Της Ευδοκίας Παπαδοπούλου
Το δικό της “rebranding” φαίνεται να κάνει η κυπριακή αγορά ακινήτων, σύμφωνα και με τα όσα λέχθηκαν από τους διάφορους ομιλητές, κατά την παρουσίαση της ετήσιας έκθεσης της PwC Κύπρου για τις επιδόσεις του κλάδου για το 2023.
Στην εκδήλωση της Πέμπτης που έφερε τον τίτλο "Evolving landscape and the need for new policies and reforms", οι αριθμοί σε ό,τι αφορά την κινητικότητα που καταγράφηκε την περσινή περίοδο στην κυπριακή κτηματαγορά, δεν αφήνουν περιθώρια αμφισβήτησης για το ότι τα ακίνητα εξακολουθούν να αποτελούν ένα από τα βασικότερα «γρανάζια» της οικονομίας της χώρας.
Με τη συνολική αξία λοιπόν, των συναλλαγών για το 2023, να ισοφαρίζει τα επίπεδα - ρεκόρ του 2022, φτάνοντας τα €5,5 δισεκατομμύρια και καταγράφοντας 24.200 πωλήσεις ακινήτων - 3% αυξημένες σε σχέση με πέρυσι - η έρευνα καταλήγει στο συμπέρασμα πως η κυπριακή αγορά ακινήτων παρουσιάζει σημαντική ανθεκτικότητα και ευελιξία.
Enabler και όχι driver
Στον απόηχο, ωστόσο, των κλυδωνισμών που βίωσε ο κλάδος μετά τον τερματισμό του Κυπριακού Επενδυτικού Προγράμματος (ΚΕΠ) το 2020 και προηγουμένως, της χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2013, όλα δείχνουν πως έχει πλέον περάσει το μήνυμα πως δεν είναι πλέον βιώσιμο για την κυπριακή οικονομία να αντιμετωπίζει τα ακίνητα ως «κινητήριο μοχλό» της.
Όπως το έθεσε και ο CEO της PwC Κύπρου, Φίλιππος Σώσειλος, ο κλάδος των ακινήτων δεν θα πρέπει να θεωρείται “driver”, αλλά “enabler” της οικονομίας της χώρας, που θα διέπει και θα ενισχύει οριζόντια όλους τους υπόλοιπους κλάδους. Περιγράφοντας πως ο κάθε τομέας στον οποίο η Κυπριακή Δημοκρατία επιδιώκει να επενδύσει - τουρισμός, headquartering, εκπαίδευση κ.λπ.- “has very real, real estate needs”, ο κ. Σώσειλος υπογράμμισε πως «ο τομέας των ακινήτων στην Κύπρο αναμένεται να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στο νέο οικονομικό μοντέλο της χώρας μας, όπως αυτό περιγράφεται στο “Όραμα 2035” της Κύπρου» .
«Ο κλάδος έχει ήδη ξεκινήσει το δικό του ταξίδι μετασχηματισμού», ανέφερε χαρακτηριστικά, προσθέτοντας πως οι ενδιαφερόμενοι φορείς «αναγνωρίζουν τόσο την ανάγκη για συνεχή επανεφεύρεση όσο και την ανάγκη για την αλλαγή του τρόπου με τον οποίο δημιουργούν, προσφέρουν και αποτυπώνουν οικονομική αξία». «Οικονομική αξία», όπως τόνισε, «που θα επιτρέψει στην Κύπρο να συνεχίσει να προσελκύει ξένες άμεσες επενδύσεις και που είναι βιώσιμη και κατάλληλη για τις τρέχουσες, καθώς και για τις μελλοντικές ανάγκες της χώρας μας».
«Ναι» στα οικιστικά, «όχι» στις επαύλεις
Tα οικιστικά ακίνητα εξακολουθούν να «οδηγούν» την αγορά, αντιπροσωπεύοντας το 69% (70% το 2022) της συνολικής αξίας των συναλλαγών σε ολόκληρο τον κλάδο, με την αξία των συναλλαγών για το 2023, να ανέρχεται περίπου στα €3,9 δισ. Ειδικότερα, από τις 14.600 συνολικές συναλλαγές, οι 9.600 αφορούσαν πωλήσεις διαμερισμάτων και οι 5.000 αφορούσαν κατοικίες.
Παρά τις πωλήσεις 600 περισσότερων ακινήτων το 2023 σε σχέση με το 2022, η αξία των συναλλαγών παρέμεινε στα ίδια επίπεδα, με τους πιο κάτω πίνακες να αποτυπώνουν τους λόγους πίσω από αυτό το φαινόμενο. Ενδεικτικά, ρίχνοντας μια ματιά στο είδος των ακινήτων, διαπιστώνεται πως τη μεγαλύτερη αύξηση καταγράφουν τα χωράφια (+500 συγκριτκά με το 2022), την ώρα που οι κατοικίες παρουσίασαν πτώση κατά 200 πωλήσεις.
Όπως επισημάνθηκε και κατά την παρουσίαση, η αυξανόμενη δραστηριότητα στον τομέα της γης, τροφοδότησε σημαντικά τις επιδόσεις του κλάδου, με τις συναλλαγές γης να παρουσιάζουν ετήσια αύξηση 11% (2023: €1,3 δισ.).
Στην όλη εικόνα φαίνεται πάντως, να συνέτεινε και η «βουτιά» που καταγράφηκε στη ζήτηση πολυτελών ακινήτων. Σύμφωνα με την έρευνα, το 2023 οι συναλλαγές των πολυτελών κατοικιών, δηλαδή των οικιστικών ακινήτων με αξία άνω του €1,5 εκ., υποχώρησαν κατά 26% σε σύγκριση με το 2022.
Τα στοιχεία καταδεικνύουν ότι το 2023 στον συγκεκριμένο τομέα πραγματοποιήθηκαν 164 συναλλαγές συνολικής αξίας €440 εκατ., την ώρα που οι αντίστοιχες συναλλαγές το 2022 ανήλθαν στις 221, με την αξία τους να αγγίζει τα €610 εκατ.. Μάλιστα, η συνεισφορά αυτής της κατηγορίας ακινήτων περιορίστηκε στο 8% της συνολικής αξίας των συναλλαγών του τομέα.
Πρώτη αλλά με απώλειες η Λεμεσός
Πρωταθλήτρια του 2023 αναδείχθηκε η Λεμεσός, αφού εκεί έλαβε χώρα η πλειοψηφία του όγκου των συναλλαγών (30%), ακολουθούμενη από τη Λευκωσία (25%) και τη Λάρνακα (22%). Σε όρους αξίας συναλλαγών, η Λεμεσός συνεχίζει να κυριαρχεί, κατέχοντας το 41% της συνολικής αξίας
των συναλλαγών που καταγράφηκαν κατά τη διάρκεια του έτους. Η Πάφος κατέλαβε τη δεύτερη θέση με ποσοστό 20%, ακολουθούμενη από τη Λευκωσία (18%) και τη Λάρνακα (16%).
Αίσθηση πάντως προκαλεί η άνοδος της επαρχίας Λάρνακας, όπου καταγράφηκε αύξηση 22% στον όγκο συναλλαγών. Την ίδια ώρα, αυξητική τάση σημειώνει και η Πάφος, η οποία παρουσίασε 4% σε ετήσια βάση. Η ανάπτυξη που παρατηρείται σε αυτές τις δύο επαρχίες φαίνεται να αντιστάθμισε τη μειωμένη συναλλακτική δραστηριότητα που παρατηρείται στην επαρχία Λεμεσού.
Αναλύοντας τις τάσεις, όπως φαίνονται στον πιο κάτω πίνακα, η Λάρνακα κατέγραψε θεαματική άνοδο σε ό,τι αφορά τις πωλήσεις γης (79%), ενώ ήταν και η μόνη επαρχία που παρουσίασε αύξηση σε όλους τους τύπους ακινήτων. Αξιοσημείωτη είναι και αύξηση κατά 50% στις πωλήσεις οικοπέδων στην επαρχία Πάφου, ενώ η Λεμεσός, παρά την πρωτοκαθεδρία της, ήταν και αυτή με τις σημαντικότερες απώλειες σε σχέση με τις πωλήσεις διαμερισμάτων (-16%).
Τα «αγκάθια»
Σε συζήτηση πάνελ που ακολούθησε, «φως» στις διάφορες προκλήσεις επιχείρησαν να ρίξουν παράγοντες από τα στρατόπεδα των επιχειρηματιών ανάπτυξης γης, των επενδυτών, καθώς και των τραπεζών.
Μέσα από τον φακό του Γιάννη Μισιρλή, Προέδρου του Παγκύπριου Συνδέσμου Επιχειρηματιών Ανάπτυξης Γης & Οικοδομών, του Dmitry Letov, Construction General Manager στην Exness και του Μίλτου Μιχαέλα, CEO της Alpha Bank Κύπρου, ανάμεσα στις βασικότερες αδυναμίες που αναδείχθηκαν ήταν:
- η ανισορροπία μεταξύ προσφοράς και ζήτησης που μαστίζει το τελευταίο διάστημα την κυπριακή αγορά
- η έλλειψη χρηματοδότησης από πλευράς χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, αλλά και
- η απουσία διαφόρων υποδομών που θα καθιστούσαν ελκυστικές περιοχές με προοπτική ανάπτυξης οικιστικών ακινήτων, πέραν του πυρήνα των αστικών κέντρων.
Αναφορά έγινε και στον παράγοντα "green financing", αφού σε μία περίοδο που αρκετοί αναζητούν «πράσινες» επιλογές, διαπιστώνεται έλλειψη τόσο από πλευράς προφοράς τέτοιων κατοικιών, όσο και χρηματοδοτικών προϊόντων.
Αξίζει να σημειωθεί πως παρών στην εκδήλωση ήταν και ο Υπουργός Εσωτερικών, Κωνσταντίνου Ιωάννου, ο οποίος παρουσίασε τη στεγαστική πολιτική που εισήχθη πρόσφατα, καθώς και άλλες πολιτικές και μεταρρυθμίσεις που δρομολογούνται από πλευράς κυβέρνησης.
Στην παρουσίαση των ευρημάτων της έρευνας προέβη η Director του Real Estate Advisory της PwC Κύπρου, Ιωάννα Χαραλάμπους. Για να δείτε την Έκθεση Cyprus Real Estate Market πατήστε εδώ.
Διαβάστε επίσης: Ακίνητα: Ανθεκτική η κυπριακή αγορά το 2023 - Στα €5.5 δισ. οι συναλλαγές