ΤΟΥ ΑΝΔΡΕΑ Φ. ΜΑΤΣΑ*
Αναντίλεκτα το 2022 ξεκίνησε με διαφορετικούς οιωνούς και προοπτικές, μέσα και από το πρίσμα της προβλεπόμενης επιστροφής στην κανονικότητα, ως απότοκο και της ομαλοποίησης των κοινωνικοοικονομικών δεδομένων στη βάση της σημαντικής μείωσης των παρενεργειών της υγειονομικής κρίσης.
Δυστυχώς όμως, η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022 δημιούργησε νέα προβλήματα και αβεβαιότητα, κυρίως σε συνάρτηση με τη χρονική διάρκεια και το εύρος της εισβολής. Η επέκταση των αρνητικών επιδράσεων και επιπτώσεων σε ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο, ως απότοκο της προσφυγικής κρίσης, της επισιτιστικής κρίσης, με ελλείψεις σε τρόφιμα και βασικά αγαθά, όπως βέβαια και η τεράστια ενεργειακή κρίση, σε συνάρτηση με τη νέα γεωπολιτική πραγματικότητα, δημιούργησαν νέα δεδομένα και επέβαλαν νέες προτεραιότητες.
Μέσα σ’ αυτό το νέο περιβάλλον η Κύπρος δεν θα μπορούσε να μείνει ανεπηρέαστη, παρά το γεγονός πως, με εξαίρεση το πολύ ψηλό ποσοστό του πληθωρισμού, τη συνεπακόλουθη ακρίβεια και την αύξηση των δανειστικών επιτοκίων, δεν έχουν υπάρξει, συγκριτικά με την υπόλοιπη Ε.Ε., ισοπεδωτικές ανατροπές, ιδιαίτερα σε σχέση με τα εργασιακά θέματα.
Υπενθυμίζεται πως, κατά το 2022 δεν είχαμε ουσιαστική διαφοροποίηση σε ό,τι αφορά τα επίπεδα της ανεργίας, ενώ ανανεώθηκε σημαντικός αριθμός συλλογικών συμβάσεων στον ιδιωτικό τομέα με την παραχώρηση μισθολογικών αυξήσεων και βελτίωση παρεμφερών ωφελημάτων. Επιπρόσθετα, θα πρέπει να σημειωθεί όμως πως, κατά την περίοδο 2020 -2021 αυξήθηκε η κερδοφορία των επιχειρήσεων ως ποσοστό του ΑΕΠ από 25% σε 26,7 %, ως απότοκο και της οικονομικής στήριξης που έτυχαν από το κράτος, στο πλαίσιο της πολιτικής διαχείρισης των προβλημάτων που δημιουργήθηκαν από την πανδημία, σε αντίθεση με τους μισθούς, οι οποίοι κατέγραψαν μείωση, από 46,2% σε 44,3%.
Θα πρέπει επίσης να σημειωθεί πως, η σύσταση του Υφυπουργείου Κοινωνικής Πολιτικής δίνει τη δυνατότητα για πιο στοχευμένη και ισορροπημένη κοινωνική πολιτική, η οποία, σε συνάρτηση με τον σχεδιασμό μιας ισοζυγισμένης εισοδηματικής πολιτικής για επαρκείς μισθούς, τη συνολική φορολογική μεταρρύθμιση και τη μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού, μπορεί να δημιουργήσει γερές βάσεις για την ενίσχυση του Κοινωνικού Κράτους Δικαίου, στο πλαίσιο και της κοινωνικής οικονομίας της αγοράς, προωθώντας την αξιοπρέπεια και την ποιότητα στην εργασία.
Παράλληλα, αναμένεται πως, θα ολοκληρωθεί η διαδικασία που βρίσκεται σε εξέλιξη, σε ό,τι αφορά την πλήρη αποκατάσταση του θεσμού της Α.Τ.Α, στη βάση της Μεταβατικής Συμφωνίας, έτσι ώστε να διασφαλιστεί η εργατική ειρήνη με τη συνομολόγηση συλλογικών συμβάσεων μεγαλύτερης χρονικής διάρκειας, όπως επίσης και να διατηρηθεί η αγοραστική δύναμη των μισθών που διασυνδέεται άμεσα με το βιοτικό επίπεδο των εργαζομένων.
Αναπόφευκτα, η πορεία της οικονομίας και κατ’ επέκταση των δεδομένων στην αγορά εργασίας θα εξαρτηθούν σε σημαντικό βαθμό και από τις εξελίξεις στην Ουκρανία και τη δυνατότητα της Ε.Ε. να διαχειριστεί αποτελεσματικά τα προβλήματα, δημιουργώντας κυρίως τη δυνατότητα και τη σαφή προοπτική ενεργειακής αυτάρκειας και αυτονομίας. Επιπρόσθετα, η δυνατότητα πλήρους εφαρμογής των προνοιών του Ευρωπαϊκού Πυλώνα Κοινωνικών Δικαιωμάτων και η προώθηση ενός κοινωνικού πρωτοκόλλου αποτελούν συμπληρωματικές προκλήσεις για την Ένωση.
ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣ ΔΙΑΛΟΓΟΣ ΚΑΙ ΤΡΙΜΕΡΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ
Παράλληλα, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη και το γεγονός πως, με τον νέο χρόνο, θα υπάρξει μια καινούργια κυβέρνηση, η οποία θα πρέπει να αξιοποιήσει ακόμη περισσότερο το θεσμικό πλαίσιο του κοινωνικού διαλόγου και της τριμερούς συνεργασίας, τόσο σε ό,τι αφορά το Εργατικό Συμβουλευτικό Σώμα, όσο και σε σχέση με τη Συμβουλευτική Οικονομική Επιτροπή, δίνοντας έμφαση και προτεραιότητα στην αύξηση της παραγωγικότητας και κατ’ επέκταση στην ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων.
Σημειώνεται ως θετική παράμετρος, το στοιχείο της μέχρι στιγμής πρόβλεψης για το 2023, στη βάση της οποίας δεν προκύπτει εκτίμηση που να παραπέμπει στον κίνδυνο της ύφεσης, αλλά σε επιβράδυνση της ανάπτυξης. Συγκεκριμένα, ο ρυθμός ανάπτυξης αναμένεται να μειωθεί από 5,7% κατά το 2022, σε 3% το 2023, ενώ η ανεργία θα έχει οριακή πτώση, από το 7% στο 6,4%. Σημαντική αναμένεται να είναι η μείωση του πληθωρισμού, ο οποίος αναμένεται να κυμανθεί από 7,7%-8% το 2022, πέφτοντας στο 3% το 2023.
Επαλήθευση των προβλεπόμενων τάσεων της οικονομίας, θα σημαίνει τη δυνατότητα καλύτερης διαχείρισης των δεδομένων που θα καταγραφούν σε μία ομολογουμένως δύσκολη χρονιά, με επιπρόσθετα προβλήματα αυτά των μεταναστευτικών ροών και του δημογραφικού.
ΟΜΑΛΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΚΑΤΩΤΑΤΟΥ ΜΙΣΘΟΥ
Σ’ αυτό το πλαίσιο, για τη ΣΕΚ προέχει η ομαλή εφαρμογή του θεσπισμένου Εθνικού Κατώτατου Μισθού, στη βάση και της ρύθμισης της ωριαίας απόδοσής του και η αξιοποίηση της δυνατότητας αναθεώρησης μέσα από τον Μηχανισμό Αναπροσαρμογής. Η σωστή και καθολική εφαρμογή του Κατώτατου Μισθού, θα δημιουργήσει συνθήκες καλύτερης ρύθμισης της αγοράς εργασίας, αίροντας τον αθέμιτο ανταγωνισμό ανάμεσα σε εργαζόμενους και ανάμεσα σε επιχειρήσεις, θα μειώσει το πρόβλημα της υποδηλωμένης εργασίας, με την αξιοποίηση και του λογισμικού προγράμματος ΕΡΓΑΝΗ, θα μειώσει το έμφυλο χάσμα στις αμοιβές και θα βελτιώσει τις συνεισφορές στα συνταξιοδοτικά ταμεία, με ανάλογη αύξηση στα συνταξιοδοτικά και όχι μόνο, ωφελήματα.
Αυτή η εξέλιξη, θέτει ακόμα πιο επιτακτικά την ανάγκη για ισχυροποίηση της κοινωνικής ασφάλισης, με τη συνολική μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος. Η δημιουργία συνθηκών βιώσιμης αλλά και κοινωνικά δίκαιης και ισορροπημένης ανάπτυξης του Ταμείου Κοινωνικών Ασφαλίσεων, θα θέσει τις βάσεις για καλύτερη προστασία και λειτουργία του συστήματος, τόσο για τους μισθωτούς εργαζόμενους όσο και για τους αυτοεργοδοτούμενους, αποτρέποντας τη μετακύλιση προβλημάτων και στρεβλώσεων στις επόμενες γενιές. Στο ίδιο μεταρρυθμιστικό πλαίσιο, θα πρέπει να δημιουργηθούν οι ικανές και αναγκαίες συνθήκες για αξιοποίηση, επέκταση και εδραίωση του Θεσμού των Ταμείων Προνοίας ως δεύτερος πυλώνας συνταξιοδοτικών παροχών, ενώ παράλληλα μπορεί και πρέπει να τύχει διαχείρισης το θέμα που αφορά την αναλογιστική αναπροσαρμογή.
Η νέα στόχευση της Ε.Ε., για επέκταση της κάλυψης μέσω συλλογικών συμβάσεων στο 80% των εργαζομένων και η σύσταση προς τα Κράτη Μέλη, μέσω της Οδηγίας για τον Ευρωπαϊκό Κατώτατο Μισθό, για σχεδιασμό στρατηγικής που να οδηγεί στην επίτευξη του συγκεκριμένου στόχου σε συνεργασία με τους κοινωνικούς εταίρους, δημιουργεί νέες δυνατότητες και προοπτικές για όλα τα θέματα που αποτελούν βασικές συνιστώσες των συλλογικών συμβάσεων, σε ό,τι αφορά την οριζόντια εφαρμογή τους. Η ΣΕΚ έχει θέσει ξεκάθαρα τη θέση πως δεν θα πρέπει να επικυρώνεται καμία δημόσια σύμβαση χωρίς την ισχύ συλλογικής σύμβασης.
Η αγορά εργασίας αλλάζει με πολύ πιο έντονους ρυθμούς, ως απότοκο και των συνεπειών που επέφερε η πανδημία. Προς αυτή την κατεύθυνση, είναι σημαντική η ολοκλήρωση της συζήτησης στο Εργατικό Συμβουλευτικό Σώμα, για την αναθεώρηση της Στρατηγικής για την Απασχόληση Εργαζομένων από Τρίτες Χώρες, έτσι ώστε να δημιουργούνται συνθήκες καλύτερης διαχείρισης των αναγκών, αλλά και των δυνατοτήτων της αγοράς εργασίας.
ΡΥΘΜΙΣΗ ΤΗΣ ΤΗΛΕΡΓΑΣΙΑΣ
Επίσης, επείγει η αποστολή του Νομοσχεδίου για τη ρύθμιση της Τηλεργασίας, στη Βουλή για ψήφιση, όπως ακριβώς έχει εγκριθεί από τη Νομική Υπηρεσία μετά τον νομοτεχνικό έλεγχο. Μέσα από τη συγκεκριμένη ρύθμιση θα μπορέσουν να διασφαλιστούν οι συνθήκες ομαλής και ασφαλούς λειτουργίας αυτής της μορφής της εργασίας. Παράλληλα, είναι σημαντική και η δημιουργία συνθηκών ομαλής μετάβασης στην ψηφιοποιημένη οικονομία αποτρέποντας συνθήκες ψηφιακού αποκλεισμού και απομόνωσης.
Τέλος, θα πρέπει να ξεκινήσει ο διάλογος που αφορά στην πράσινη φορολογική μεταρρύθμιση, έτσι ώστε να μπορέσει να προωθηθεί με επιτυχία η Πράσινη Ανάπτυξη και η Κυκλική Οικονομία, περιορίζοντας τη φορολογική επιβάρυνση της εργασίας και μεταφέροντας το βάρος στη ρύπανση, στο πλαίσιο και της εν γένει πολιτικής διαχείρισης των περιβαλλοντικών προκλήσεων και των κλιματικών αλλαγών.
Το 2023 θα είναι έτος προκλήσεων αλλά και προοπτικών, μέσα από τις οποίες θα πρέπει να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη και συνοχή. Προς αυτή την κατεύθυνση, είναι ιδιαίτερα σημαντική η διασφάλιση της πλήρους και χωρίς αποκλείσεις εφαρμογής του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, τόσο για την υλοποίηση των μεταρρυθμιστικών δράσεων που έχει καταθέσει η Κυπριακή Δημοκρατία, όσο και για τη δυνατότητα απορρόφησης του συνόλου των κονδυλίων που έχει εγκρίνει η Ε.Ε..
*ΓΕΝΙΚΟΥ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑ ΤΗΣ ΣΕΚ