη σωστών προνοιών στην εναρμονιστική νομοθεσία για τις ΑΠΕ, που θα βοηθήσουν στη διευκόλυνση της αδειοδότησης έργων, στην απλοποίηση των διαδικασιών αδειοδότησης και στη μείωση του απαιτούμενου για τον σκοπό αυτό χρόνου.
Όσον αφορά την εύρυθμη λειτουργία της αγοράς, θα πρέπει να διασφαλισθεί ο ανεξάρτητος και αμερόληπτος ρόλος του ΔΣΜΚ και Λειτουργού Αγοράς. Το τροποποιητικό νομοσχέδιο «Ο περί Ρύθμισης της Αγοράς Ηλεκτρισμού (Τροποποιητικός) Νόμος του 2019» ήταν σε δημόσια διαβούλευση τον Απρίλιο του 2019 και, παρά την πάροδο πέραν του ενός έτους, δεν έχει ακόμα προωθηθεί για ψήφιση.
Ο Σύνδεσμος Συμμετεχόντων στην Ανταγωνιστική Αγορά Ηλεκτρισμού (ΣΣΑΑΗ) θα επιμείνει στην πιστή εφαρμογή των σχεδιασμών για απελευθερωμένη αγορά το συντομότερο και αντιτίθεται σε οποιεσδήποτε διεπιδοτήσεις ή εξαιρέσεις ή σχεδιασμούς που θα επιβραδύνουν ή θα ανακόψουν την πορεία αυτή.
* Προέδρου Συνδέσμου Συμμετεχόντων στην Ανταγωνιστική Αγορά Ηλεκτρισμού (ΣΣΑΑΗ),
Προέδρου Παγκύπριου Συνδέσμου Επιχειρήσεων Εξοικονόμησης Ενέργειας (ΠΑΣΕΕΞΕ)