Δρ. Στέλιος Πλατής*
Είδαμε πριν λίγες μέρες, την πρωτοβουλία αναβίωσης του συνεργατισμού. Μια κοινωνικά ωφέλιμη και απαραίτητη πρωτοβουλία. Ιδιαίτερα ενόσω βρισκόμαστε στη δίνη ενός παγκόσμιου οικονομικού πολέμου, που δυστυχώς ενδέχεται να οδηγήσει πολλούς συνάνθρωπους μας σε ανέχεια και σε απελπιστικές καταστάσεις. Οφείλουμε να είμαστε δίπλα τους. Όχι όμως στα πλαίσια φιλανθρωπίας, αλλά στήριξης για να μπορούν να δημιουργήσουν και να σταθούν ξανά. Έτσι, ο συνεργατισμός, η αλληλεγγύη, η συλλογική αυτοβοήθεια/στήριξη είναι έννοιες επίκαιρες σήμερα όσο και σε κάθε κρίση που καταρρακώνει έννοιες δικαίου, κοινωνικού κράτους και αξιοπρέπειας.
Γι’ αυτό, ο συνεργατισμός δεν μπορεί να δομηθεί (ξανά) ως απλά μια άλλη εμπορική τράπεζα. Κάπου στην κατανοητή επιθυμία του να καταστεί βιώσιμος, τόσο το συνεργατικό κίνημα στην Κύπρο, αλλά κυρίως η Πολιτεία μετά την κρατικοποίηση του, ακολούθησαν ένα επιχειρηματικό μοντέλο που σταδιακά τον αποξένωσε από το όραμα του και τον αληθινό του σκοπό. Και εδώ ακριβώς ήταν το πρόβλημα. Διότι πάνω απ’ όλα, η κρίση του συνεργατισμού στον τόπο μας ήταν κρίση ταυτότητας.
Έτσι, η όλη συζήτηση αναβίωσης του, οφείλει να αναπτυχθεί γύρω από μια τάση που αναπτύχτηκε σε Ευρώπη και Αμερική, παντρεύοντας τις αρχές του συνεργατισμού με την ιδέα της Αναπτυξιακής Τράπεζας προς όφελος των μελών του. Το αποτέλεσμα: Μία Ηθική Αναπτυξιακή Τράπεζα που πραγματικά δουλεύει, ξεπερνώντας κάθε προσδοκία.
Ανάμεσα σε πολλά παραδείγματα, μπορούμε να αναφέρουμε το μοντέλο της «Triodos Bank», μια από τις κορυφαίες αειφόρες τράπεζες στον κόσμο, με σχεδόν 1 εκατομμύριο πελάτες, σε πέντε ευρωπαϊκές χώρες με καταθέσεις (2020) γύρω στα €12 δις, δάνεια €9 δις και καθαρά κέρδη τα €27 εκ. Η τράπεζα αυτή, η οποία θεωρείται πρότυπο διαφάνειας, δραστηριοποιείται στους τομείς φύση-περιβάλλον, πολιτισμό-κοινωνία και κοινωνικές επιχειρήσεις, επενδύοντας σε σχετικές αειφόρες εταιρείες. Πέραν αυτού, το εν λόγω μοντέλο δουλεύει και σε συλλογικό επίπεδο, διατηρώντας πάντοτε τις βασικές αξίες του.
Μέσω της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Ηθικών Τραπεζών, μία ομάδα Ηθικών Τραπεζών προβαίνουν σε διασυνοριακές επενδύσεις μέσω της SEFEA – της χρηματοδοτικής συνεργατικής εταιρίας της FEBEA. Τα μεγέθη μιλούν από μόνα τους. Με 30 τράπεζες και χρηματοδοτικά ιδρύματα ως μέλη, η FEBEA διατηρεί πέραν των 300 υποκαταστημάτων σε 15 χώρες (11 εντός της Ε.Ε.). Με συλλογικό ενεργητικό άνω 40 δις ευρώ, ο οργανισμός αυτός εξελίσσεται σε αναπτυξιακό κολοσσό αλλά και ευκαιρία που δεν πρέπει να χάσουμε ως Κύπρος.
Επιπλέον, οι εν λόγω τράπεζες-μέλη, δρουν πολυδιάστατα και καταλυτικά σε τοπικό κυρίως επίπεδο. Βαθιά συσχετισμένες με την φύση και ιδιαιτερότητες των μελών τους. Έτσι καθίστανται ικανές όχι μόνο για αντικειμενική αξιολόγηση της κάθε περίπτωσης, λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητες συνυφασμένες με το αντίκτυπο που θα έχει το προτεινόμενο προς δανειοδότηση έργο, αλλά μπορούν να προσφέρουν και τις κατάλληλες συμβουλευτικές υπηρεσίες ως και πρωτοπόρα χρηματοδοτικά εργαλεία. Ανάμεσα σε αυτά είναι και μια πληθώρα Ευρωπαϊκών προγραμμάτων. Όπως για παράδειγμα, COSME, INTERREG, EaSI, HORIZON EUROPE, EuSEF τα οποία και θα δύναται να προσφέρει συμβουλευτικά στους πελάτες της. Ιδιαίτερα χρήσιμο για την Κύπρο αφού μέχρι στιγμής δεν υφίσταται κάποιος ανάλογος φορέας που να προσφέρει ουσιαστικά αυτού του ίδιου τις υπηρεσίες. Ιδιαίτερα στις μικρο-μεσαίες επιχειρήσεις.
Έτσι, ο συνεργατισμός αναβαθμισμένος πια σε Ηθική Αναπτυξιακή Τράπεζα, μέλος της FEBEA, θα τελεί ουσιαστικά υπό την εποπτεία μιας ανεξάρτητης Ευρωπαϊκής ιδιωτικής οντότητας που απέδειξε την αξιοπιστία της στην καρδιά της ΕΕ από το 2001, προσφέροντας και μίαν έξωθεν καλή μαρτυρία για το κυπριακό συνεργατικό κίνημα και το μέλλον του.
Πέραν αυτού, η ΣΤΚ τότε όχι μόνο θα έχει ρευστοτική πρόσβαση στην SEFEA, αλλά πρωτίστως θα ακολουθεί ως πολιτική τον «Ηθικό Δανεισμό» μέσα από τις ωφέλιμες ηθικές τραπεζικές πρακτικές που ακολουθούν τα μέλη της FEBEA – με καταλυτική και αναπτυξιακή παρουσία στην κυπριακή κοινωνία. Δηλαδή, χρηματοδότηση σε τομείς όπως πράσινη οικονομία, αειφόρα και βιώσιμη ανάπτυξη, κοινωνικές επιχειρήσεις, επιχειρήσεις επανένταξης ευπαθών ομάδων στην αγορά εργασίας, ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, κοινωνική οικονομία, κοινωνική αλληλεγγύη, δίκαιο και κοινωνικά ωφέλιμο εμπόριο, συμβαδίζοντας απόλυτα με το σκοπό του συνεργατισμού.
* Διδάκτορας Χρηματοοικονομικών του Πανεπιστημίου του Cambridge.