Του Αιμίλιου Μιχαήλ*
Το ΚΕΒΕ συμμετείχε ενεργά στον διάλογο για τη θέσπιση ενός Εθνικού Κατώτατου Μισθού παρόλες τις αρχικές διαφωνίες του, θεωρώντας ότι η συμμετοχή του σε μια τόσο σημαντική μεταρρύθμιση, η οποία θα μετατρέπει το σύστημα καθορισμού των μισθών εισδοχής από εθελοντικό σε νομικά υποχρεωτικό, είναι σημαντική στην υιοθέτηση ενός Εθνικού Κατώτατου Μισθού που θα εξυπηρετεί τις επιχειρήσεις, τους εργαζομένους και την οικονομία του τόπου.
Μετά από αρκετές συναντήσεις που πραγματοποιήθηκαν, έχοντας σαν βάση τη σχετική Οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δεν υπήρξε συμφωνία μεταξύ των κοινωνικών εταίρων. Παρά τις διαφωνίες των κοινωνικών εταίρων, η κυβέρνηση προχώρησε πρόσφατα στη θέσπιση Εθνικού Κατώτατου Μισθού, μέσω έκδοσης διατάγματος του υπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων με ισχύ από 1 Ιανουαρίου 2023. Το διάταγμα προνοεί ότι κάθε εργαζόμενος με έξι μήνες συνεχούς απασχόλησης στον ίδιο εργοδότη θα αμείβεται με μηνιαίο ακαθάριστο μισθό τουλάχιστον €940 για εργασία πλήρους απασχόλησης. Για εργασία μερικής απασχόλησης θα αμείβεται κατά αναλογία των ωρών εργασίας σε σύγκριση με εργαζόμενο πλήρους απασχόλησης.
Από το πεδίο εφαρμογής εξαιρούνται οι οικιακοί βοηθοί, οι εργάτες της γεωργοκτηνοτροφίας, οι εργαζόμενοι στη ναυτιλία, πρόσωπα που λαμβάνουν κατάρτιση ή εκπαίδευση για απόκτηση διπλώματος ή για την άσκηση του επαγγέλματός τους και οι εποχιακοί εργάτες κάτω των 18 ετών.
Ο κατώτατος μισθός είναι η χαμηλότερη μηνιαία αμοιβή που οι εργοδότες μπορούν νόμιμα να καταβάλλουν στους εργαζομένους και αναμένεται ένας μεγάλος αριθμός εργαζομένων να έχουν σημαντική αύξηση των απολαβών τους.
Το ΚΕΒΕ έχει εκφράσει τις ανησυχίες και τις επιφυλάξεις του για το ύψος του Εθνικού Κατώτατου Μισθού και αναμένει να δει πώς αυτό θα επηρεάσει τις κυπριακές επιχειρήσεις, οι οποίες λειτουργούν σε ένα περιβάλλον Παγκόσμιας Οικονομικής αστάθειας λόγω της ενεργειακής κρίσης.
Το ύψος του κατώτατου μισθού (€940) αντιστοιχεί στο 62% του Εθνικού Διάμεσου Μισθού (€1.573), παρόλο που οι διεθνείς οργανισμοί εισηγούνται ότι ο Εθνικός Κατώτατος Μισθός θα πρέπει να είναι χαμηλότερος από το 60% του Εθνικού Διάμεσου Μισθού, με σταδιακή αύξηση, ώστε οι επιχειρήσεις να μπορέσουν να απορροφήσουν οποιεσδήποτε αρνητικές επιπτώσεις, δίνοντάς τους τον απαιτούμενο χρόνο προσαρμογής τους σε νέα δεδομένα. Άλλωστε οι χώρες της Ε.Ε. που εισήγαγαν με νομοθεσία τον Εθνικό Κατώτατο Μισθό είχαν υιοθετήσει την αρχή αυτή με τον αρχικό κατώτατο μισθό να κυμαίνεται στο ύψος του 50%-55% του Εθνικού Διάμεσου Μισθού της χώρας τους.
Η Κύπρος αντί να εφαρμόσει την αρχή ότι η κατάληξη του κατώτατου μισθού θα πρέπει να είναι στο 60% αρχίζοντας από πιο χαμηλά ποσοστά του Εθνικού Διάμεσου Μισθού, προχώρησε στη θέσπιση ενός κατώτατου μισθού στο 62% του Εθνικού Κατώτατου Μισθού, προκαλώντας τεράστιες ανησυχίες στον επιχειρηματικό κόσμο.
Είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι οι επιχειρήσεις θα έχουν επιπρόσθετο εργασιακό κόστος ύψους του 22,9% (8,3% Κοινωνικές Ασφαλίσεις, 1,2% Ταμείο Πλεονάζοντος Προσωπικού, 0,5% ΑΝΑΔ, 2% ταμείο κοινωνικής αποδοχής, 2,9% ΓεΣΥ και 8% Ταμείο Αδειών) αυξάνοντας σημαντικά το κόστος εργοδότησης του εργαζομένου στα €1.155, με αποτέλεσμα το περιθώριο κέρδους να μειώνεται και να αναζητούνται τρόποι βελτίωσής του είτε μέσω αυτοματοποίησης ή μείωση περικοπών ή μείωση του αριθμού θέσεων εργασίας.
Η θέσπιση του Εθνικού Κατώτατου Μισθού έρχεται σε μια περίοδο όπου ο πληθωρισμός βρίσκεται σε πολύ ψηλά επίπεδα και ως εκ τούτου οι επιχειρήσεις αν δεν μπορέσουν να απορροφήσουν το επιπρόσθετο κόστος εργασίας αυτό θα μετακυλιστεί στις τιμές προϊόντων και υπηρεσιών, με αποτέλεσμα να εδραιώνεται ο φαύλος κύκλος του πληθωρισμού με όλες τις αρνητικές συνέπειες στη βιωσιμότητα των επιχειρήσεων και στην οικονομία.
Στο σημείο αυτό είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι το επιχείρημα που συχνά προβάλλεται ότι η αγοραστική δύναμη των εργαζομένων αυξάνεται και συνεπώς αυξάνεται η κατανάλωση και η οικονομική δραστηριότητα, αυτό ενδέχεται να υπονομεύεται από πιθανές πληθωριστικές πιέσεις που μπορεί να προκύψουν από γενικευμένες μισθολογικές αυξήσεις εάν αποδειχθεί στην πράξη ότι ο Εθνικός Κατώτατος Μισθός είναι σε ψηλό επίπεδο.
Μια άλλη ενδεχόμενη αρνητική επίπτωση είναι η αύξηση του λειτουργικού κόστους των επιχειρήσεων, αφού ο Εθνικός Κατώτατος Μισθός πιθανόν να δημιουργεί αυξητικές πιέσεις στους μισθούς που απολαμβάνουν οι ψηλότερα αμειβόμενοι εργαζόμενοι, με αποτέλεσμα το μισθολόγιο των επιχειρήσεων που επηρεάζονται να αυξάνεται σημαντικά με πιθανές αρνητικές επιπτώσεις, τόσο στην καθυστέρηση εισόδου των νεοεισερχόμενων στην αγορά εργασίας όσο και στην απασχόληση.
Μια άλλη αρνητική συνέπεια που μπορεί να υπάρξει είναι ότι αν αποδειχθεί στην εφαρμογή του Εθνικού Κατώτατου Μισθού ότι το ύψος του είναι ψηλότερο από το μισθό ισορροπίας δηλαδή τον μισθό που μπορεί να προσφέρει μια επιχείρηση, σύμφωνα με τις δυνατότητές της σε σχέση με την παραγωγικότητα της εργασίας, τότε αυξάνεται το κόστος παραγωγής και ενδεχομένως να επιφέρει τα πιο κάτω αποτελέσματα.
α. Η τιμή της παραγωγής αυξάνεται και η ζητούμενη ποσότητα μειώνεται οδηγώντας τις επιχειρήσεις σε μείωση της παραγωγής και του κύκλου εργασιών τους
β. Ο ψηλότερος μισθός αναγκάζει τις επιχειρήσεις να αντικαταστήσουν την παραγωγική διαδικασία της εργασίας με κεφάλαιο (υποκατάσταση), με αποτέλεσμα η ζήτηση για εργασία να μειώνεται με το μέγεθος της μείωσης να καθορίζεται από την ανταπόκριση της ζήτησης προϊόντων και υπηρεσιών.
γ. Ο ψηλότερος μισθός ίσως να μειώσει την απασχόληση και συγκεκριμένα τις θέσεις εργασίας που θα μπορούν να προσφέρουν οι εργοδότες για μισθό χαμηλότερο από τον κατώτατο αλλά δεν μπορούν λόγω του κατώτατου μισθού. Οι χαμηλόμισθοι που θα μείνουν άνεργοι είναι παράπλευρες απώλειες από την εφαρμογή του κατώτατου μισθού.
Τελειώνοντας θα ήθελα να αναφέρω ότι δεν είναι επιθυμία του ΚΕΒΕ να επαληθευτούν τα πιο πάνω σενάρια. Ο Εθνικός Κατώτατος Μισθός είναι ένα καινούργιο δεδομένο και το ΚΕΒΕ θα είναι σε πλήρη εγρήγορση, έτσι ώστε σε περίπτωση που δημιουργηθούν παράπλευρες ζημιές να συμβάλει αποφασιστικά στη διαχείριση και αποτελεσματική αντιμετώπισή τους.
Διαβάστε επίσης: Κατώτατος μισθός: Οι επιπτώσεις στην αγορά εργασίας
*Διευθυντής Τμήματος Εργασιακών Σχέσεων, Κοινωνικής Πολιτικής & Ανάπτυξης Ανθρώπινου Δυναμικού του Κυπριακού Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου