Του Τάσου Γιασεμίδη*
Η παρουσία ενός ισχυρού και σύγχρονου χρηματοπιστωτικού τομέα, ο οποίος να στηρίζει τις ανάγκες της οικονομίας και της κοινωνίας, μέσα από ένα εκσυγχρονισμένο μοντέλο λειτουργίας αποτελεί προϋπόθεση για τη δημιουργία ενός ελκυστικού και ανταγωνιστικού χρηματοοικονομικού και επιχειρηματικού κέντρου. Το τελευταίο είναι σημαντικό, ιδιαίτερα σε μια εποχή που απαιτεί αυτοματισμούς, γρήγορες και αποτελεσματικές λύσεις.
Η τεχνολογία αποτελεί σημαντικό μέρος του τομέα, αν και στην Κύπρο ακόμα πολλές διαδικασίες απαιτούν σημαντικό αριθμό εγγράφων. Είναι πολλές φορές που πολίτες και επιχειρήσεις εκφράζουν δυσφορία για την καθυστέρηση ανοίγματος λογαριασμών και μεταφοράς / πίστωσης χρημάτων. Φυσικά, δύσκολα μπορεί κάποιος να αδικήσει τους παράγοντες του τομέα, εφόσον είναι παθόντες του πρόσφατου παρελθόντος, ενώ και οι νομοθεσίες και οι πρακτικές είναι ιδιαίτερα αυστηρές, σε σύγκριση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
Εντελώς διαφορετικό το σκηνικό μέσα σε μια δεκαετία
Συγκρίνοντας το χρηματοπιστωτικό σύστημα πριν από μια δεκαετία σε σχέση με σήμερα, κάποιος θα διαπιστώσει ότι οι αλλαγές είναι σαρωτικές. Πέραν από το κλείσιμο δύο μεγάλων χρηματοπιστωτικών Οργανισμών, γεγονός που ενδεχομένως να ακουγόταν αστείο αν κάποιος το ανέφερε προ δεκαετίας, ο τρόπος διεξαγωγής των εργασιών έχει διαφοροποιηθεί, πολλά υποκαταστήματα έχουν κλείσει και υπήρξαν διαδοχικά σχέδια εξόδου προσωπικού, με πρώτιστο μέλημα των τραπεζικών Οργανισμών να είναι η προώθηση των αυτοματοποιήσεων και της μηχανογράφησης (digitalization). Το γεγονός αυτό, φυσικά, οδηγεί πολλές φορές σε παράπονα για απρόσωπους Οργανισμούς.
Σταδιακά μεταφερόμαστε σε ένα διαφορετικό λειτουργικό πλαίσιο σε σχέση με την παραδοσιακή τραπεζική πρακτική, με νέους Οργανισμούς όπως τα ιδρύματα μεταφοράς χρημάτων (payment institutions) να μεγεθύνουν το μερίδιο αγοράς τους όσον αφορά τις συναλλαγές που διεκπεραιώνουν. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο αριθμός τέτοιων αδειοδοτημένων Οργανισμών στην Κύπρο έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια.
Μια σημαντική παράμετρος είναι η μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων, μέσα από αναδιαρθρώσεις, ανταλλαγές χρέους με ακίνητα και κυρίως πωλήσεις χρηματοπιστωτικών διευκολύνσεων σε Οργανισμούς διαχείρισης.
Η εξυγίανση των ισολογισμών των κυπριακών τραπεζών και η σημαντική βελτίωση των δεικτών τους τις έχει κάνει ελκυστικές και φαίνεται να υπάρχει ενδιαφέρον από επενδυτές είτε να αποκτήσουν μια παθητική θέση στο μετοχικό τους κεφάλαιο είτε ακόμη και να προχωρήσουν σε εξαγορές. Φυσικά δεν πρέπει κανείς να ξεχνά ότι αυτή η βελτίωση προήλθε μέσα από τις θυσίες της κοινωνίας, συμπεριλαμβανομένων και των υπαλλήλων των τραπεζικών ιδρυμάτων.
Το «χρέος» και ο ρόλος της κοινωνίας
Επομένως, εύκολα μπορεί να πει κάποιος ότι απαλλαγμένος από τα προβλήματα των τελευταίων χρόνων, ο τομέας έχει την ηθική υποχρέωση να επιστρέψει κάτι στην κοινωνία, ούτως ώστε να διαδραματίσει πρωταγωνιστικό ρόλο στην αναχαίτιση των δυσκολιών και προκλήσεων που αναμένονται.
Αν τα καταφέρει, η κοινωνία θα σταθεί δίπλα του σε περιπτώσεις ενδεχόμενων «επιθετικών» κινήσεων εξαγορών. Σε αντίθετη περίπτωση, η κοινωνία και οι πολίτες θα στηρίξουν την αλλαγή. Πλέον ο κόσμος θέλει ενέργειες για τη στήριξή του αλλιώς θα δει οποιαδήποτε αμυντική εισφορά για εξαγορά ως προσπάθεια διασφάλισης θέσεων και λαφύρων.
Την ίδια στιγμή, μπορεί για τους δανειολήπτες και τα κράτη η αύξηση των επιτοκίων να προκαλεί προβληματισμό, όμως για τα τραπεζικά ιδρύματα αναμένεται να ενισχύσει την κερδοφορία τους. Φυσικά, πέρα από το ύψος των επιτοκίων υπάρχουν και άλλοι παράγοντες, που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη, όπως η πορεία της οικονομίας και γενικότερα το επιχειρηματικό περιβάλλον, ώστε να είναι δυνατή η διοχέτευση της ρευστότητας μέσω δανειακών προϊόντων.
Λαμβάνοντας υπόψη τα πιο πάνω, ο τραπεζικός τομέας καλείται να διαδραματίσει τον δικό του ρόλο στην ανάπτυξη της οικονομίας μέσω της παροχής δανειακών διευκολύνσεων σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά. Ο δανεισμός αποτελεί σημαντικό μέρος της χρηματοδότησης επενδύσεων και μέρος του κεφαλαίου κίνησης των επιχειρήσεων. Η μόχλευση στο πλαίσιο ενός λογικού χρηματοδοτικού σχεδίου είναι ένα απόλυτα υγιές φαινόμενο, το οποίο μεγιστοποιεί τα κέρδη μιας επένδυσης.
Πέρα από τη χορήγηση ρευστότητας στην αγορά, ο χρηματοπιστωτικός τομέας έχει σημαντικό ρόλο να διαδραματίσει και στη στήριξη άλλων τομέων, όπως οι υπηρεσίες θεματοφυλακής για τα επενδυτικά ταμεία, υπηρεσίες private banking και παροχή εγγυητικών για ενίσχυση των εξαγωγών.
Είναι γι’ αυτόν τον λόγο σημαντικό οι χρηματοπιστωτικοί Οργανισμοί να παραμένουν ανταγωνιστικοί, όχι μόνον όσον αφορά την εγχώρια αγορά αλλά και σε ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο (απαιτείται συνεχής ανάλυση των εξελίξεων και των δεδομένων που προκύπτουν).
Σταδιακά οι διαδικασίες μέσα από τη χρήση της τεχνολογίας ενδεχομένως να γίνουν γρηγορότερες, όπως για παράδειγμα με την εφαρμογή της ψηφιακής ταυτότητας που θα γίνεται δυνατή η άμεση και γρήγορη πρόσβαση των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων στα δεδομένα του πελάτη.
Βελτίωση των συναλλαγών εντός αλλά και εκτός Κύπρου
Επιπλέον, φαίνεται να εξετάζονται τρόποι ώστε εμβάσματα μεταξύ κυπριακών τραπεζών να διευθετούνται τοπικά (ήδη υπάρχουν αναπτυγμένα εργαλεία) και όχι μέσω ανταποκριτριών τραπεζών, κάτι που δημιουργεί καθυστερήσεις. Προς τη σωστή κατεύθυνση κινείται και η πρωτοβουλία της Κεντρικής Τράπεζας για τη δημιουργία ηλεκτρονικού προφίλ των πολιτών και των επιχειρήσεων, στο οποίο θα έχουν πρόσβαση όλα τα τραπεζικά ιδρύματα, ώστε να διευκολύνεται και να επιταχύνεται η διαδικασία ταυτοποίησης στοιχείων.
Σε παγκόσμιο επίπεδο δεν αποκλείεται, σύντομα, σελίδες κοινωνικής δικτύωσης να δώσουν τη δυνατότητα για μεταφορά χρημάτων, εφόσον αποκτήσουν τις ανάλογες άδειες. Αναπόφευκτα, η τεχνολογία και η αυτοματοποίηση έχουν μπει στη ζωή μας και πλέον και στον τραπεζικό τομέα. Η χρήση χαρτονομισμάτων αναμένεται να μειωθεί σταδιακά και όλα τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα καλούνται να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα.
Η συμμετοχή ξένων Οργανισμών στα μετοχικά κεφάλαια των τραπεζών αλλά και γενικότερα των επιχειρήσεων είναι μια ευκαιρία άντλησης τεχνογνωσίας και εμπειριών και θα οδηγήσει τον τομέα στο επόμενο βήμα. Παραμονή σε διαδικασίες του παρελθόντος μέσα σε ένα βραχυκυκλωμένο επιχειρησιακό περιβάλλον είναι συνταγή καταστροφής.
Στόχος η ενίσχυση της πραγματικής οικονομίας
Αυτό που πρέπει να γίνει αντιληπτό είναι ότι το τραπεζικό και γενικότερα το χρηματοπιστωτικό σύστημα αποτελεί εργαλείο στήριξης των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων, παραμένοντας φυσικά μια κερδοφόρα επιχείρηση. Αποτελεσματικότητα, γρήγορες διαδικασίες που να διευκολύνουν τους πελάτες, απόσειση οποιωνδήποτε πολιτικών (φυσικά λόγω των γεωπολιτικών και οικονομικών εξελίξεων δημιουργείται ζήτημα για μετόχους προερχόμενους από συγκεκριμένες περιοχές, για κάποιους άδικα) και άλλων παρόμοιων βαριδιών και ενίσχυση της λεγόμενης πραγματικής οικονομίας, πρέπει ν’ αποτελούν προτεραιότητες.
*Οικονομολόγου