Του Καθηγητή Τάσου Χριστοφίδη*
Αν κάτι στιγμάτισε τη χρονιά που μας πέρασε είναι χωρίς αμφιβολία η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Η Ευρώπη αιφνιδιάστηκε, οι πολίτες της Ουκρανίας έχασαν πολλά, στράφηκαν στην προσφυγιά ή προσπαθούν να ζήσουν και να συνεχίσουν να ονειρεύονται σε μια χώρα υπό την απειλή της πολιορκίας. Παγκόσμια ο πληθωρισμός καλπάζει, η ενεργειακή κρίση προβληματίζει πολίτες και ηγεσίες, βάζοντας σε δεύτερη μοίρα άλλες προτεραιότητες όπως αυτήν της περιβαλλοντικής κρίσης και της κρίσης βιοποικιλότητας.
Μπροστά σε αυτόν τον κατακλυσμό των εξελίξεων, οι κοινωνίες μας φαίνεται να πάσχουν επίσης κι από κρίση ηγεσιών και ταυτότητας. Από τη μία τα εύηχα συνθήματα για την αποδοχή της διαφορετικότητας, τον προσανατολισμό στη συμπερίληψη κι από την άλλη πώς στην πράξη οχυρώνουμε την ισότητα, τα δικαιώματα των γυναικών, πώς προστατεύουμε ουσιαστικά τους πρόσφυγες και την κοινότητα ΛΟΑΤΚΙ+ από σοβινιστικές συμπεριφορές και πράξεις. Η αλήθεια είναι μία: Ή είσαι κατά των διακρίσεων συνολικά και χωρίς αστερίσκους ή δεν είσαι ή υπερασπίζεσαι με τόλμη αυτά που πρεσβεύεις ή πολύ απλά σταματάς να τα πρεσβεύεις.
Πώς συνδέονται τα πιο πάνω με την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση και την αποστολή των πανεπιστημίων και του Πανεπιστημίου Κύπρου; Μα έχουν να κάνουν με τον ρόλο του πανεπιστημίου ως διαμορφωτή κουλτούρας, ως χώρου παίδευσης της φοιτητικής κοινότητας, όχι μόνο στο αντικείμενο της ειδίκευσής της, αλλά κυρίως ενδυναμώνοντάς την για να κατανοήσει την επίδραση της συμπεριφοράς της στην ευρύτερη κοινωνία. Η έρευνα από την άλλη αποσκοπεί στην ανακάλυψη νέας γνώσης και στην αξιοποίησή της για να κάνουμε καλύτερο τον κόσμο μας. Οι ερευνητικές μονάδες, τα ερευνητικά εργαστήρια του Πανεπιστημίου Κύπρου και τα Κέντρα Αριστείας του Ιδρύματος έχουν αναπτύξει συνέργειες που βελτιώνουν τη ζωή και την κοινωνία μας. Δώστε προσοχή σε μικρές και μεγάλες εφαρμογές που βελτίωσαν τον τρόπο λειτουργίας των συγκοινωνιών και εξυπηρέτησης του πολίτη και ίσως να ανακαλύψετε ότι ανάμεσα στους συντελεστές του έργου βρίσκεται και το Πανεπιστήμιο Κύπρου.
Όπως και ο κόσμος μας, έτσι και τα πανεπιστήμια καλούνται να εξελιχθούν και να προσαρμοστούν στα καλέσματα των καιρών. Για να διαδραματίσουμε ρόλο στον ευρωπαϊκό χώρο εκπαίδευσης και έρευνας που διαμορφώνεται τρία είναι τα σημεία στα οποία οφείλουμε να εστιάσουμε: 1. Διεθνοποίηση και εξωστρέφεια, 2. Ψηφιοποίηση, υβριδική και εξ αποστάσεως διδασκαλία ως συμπληρωματική της διά ζώσης διδασκαλίας και 3. Έμφαση στην επίδραση και την επικοινωνία της.
Μιλώντας με ειλικρίνεια, γιατί αυτό οφείλεις να πράττεις συνεχώς, αλλά κυρίως σε ένα άρθρο κατάθεσης απόψεων για τη νέα χρονιά που υποδεχτήκαμε και τους στόχους που πρέπει να τεθούν και να υλοποιηθούν, στην Κύπρο έχουμε την τάση να ξύνουμε την επιφάνεια, να μιλάμε για αυτά που πρέπει να γίνουν, αλλά να λειτουργούμε στον αυτόματο πιλότο περιμένοντας κάποια αόρατη δύναμη να δράσει αντί για μας. Θεωρούσαμε για παράδειγμα το Brexit ως ευκαιρία να προσελκύσουμε φοιτητές και φοιτήτριες από το εξωτερικό, αλλά δεν έγινε κατανοητό ότι πρέπει να τρέξουμε για να ρυθμίσουμε τη νομοθεσία που διέπει την προσφορά προπτυχιακών ξενόγλωσσων προγραμμάτων στα πανεπιστήμια. Τα δημόσια πανεπιστήμια έχασαν λοιπόν μια τεράστια ευκαιρία. η χώρα έχασε μια τεράστια αναπτυξιακή ευκαιρία. Βλέπετε τα βλέμματα ήταν στραμμένα αλλού, σε μία πολιτική προσέλκυσης επενδυτών με την παραχώρηση διαβατηρίων που ήταν καταδικασμένη να αποτύχει. Τα πανεπιστήμια της Δυτικής Ευρώπης έδρασαν με ταχύτητα, κέρδισαν σημαντικό μερίδιο, με την Κύπρο εκ των πραγμάτων να έχει να διαχειριστεί και το ζήτημα της συνδεσιμότητας. Χάσαμε λοιπόν μία συγκυρία και δεν χρειάζεται νομίζω να βλέπουμε και τις τρέχουσες και τις μελλοντικές συγκυρίες ανάπτυξης να μας προσπερνούν.
ΝΑ ΔΡΑΣΟΥΜΕ ΣΗΜΕΡΑ
Σήμερα πρέπει να δράσουμε και με τον πρώτο πληθυντικό απευθύνομαι στους φορείς με τους οποίους διαβουλευόμαστε για να καταλήξουμε στην ψήφιση των κανονισμών για την προσφορά των ξενόγλωσσων προπτυχιακών προγραμμάτων. Το προφίλ της φοιτητικής κοινότητας στο οποίο απευθυνόμαστε είναι συγκεκριμένο, τα κριτήρια εισδοχής όσον αφορά την ακαδημαϊκή τους επίδοση αυστηρά. Υπάρχει μία τεράστια αγορά στις γειτονικές ηπείρους την οποία μπορούμε και πρέπει να προσελκύσουμε. Εάν επιζητάμε την πραγματική ανάπτυξη πρέπει να τολμήσουμε, αν θέλουμε να έχουμε ρόλο πρέπει να τον διεκδικήσουμε.
Προσδοκία μου είναι το 2023 να είναι η χρονιά που να κατανοήσουμε ότι τα πράγματα, μας αρέσει δεν μας αρέσει, αλλάζουν και μαζί τους πρέπει να αλλάξουμε κι εμείς. Δεν μπορούμε να είμαστε προσκολλημένοι σε εμμονικές τυπολατρίες που μας κρατούν καθηλωμένους. Ανάμεσα σ’ αυτά που πρέπει να αλλάξουν είναι βεβαίως και ο τρόπος που απευθυνόμαστε και συζητάμε με τις νέες γενιές. Οι ρυθμοί, οι απαιτήσεις, η εμπειρία ακόμα της πανδημίας και η παγκόσμια συνδεσιμότητα συνέβαλαν στην επιτάχυνση της κατανόησης ότι η εξ αποστάσεως επικοινωνία, εργασία και εκπαίδευση, η υβριδική μάθηση και συνεργασία ήρθαν για να μείνουν, αποτελούν μέρος πια της καθημερινότητάς μας. Προχωράμε λοιπόν ως Πανεπιστήμιο Κύπρου και στην ανάπτυξη υβριδικών και εξ αποστάσεως προγραμμάτων, αρχικά σε μεταπτυχιακό επίπεδο, για να απευθυνθούμε στους ανθρώπους αυτούς που επιθυμούν την πρόσβαση στην παιδεία και στο πανεπιστήμιο με αυτόν τον τρόπο, γινόμαστε περισσότερο συμπεριληπτικοί στην πράξη, γιατί αυτό είναι στοιχείο της κουλτούρας και της ταυτότητάς μας.
Πολλά είναι αυτά που γίνονται στο Πανεπιστήμιο Κύπρου, τόσα που δεν μπορούν να περιοριστούν σ’ ένα άρθρο αποτίμησης της χρονιάς που πέρασε, αλλά και συνοπτικής καταγραφής των στόχων για το 2023. Το Πανεπιστήμιο Κύπρου επιμένει να στέκεται αντάξιο των προσδοκιών της κοινωνίας. Το πρώτο δημόσιο πανεπιστήμιο της Κύπρου συμπλήρωσε τη χρονιά που πέρασε τα τριάντα χρόνια διδασκαλίας και σε αυτή την περίοδο κατάφερε να συγκαταλέγεται σε όλες τις διεθνείς κατατάξεις κύρους (ανάμεσα στα κορυφαία 501-600 πανεπιστήμια σύμφωνα με τη λίστα της Σαγκάης – ARWU, στα καλύτερα 401-500 σύμφωνα με τους Times Higher Education World University Ranking και στα 473 καλύτερα διεθνώς σύμφωνα με τη διεθνή κατάταξη Quacquarelli Symonds (QS)). Σκεφτείτε την προοπτική και τις δυνατότητες εάν είχε τα εργαλεία στη διάθεσή του να αναπτυχθεί και να ανοίξει ακόμα περισσότερο τους ορίζοντές του.
ΔΙΚΤΥΩΣΗ ΚΑΙ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΣΥΝΕΡΓΕΙΕΣ
Συνεχίζουμε με έμφαση στη δικτύωση και στις διεθνείς συνέργειες, γνωρίζουμε πόσο σημαντικές είναι οι συνεργασίες για την ανάπτυξη και την απόκτηση περαιτέρω εμπειρογνωμοσύνης. Η συμμετοχή του Πανεπιστημίου Κύπρου ως μέλους της συμμαχίας Young Universities for the Future of Europe, προσφέρει μια μοναδική ευκαιρία εξέλιξης των λειτουργικών δομών του Πανεπιστημίου Κύπρου και προσέλκυσης ανθρώπινου δυναμικού για εργασία και φοίτηση. Θέτουμε μαζί με τα υπόλοιπα μέλη της συμμαχίας τα θεμέλια ενός ευρωπαϊκού πανεπιστημίου σε δέκα τουλάχιστον πανεπιστημιουπόλεις σε όλη την Ευρώπη. Αυτό θέλουμε να προσφέρουμε στους ανθρώπους μας: τη δυνατότητα να φοιτήσουν και να συν-εργαστούν σε ένα απόλυτα ευρωπαϊκό περιβάλλον, να μπορούν να διασυνδεθούν με τον κόσμο, να αποκτήσουν εμπειρίες δικτύωσης και εργασίας πριν την ολοκλήρωση των σπουδών τους για να είναι έτοιμες/οι να επιδράσουν θετικά και να δημιουργήσουν το αύριο με τις πράξεις, τον λόγο και το ήθος τους.
Καλή Χρονιά!
*Πρύτανη του Πανεπιστημίου Κύπρου