Του Χρήστου Μιχάλαρου
Παρά τους όποιους ενδοιασµούς έχουν καταγραφεί κατά καιρούς για τη σταθερότητα που µπορεί να έχει ο τουρισµός ως χρηµατοδότης του κυπριακού Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ), τα νούµερα έρχονται να επιβεβαιώσουν ότι η Κύπρος, όχι µόνο βρίσκεται στον τουριστικό χάρτη, αλλά µπορεί να εγείρει και αξιώσεις.
Ωστόσο, οι προκλήσεις είναι εξίσου µεγάλες µε τον ενθουσιασµό που έχει επιφέρει το πολύ καλό σερί αφίξεων τα τελευταία χρόνια. Η δηµιουργία του Υφυπουργείου Τουρισµού έρχεται να προσθέσει στο οπλοστάσιο του κράτους έναν µηχανισµό, ο οποίος δοµικά θα µπορεί να συνδυάζει την τεχνοκρατική αντίληψη ενός οικονοµικού µεγέθους, το οποίο τείνει να γίνει θεµελιώδες, µε την πολιτική διαχείριση εκ µέρους της κυβέρνησης.
ΠΡΩΤΗ ΓΕΥΣΗ ΑΠΟ ΤΟ ΥΦΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ
Η πρώτη «γεύση» που πήραµε από τις δηλώσεις του νεοδιορισθέντος υφυπουργού Τουρισµού, Σάββα Περδίου, δίνουν τον (χαµηλό) τόνο, καθώς ο ίδιος προτίµησε εν πολλοίς να διατηρήσει προς το παρόν κλειστά τα χαρτιά του σε σχέση µε το πώς ο ίδιος σκοπεύει να χειριστεί το θέµα, κάτι που µπορεί να ερµηνευτεί ως σταθερά βήµατα σε έναν ευαίσθητο τοµέα ενόψει σηµαντικών εξελίξεων. Εξάλλου, όπως ανέφερε και ο ίδιος στις πρώτες του δηλώσεις, το έργο αναµένεται να είναι εξαιρετικά δύσκολο, δηλώνοντας ωστόσο ότι διαθέτει σοβαρή και τροµερή διάθεση για να συνεχιστεί η ήδη καλή πορεία.
«Ο τουρισµός είναι πολύ σηµαντικός για το ΑΕΠ της Κύπρου. Πρόκειται για έναν πολύ ευαίσθητο τοµέα και πολύ εύκολα µπορούν να λάβουν διαστάσεις γεγονότα τα οποία να προκαλέσουν ζηµιά στο τουριστικό ρεύµα προς την Κύπρο», είπε φωτογραφίζοντας επί της ουσίας τις εξελίξεις στο Ηνωµένο Βασίλειο µε το Brexit αλλά και τις ευρύτερες αλλαγές που επιτελούνται στην περιοχή.
Τα σηµαντικότερα µηνύµατα που εξέπεµψε άµα τη αναλήψει των καθηκόντων του ο κ. Περδίος είναι: (α) η συνεργασία όλων των φορέων και ο καθορισµός συγκεκριµένων στόχων, (β) η εξατοµικευµένη και ολοκληρωµένη τουριστική εµπειρία και (γ) η κυπριακή γαστρονοµία.
Σηµειώνεται ότι ο προϋπολογισµός του νέου Υφυπουργείου φτάνει σχεδόν τα €22,5 εκατ. και προορίζεται για ενέργειες προβολής, διαφήµισης αλλά και φιλοξενίας.
ΤΑ ΡΕΚΟΡ ΠΑΡΑΜΕΝΟΥΝ ΣΤΟ ΚΑΔΡΟ
Οι αριθµοί δίνουν την εικόνα µε τον πιο χαρακτηριστικό τρόπο. Για το 2018 οι τουριστικές αφίξεις σηµείωσαν νέο ρεκόρ, καταγράφοντας αύξηση της τάξεως του 7,8% σε σύγκριση µε το 2017, πλησιάζοντας σχεδόν τα 4 εκατοµµύρια. Σύµφωνα µε τη Στατιστική Υπηρεσία και βάσει των αποτελεσµάτων της Έρευνας Ταξιδιωτών, για την περίοδο Ιανουαρίου-∆εκεµβρίου του 2018, οι αφίξεις τουριστών ανήλθαν σε 3.938.625 σε σύγκριση µε 3.652.073 την αντίστοιχη περίοδο του 2017, ξεπερνώντας τις αφίξεις που καταγράφηκαν ποτέ στην Κύπρο κατά τη διάρκεια ενός έτους. Όσον αφορά στην προέλευση των επισκεπτών, το Ηνωµένο Βασίλειο διατηρεί τα σκήπτρα µε 1.327.805 επισκέπτες, ενώ ακολουθούν η Ρωσία µε 783.631, το Ισραήλ µε 232.561 και η Γερµανία µε 189.200 τουρίστες, ωστόσο διαπιστώθηκε µια πτωτική τάση σε σχέση µε τις προηγούµενες χρονιές σε χώρες-κλειδιά.
ΚΕΦΑΛΑΙΟΠΟΙΗΣΗ ΚΕΡΔΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ
Το µεγάλο στοίχηµα δεν είναι απλώς η συνέχιση των δράσεων για ένα καλό τουριστικό ρεύµα, αλλά η ποιοτική αναβάθµιση των επισκεπτών µέσω της αναβάθµισης των παρεχόµενων υπηρεσιών και του τουριστικού προϊόντος και η καθιέρωση της Κύπρου ως ενός εκ των κορυφαίων προορισµών ανάµεσα σε χώρες «αιµοδότες», όπως το Ηνωµένο Βασίλειο, το Ισραήλ, η Ρωσία και η Γερµανία. Ήτοι, η κεφαλαιοποίηση των κερδών της συγκυρίας που έφερε την Κύπρο στο προσκήνιο του τουρισµού. Την ίδια ώρα, οι προκλήσεις παραµένουν συγκεκριµένες και µεγάλες, µε την ανησυχία που επικρατεί στους φορείς του κυπριακού τουρισµού σχετικά µε τις αναταράξεις που θα επιφέρει η έξοδος του Ηνωµένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση, κυρίως αν επικρατήσει το λεγόµενο «κακό» σενάριο ή αλλιώς ένα «σκληρό Brexit», να είναι έντονες. Σε περίπτωση που δεν υπάρξει συµφωνία για τον τρόπο εξόδου της χώρας από την ενιαία αγορά µέχρι τις 29 Μαρτίου, τότε αυτοµάτως η οικονοµική σχέση που θα συναφθεί θα είναι αυτή της «τρίτης» χώρας, κάτι που θα επιδεινώσει το κλίµα, θα δυσχεράνει τις διαδικασίες και θα ανεβάσει το κόστος του τουριστικού προϊόντος και δη σε µια εποχή που η Κυπριακή ∆ηµοκρατία επενδύει πολλά στις καλές της επιδόσεις. Αξίζει να σηµειωθεί ότι το Ηνωµένο Βασίλειο αποτελεί τον µεγαλύτερο «αιµοδότη» του κυπριακού τουρισµού, καθώς οι Βρετανοί τουρίστες που επισκέφθηκαν την Κύπρο για το 2018 άγγιξαν το 1.327.805.
ΤΙ ΛΕΝΕ ΟΙ ΞΕΝΟΔΟΧΟΙ
Μιλώντας στο Economy Today, ο πρόεδρος του Παγκύπριου Συνδέσµου Ξενοδόχων Κύπρου, Χάρης Λοϊζίδης, κληθείς να σχολιάσει τις ανησυχίες, παραδέχτηκε την παράµετρο του Brexit, εισάγοντας ωστόσο στη συζήτηση και άλλες προκλήσεις. «Παρά την καλή πορεία και τις αδιαµφισβήτητες επιδόσεις που έχει επιτύχει ο κυπριακός τουρισµός, πιστεύουµε ότι το 2019 θα είναι µια δύσκολη χρονιά. Πέραν του Brexit, το οποίο έχει φέρει αβεβαιότητα, τόσο στους τουρίστες, όσο και στους επαγγελµατίες, καθώς η Κύπρος είναι σε µεγάλο βαθµό εξαρτηµένη από τη βρετανική αγορά, υπάρχουν και άλλοι παράγοντες που επηρεάζουν», είπε.
Όπως εξήγησε, οι αγορές οι οποίες είχαν επηρεαστεί αρνητικά στο παρελθόν λόγω της διεθνούς συγκυρίας, όπως η Τουρκία, η Αίγυπτος, η Τυνησία και το Μαρόκο, ανέκαµψαν το 2017, πέτυχαν σηµαντικές επιδόσεις το 2018 και επανέρχονται δυναµικά.
«Η ρωσική αγορά είναι σε µεγάλο βαθµό ελεγχόµενη από τους µεγάλους ταξιδιωτικούς πράκτορες, οι οποίοι κατευθύνουν και πάλι την κίνηση προς την Αίγυπτο και την Τουρκία. Ταυτόχρονα, το ρούβλι έχει υποστεί µεγάλο πλήγµα, κάτι που µεταφράζεται σε µείωση της αγοραστικής δύναµης των Ρώσων, που επηρεάζει αρνητικά και τα ταξίδια σε χώρες της Ευρωζώνης, οδηγώντας τα σε χώρες που βρίσκονται εκτός ευρώ», επισήµανε.
ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΤΙΣ ΤΙΜΕΣ
Ο κ. Λοϊζίδης συνέστησε ιδιαίτερη προσοχή, ώστε το τουριστικό προϊόν της Κύπρου να διατηρηθεί στην ίδια καλή ποιότητα, συγκρατώντας παράλληλα τις τιµές στα ίδια επίπεδα. «Οι επιχειρηµατίες επένδυσαν αρκετά χρήµατα για αναβάθµιση και αύξηση των κλινών και τώρα πρέπει να προσέξουν το κόστος. Παράλληλα, οι αυξήσεις που έρχονται µε το νέο έτος, αφενός όσον αφορά στις κοινωνικές ασφαλίσεις, αλλά και το κόστος που θα επιφέρει το Γενικό Σχέδιο Υγείας, αναµένεται να δυσκολέψουν τους εργοδότες», είπε και πρόσθεσε ότι στη ζυγαριά των προκλήσεων παραµένει η έλλειψη προσωπικού, η οποία έχει παρατηρηθεί κυρίως στις ξενοδοχειακές µονάδες και ειδικά στην περιοχή της Λεµεσού.
ΔΙΑΦΥΓΟΝΤΕΣ ΠΕΛΑΤΕΣ
Σηµαντική είναι επίσης η αύξηση των επισκεπτών που καταφθάνουν στην Κύπρο και οι διανυκτερεύσεις τους δεν καταγράφονται από τα επίσηµα στατιστικά στοιχεία. Σύµφωνα µε τον κ. Λοϊζίδη, οι επισκέψεις τουριστών που καταλήγουν σε µη νόµιµα καταλύµατα προκαλούν ανησυχία και χρήζουν προσεκτικής µελέτης, τόσο από τους επαγγελµατίες, όσο και από την ίδια την Πολιτεία.
«Αυτό έχει να κάνει κυρίως µε τα καταλύµατα τύπου Airbnb, αλλά και µε τους τουρίστες που µέσω των οδοφραγµάτων καταλήγουν στα κατεχόµενα», σηµειώνει. Σύµφωνα µε τα στοιχεία τα οποία έχει στη διάθεσή του ο ΠΑΣΥΞΕ, περίπου το 35% του συνόλου των αφίξεων καταλήγει σε µη αδειούχα καταλύµατα, ενώ περίπου το 4% καταφεύγει στα κατεχόµενα, όπου επωφελείται από τις καλύτερες τιµές.
Η «ΠΤΩΣΗ» ΤΗΣ COBALT ΜΑΣ ΚΟΣΤΙΣΕ
Παρά την αισθητή διαφορά που έκανε στην τουριστική κίνηση από τη Γερµανία και τη Γαλλία η «πτώση» της Cobalt Air, τα αεροδρόµια της Λάρνακας και της Πάφου παραµένουν οι καλύτεροι σύµµαχοι. Σύµφωνα µε τα στοιχεία που καταγράφει η Hermes Airports, µόνο για το 2018 η επιβατική κίνηση έκλεισε µε 10.939.428 επιβάτες έναντι 10.252.459 το 2017, καταγράφοντας αύξηση 6,7% σε σχέση µε το προηγούµενο έτος.
Τη µερίδα του λέοντος διατηρεί λόγω συνδεσιµότητας και εγγύτητας µε τη Λευκωσία το αεροδρόµιο Λάρνακας, µε 8.067.037 επιβάτες έναντι 7.734.290 το 2017, καταγράφοντας αύξηση 4,3%, ενώ ακολουθεί το αεροδρόµιο Πάφου, µε 2.872.391 επιβάτες έναντι 2.518.169 το 2017. Εκεί η αύξηση ήταν µεγαλύτερη, φτάνοντας το 14,1%. Όσον αφορά στους καλύτερους µήνες, η επιβατική κίνηση κορυφώθηκε το διάστηµα Ιουλίου-Σεπτεµβρίου, µε 4,2 εκατ. επιβάτες (Αύγουστος: 1.472.364, Ιούλιος: 1.414.954 και Σεπτέµβριος 1.315.348 επιβάτες). Αξίζει να σηµειωθεί ότι, από το 2013 έως και το 2018, η αύξηση της επιβατικής κίνησης στα δύο αεροδρόµια ξεπέρασε το 55%, µε µέση ετήσια αύξηση της τάξεως του 9,3%.
Για το 2019 αναµένεται να διατηρηθεί η δυναµική που καταγράφηκε τα τελευταία χρόνια: η επιβατική κίνηση αναµένεται να κυµανθεί περίπου στα 11,03 εκατ. επιβάτες και ενδεχοµένως να αυξηθεί περαιτέρω αν ευδοκιµήσουν επαφές που ήδη δροµολογούνται µε αεροπορικές εταιρείες για την ένταξη νέων δροµολογίων στο πτητικό πρόγραµµα των δύο αεροδροµίων.
ΜΕΓΑΛΗ ΔΙΑΣΥΝΔΕΣΗ ΜΕ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ
Οι εταιρείες που συνδέονται µε την Κύπρο καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους ανέρχονται σε 70, µετακινώντας ανθρώπους από 120 προορισµούς σε 40 χώρες. Παράλληλα, στόχος της Hermes είναι, µέσα από µακροχρόνιες συµφωνίες ανάπτυξης µε διάφορες αεροπορικές εταιρείες, να επιµηκυνθεί η τουριστική περίοδος, κάτι που αποτελεί και στρατηγικό στόχο ολόκληρης της τουριστικής βιοµηχανίας, προσφέροντας έξι σχέδια οικονοµικών κινήτρων σε όλες τις αεροπορικές εταιρείες που πληρούν τα απαιτούµενα κριτήρια.
ΠΟΙΟΙ ΟΙ ΣΤΟΧΟΙ
Μιλώντας στο Economy Today, η ανώτερη διευθύντρια Αεροπορικής Ανάπτυξης και Marketing της Hermes Airports, Μαρία Κουρούπη, ανέφερε ότι η περαιτέρω ανάπτυξη µε την προσθήκη νέων δροµολογίων από και προς την Κύπρο, ώστε να βελτιωθεί κι άλλο η συνδεσιµότητα του νησιού µε το εξωτερικό, αποτελεί διαχρονικό στόχο. «Παράλληλα, επιδιώκουµε να βελτιώνουµε διαρκώς τις υπηρεσίες µας προς το ταξιδιωτικό κοινό, προσφέροντας µια αναβαθµισµένη εµπειρία για τον χρόνο που περνούν στα αεροδρόµια Λάρνακας και Πάφου, µέσα από νέες τεχνολογίες και υποδοµές. Για το 2019, έχουµε και µια ειδική αποστολή να φέρουµε σε πέρας, αφού τον Ιούνιο θα φιλοξενήσουµε για πρώτη φορά στην Κύπρο τη Γενική Συνέλευση του ∆ιεθνούς Συµβουλίου Αεροδροµίων Ευρώπης (ACI Europe), µέσα από την οποία θέλουµε να δώσουµε την καλύτερη δυνατή εικόνα για τη χώρα µας και τη Hermes», κατέληξε.