Τεχνητή Νοημοσύνη: Ποια επαγγέλματα θα εξαφανιστούν και ποια θα πάρουν αύξηση

Πώς η τεχνητή νοημοσύνη και ειδικά η δημιουργική ΤΝ (generative AI) θα προκαλέσει ακόμα μεγαλύτερες αλλαγές στην αγορά εργασίας - Ζήτω η φαντασία και το συναίσθημα - Τα επαγγέλματα του χθες και του αύριο

Πριν 20 χρόνια δύσκολα θα φανταζόταν κάποιος ότι θα υπήρχαν επαγγέλματα όπως Ειδικοί στην Αναζήτηση Ίντερνετ (SEO) και στο Ψηφιακό Μάρκετινγκ ή Διαχειριστές Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης για να μην μιλήσουμε για τους Influencers που έχουν πάρει ένα μεγάλο μέρος της διαφημιστικής αγοράς και του μάρκετινγκ.

Σήμερα όλοι οι ειδικοί συμφωνούν ότι η Τεχνητή Νοημοσύνη και ειδικά η Δημιουργική ΤΝ (generative AI) θα προκαλέσει ακόμα μεγαλύτερες αλλαγές στην αγορά εργασίας.

Κάποια επαγγέλματα θα ενισχυθούν, καθώς θα αποκτήσουν νέου τύπου «βοήθεια» και υποστήριξη από μια ΤΝ η οποία θα τους παρέχει πληροφορίες αξιοποιώντας ασύλληπτες ποσότητες δεδομένων τα οποία μάλιστα θα μπορεί να συσχετίζει σε κλάσματα δευτερολέπτου.

Οι γιατροί και οι επαγγελματίες υγείας, για παράδειγμα θα έχουν στη διάθεσή τους ΤΝ για τις διαγνώσεις ή τη συνταγογράφηση, η οποία θα μπορεί να συσχετίζει άπειρα δεδομένα συμπτωμάτων, διαγνώσεων και ιστορικών. Αυτό μπορεί να σημάνει πιθανόν λιγότερες θέσεις για κάποιους γιατρούς και νοσηλευτές, αλλά ταυτόχρονα θα δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας γιατρών και άλλων ειδικών που θα δουλεύουν με ΤΝ -και με πολύ μεγαλύτερες αμοιβές.

Κάποια άλλα επαγγέλματα όπως οι φοροτεχνικοί ή ακόμα και οι προγραμματιστές «απλών λογισμικών» όπως οι ιστοσελίδες θα πληγούν, καθώς η ΤΝ θα μπορεί να πραγματοποιήσει μόνη της ένα μεγάλο μέρος των εργασιών που αναλαμβάνουν, κυρίως εκείνων που βασίζονται σε τυποποιημένες και γραφειοκρατικές διαδικασίες. Ποιος ο λόγος να υπάρχουν μεταφραστές, όταν η ΤΝ μπορεί να μεταφράσει ένα κείμενο σε λίγα δευτερόλεπτα και μάλιστα να επιλέξει και το ύφος, ανάλογα με τις οδηγίες του χειριστή; Ή ακόμα, ποιος μπορεί να αναλύσει καλύτερα έναν ισολογισμό από μια ΤΝ που μπορεί να «θυμηθεί» τους ισολογισμούς όλων των εταιρειών σε όλο τον κόσμο τα τελευταία 100 χρόνια;

Ασφαλώς, ούτε οι μεταφραστές ούτε οι λογιστές θα εξαφανιστούν. Μια ΤΝ ποτέ δεν θα μπορούσε να μεταφράσει την Πολιτεία του Πλάτωνα όπως ο Ιωάννης Γρυπάρης ή τα «Άνθη του Κακού» όπως ο Καρυωτάκης και πάντα θα υπάρχει ζήτηση για ανθρώπους στα περισσότερα επαγγέλματα. Αλλά σε πολλά από αυτά, θα μείνουν πολύ λιγότεροι επαγγελματίες και αυτοί θα πρέπει να έχουν άλλες δεξιότητες, τόσο για να χειρίζονται την ΤΝ, αλλά και για να την συμπληρώνουν σε όσα της λείπουν: στις λεγόμενες Ήπιες Δεξιότητες (Soft Skills), ήτοι σε ικανότητες επικοινωνίας που επιτρέπουν στα άτομα να αλληλεπιδρούν αποτελεσματικά με τους άλλους, να προσαρμόζονται σε διάφορες καταστάσεις και να εργάζονται καλά σε ομάδες.

Ζήτω η φαντασία και το συναίσθημα

Οι Ήπιες Δεξιότητες περιλαμβάνουν ακόμα την ικανότητα κριτικής σκέψης, επίλυσης προβλημάτων, αποτελεσματικής επικοινωνίας και συνεργασίας με άλλους, αλλά και την φαντασία, την δημιουργικότητα και τη συναισθηματική νοημοσύνη.

Τα χαρακτηριστικά αυτά προβλέπεται ότι θα είναι στην κορυφή των ζητουμένων για εργαζόμενους και στελέχη στη νέα εποχή της ΤΝ γιατί πολύ απλά οι μηχανές δεν διαθέτουν τέτοια προσόντα.

Ακόμα και στα υψηλά διευθυντικά κλιμάκια, όλο και περισσότερες επιχειρήσεις δημιουργούν νέες θέσεις μάνατζερ που αναλαμβάνουν να να αναγνωρίσουν τις ευκαιρίες και τους κινδύνους στο νέο περιβάλλον της ΤΝ και να «τοποθετήσουν» την εταιρεία τους μέσα σε αυτό.

Ορισμένοι αναλυτές προβλέπουν μάλιστα ότι θα αυξηθεί η ζήτηση για ανθρώπους με γενική και ανθρωπιστική εκπαίδευση, καθώς αυτά είναι τα πεδία όπου οι Άνθρωποι μπορούν να είναι υπέρτεροι των Μηχανών.

Οι σπουδές και το υπόβαθρο στην φιλοσοφία ή την τέχνη, ίσως αποδειχθούν πιο χρήσιμες σε έναν κόσμο όπου οι ΤΝ θα μπορούν να κάνουν πολλά πράγματα, αλλά δεν θα έχουν αποκτήσει (για πόσο ακόμα;) φαντασία.

Σε πιο πρακτικό επίπεδο, η ΤΝ προσφέρει επίσης την ευκαιρία στους οργανισμούς να μειώσουν τις βαρετές, κουραστικές και διοικητικές εργασίες, επιτρέποντας στους εργαζόμενους να επικεντρωθούν σε πιο στρατηγικές και δημιουργικές δραστηριότητες.

Stem δύο ταχυτήτων

Οι μεγαλύτερες επιπτώσεις θα παρουσιαστούν στα τεχνικά και επιστημονικά επαγγέλματα (STEM) καθώς πολλές από τις δραστηριότητες που κάνουν σήμερα άνθρωποι, ειδικά σε πιο χαμηλές βαθμίδες εξειδίκευσης, θα τις «αναλάβουν» οι ΤΝ.

Την ίδια στιγμή, όμως συνολικά η ζήτηση για επαγγέλματα STEM θα αυξηθεί και βέβαια, θα προκύψουν και αρκετά νέα επαγγέλματα, τα περισσότερα από τα οποία συνδέονται ακριβώς με την ΤΝ.

Μια ΤΝ θα μπορεί να κατασκευάσει μια ιστοσελίδα πολύ γρηγορότερα και φθηνότερα από έναν προγραμματιστή.

Από την άλλη πλευρά, όμως, ένα από τα σημαντικότερα νέα επαγγέλματα είναι οι μηχανικοί που δημιουργούν ερωτήματα για συστήματα ΤΝ (prompt engineers) ή μηχανικοί που διασφαλίζουν την ηθική λειτουργία των συστημάτων ή, ακόμη, την ασφαλή δραστηριοποίησή τους.

Πέρα από τα STEM σε άνοδο είναι και οι δικηγόροι που θα διασφαλίζουν τη συμμόρφωση των ΤΝ με τη νομοθεσία. Και εκεί πάμε σε δύο ταχύτητες. Από τη μια χρυσοπληρωμένοι νομικοί που αντιλαμβάνονται και δουλεύουν με την ΤΝ, αλλά από την άλλη πλευρά όσοι ασχολούνται με βοηθητικές νομικές εργασίες θα γίνονται σιγά-σιγά παρωχημένοι καθώς οι ΤΝ θα μπορούν να συλλέγουν και να ταξινομούν σε λίγα δευτερόλεπτα, νομολογίες, προηγούμενες αποφάσεις και όλες τις άλλες τετριμμένες εργασίες που κάνουν οι Νομικοί.

Επαγγέλματα του χθες και του αύριο

Σε κάθε περίπτωση οι δημιουργικές ΤΝ θα έχουν σημαντικό αντίκτυπο στην αγορά εργασίας:

Τα επαγγέλματα που θα ωφεληθούν περισσότερο περιλαμβάνουν την υγειονομική περίθαλψη, τις θέσεις εργασίας STEM και τις υπηρεσίες μεταφορών. Ο τομέας της υγειονομικής περίθαλψης αναμένεται να δει τις μεγαλύτερες αυξήσεις στις θέσεις εργασίας, με ζήτηση για 3,5 εκατομμύρια επιπλέον θέσεις για βοηθούς υγείας, τεχνικούς υγείας και εργαζόμενους ευεξίας, καθώς και για δύο εκατομμύρια επιπλέον επαγγελματίες υγείας έως το 2030. Οι θέσεις εργασίας STEM αναμένεται επίσης να δουν αύξηση της ζήτησης κατά 23% έως το 2030 καθώς η οικονομία συνεχίζει να ψηφιοποιείται. Η κατηγορία υπηρεσιών μεταφορών αναμένεται να δει αύξηση των θέσεων εργασίας κατά 9% έως το 2030, σύμφωνα με στοιχεία που παρουσιάστηκαν σε σχετικό σεμινάριο της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας (ILO).

Άλλα στοιχεία που παρουσιάζονται σε κοινή έρευνα του Oxford Economics και της Cognizant υποδεικνύουν ότι τα επαγγέλματα που θα χάσουν περισσότερο από τις γενικές τεχνητές νοημοσύνες περιλαμβάνουν τις γραφειοκρατικές εργασίες, με σχεδόν το ένα τέταρτο των καθηκόντων να θεωρούνται ιδιαίτερα εκτεθειμένα και περισσότερο από το ήμισυ των καθηκόντων να έχουν μεσαίο επίπεδο έκθεσης. Άλλες ομάδες επαγγελμάτων, όπως οι διευθυντές, οι επαγγελματίες και οι τεχνικοί, έχουν μόνο ένα μικρό μερίδιο καθηκόντων που είναι ιδιαίτερα εκτεθειμένα, ενώ περίπου το ένα τέταρτο έχει μεσαία επίπεδα έκθεσης.

Θέσεις εργασίας όπως οι copywriters, οι γραφίστες και οι προσωπικοί βοηθοί είναι πιθανό επίσης να επηρεαστούν σε μεγάλο βαθμό από την τεχνητή νοημοσύνη.

Σύμφωνα με την έκθεση της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας, θα αναπτυχθούν νέοι ρόλοι όπως εξειδικευμένοι μηχανικοί προγραμματισμού, ειδικοί συμμόρφωσης ΤΝ και διαχειριστές προϊόντων ΤΝ, ενώ η ζήτηση για νέους ρόλους σε επίπεδο διευθυντικών στελεχών (C-suite) επικεντρώνεται στην αξιοποίηση της δημιουργικής ΤΝ σε όλες τις πτυχές των επιχειρήσεων.

Όλες οι έρευνες συγκλίνουν στο ότι ενώ οι ΤΝ θα αλλάξουν σημαντικά το μείγμα των εργασιακών δραστηριοτήτων, είναι πιο πιθανό να συμπληρώσουν παρά να καταστρέψουν θέσεις εργασίας αυτοματοποιώντας ορισμένα καθήκοντα αντί να αναλάβουν πλήρως έναν ρόλο.

Ειδικά για τα επαγγέλματα STEM οι ειδικοί του χώρου διαπιστώνουν ότι ο «χρόνος ημιζωής» για τις σκληρές δεξιότητες ή τις τεχνικές δεξιότητες μειώνεται καθώς η τεχνολογία αλλάζει ραγδαία. Πριν από λίγα χρόνια, υπήρχε μια μεγάλη ώθηση ώστε όλοι να μάθουν να προγραμματίζουν αλλά τώρα οι ΤΝ που παράγουν χαμηλό κώδικα ή προγραμματίζουν χωρίς καθόλου κώδικα μειώνουν πλέον την ανάγκη για δεξιότητες προγραμματισμού.

Για ποιους θα αυξηθούν οι αμοιβές

Σε κάθε περίπτωση, έχει ενδιαφέρον μια έρευνα του PEW Research Center στις ΗΠΑ, για τις συνέπειες της ΤΝ στην εργασία, σύμφωνα με την οποία η ΤΝ θα «βοηθήσει» σημαντικά τους εργαζόμενους με υψηλότερο εισόδημα, οδηγώντας σε δυσανάλογη αύξηση των αμοιβών τους. Επιπλέον, τα κέρδη στην παραγωγικότητα από τις επιχειρήσεις που υιοθετούν την ΤΝ θα αυξήσουν πιθανώς τις αποδόσεις κεφαλαίου, γεγονός που μπορεί επίσης να ευνοήσει τους υψηλά αμειβόμενους. Και τα δύο αυτά φαινόμενα θα μπορούσαν να επιδεινώσουν την ανισότητα.

Στα περισσότερα σενάρια, συμπεραίνει το Pew Research Center η τεχνητή νοημοσύνη θα επιδεινώσει πιθανότατα τη συνολική ανισότητα, μια ανησυχητική τάση που οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής πρέπει να αντιμετωπίσουν προληπτικά για να αποτρέψουν την ενίσχυση των κοινωνικών εντάσεων από την τεχνολογία.

Σύμφωνα με την ίδια έρευνα την μεγαλύτερη έκθεση στην ΤΝ θα έχουν οι εξής κατηγορίες εργαζομένων (τα στοιχεία είναι για την αγορά των ΗΠΑ, αλλά δείχνουν την γενικότερη τάση):

Όσοι έχουν περισσότερη εκπαίδευση: Οι εργαζόμενοι με πτυχίο πανεπιστημίου ή περισσότερο (27%) έχουν υπερδιπλάσιες πιθανότητες να δουν τη μεγαλύτερη έκθεση σε σχέση με όσους έχουν μόνο απολυτήριο λυκείου (12%).
Οι γυναίκες: Μεγαλύτερο ποσοστό γυναικών (21%) από ό,τι ανδρών (17%) είναι πιθανό να δουν τη μεγαλύτερη έκθεση στην ΤΝ. Αυτό οφείλεται στις διαφορές στα είδη των θέσεων εργασίας που κατέχουν άνδρες και γυναίκες.
Εργαζόμενοι με υψηλότερους μισθούς: Το 2022, οι εργαζόμενοι στις πιο εκτεθειμένες θέσεις εργασίας κέρδιζαν κατά μέσο όρο 33 δολάρια την ώρα, σε σύγκριση με 20 δολάρια στις θέσεις εργασίας με τη μικρότερη έκθεση.

Όσο για τα επαγγέλματα, αυτά είναι: