Του Τάσου Γιασεμίδη*
Η ύπαρξη μιας ισχυρής και διαχρονικά βιώσιμης οικονομίας, που μπορεί να στηρίξει τους πολίτες και γενικότερα την κοινωνία, αποτελεί αναγκαιότητα. Μια οικονομία που μπορεί εύκολα να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα, ειδικά με τον τρόπο που κινείται η τεχνολογία, είτε αυτά είναι οικονομικά είτε πολιτικά και συγκεκριμένα στις περιπτώσεις τις οποίες η πορεία της εξαρτάται εν πολλοίς από το εξωτερικό περιβάλλον, είναι το ζητούμενο. Μια τέτοια πρωτοβουλία στηρίζεται πλήρως από τις πολιτικές του Ταμείου Ανάκαμψης.
Το πρόγραμμα του Ταμείου Ανάκαμψης εστιάζει κυρίως στην τεχνολογική αναβάθμιση/ψηφιοποίηση των οικονομιών, σε πολιτικές διασφάλισης του περιβάλλοντος και ενίσχυσης της απασχόλησης και ευημερίας των πολιτών. Σταδιακά αναδεικνύεται η αναγκαιότητα αναδιοργάνωσης και εκσυγχρονισμού της κυπριακής οικονομίας. Μια τέτοια διαδικασία σημαίνει την υιοθέτηση οριζόντιων αλλαγών που θα ενισχύσουν την ανταγωνιστικότητα της χώρας ως επιχειρηματικού κέντρου, θα διευκολύνουν την οικονομική δραστηριότητα και θα μειώσουν το διοικητικό κόστος, την αναδιάρθρωση των παραδοσιακών τομέων της οικονομίας, ώστε να συνεχιστεί η προσφορά τους στο Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν της χώρας και την ανάπτυξη νέων οικονομικών δραστηριοτήτων, με τη στήριξη του χρηματοπιστωτικού συστήματος των επιχειρηματιών, των επενδυτών και της κοινωνίας.
Για τα πιο πάνω, είναι αναγκαίος ο σχεδιασμός που αφορά την πράσινη ανάπτυξη και την τεχνολογική αναβάθμιση, ζητήματα που αποτελούν προτεραιότητες όχι μόνο στην Ευρώπη αλλά και στο παγκόσμιο επιχειρείν.
Η Κύπρος έχει τη δυνατότητα παραγωγής καθαρής ενέργειας
Η χώρα μας παρά το γεγονός ότι, έχει τη δυνατότητα να αυξήσει σημαντικά την παραγωγή καθαρής ενέργειας, ακόμη αυτό δεν κατέστη δυνατό, λόγω κυρίως του πεπαλαιωμένου δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας και των χρονοβόρων διαδικασιών που απαιτούνται για τις αδειοδοτήσεις. Ακόμη και για τοποθέτηση οικιστικών φωτοβολταϊκών συστημάτων για παραγωγή ενέργειας τοπικά για σκοπούς του νοικοκυριού, ο χρόνος που απαιτείται είναι πέραν του ενός έτους. Ενδεχομένως λύση στο ζήτημα θα ήταν η ψηφιοποίηση της διαδικασίας και η απλούστευσή της. Υπάρχουν εξαγγελίες προς αυτή την κατεύθυνση, αυτό που αναμένουμε να δούμε είναι την πρακτική εφαρμογή τους.
Οι αναλύσεις «ευαισθησίας» για να γίνουν οι αλλαγές
Τέτοιες αλλαγές απαιτούν λεπτομερή σχεδιασμό, εμπειρογνωμοσύνη και ένα υλοποιήσιμο πλάνο με χρονοδιαγράμματα. Ο σχεδιασμός της οικονομίας, αλλά και της καθημερινότητας, βασίζεται τις πλείστες φορές και είναι λογικό, στο πιο πιθανό σενάριο. Φυσικά πάντοτε θα πρέπει να διεξάγονται αναλύσεις «ευαισθησίας». Αυτό μπορεί να γίνει με τρεις μεθόδους:
• Η πρώτη είναι να εξεταστούν τα πιθανά αποτελέσματα σε περίπτωση που υπάρξει αλλαγή σε μια μεταβλητή, μέθοδος απόλυτα κατανοητή αλλά όχι ρεαλιστική.
• Η δεύτερη είναι η αλλαγή, σε συνδυασμό μεταβλητών, μέθοδος πιο αξιόπιστη αλλά και πάλι ο τρόπος που αλληλοεπηρεάζονται οι μεταβλητές δεν είναι σταθερός και πολλές φορές δεν μπορεί να εκτιμηθεί σωστά.
• Η τελευταία μέθοδος εφαρμόζει την αντίθετη μεθοδολογία, δηλαδή θεωρεί δεδομένο το αρνητικό αποτέλεσμα και εξετάζει το ενδεχόμενο σενάριο που μπορεί να οδηγήσει σε αυτό.
Η σωστή προετοιμασία μπορεί να νικήσει την αβεβαιότητα
Η ανάλυση ευαισθησίας δίνει τη δυνατότητα να προετοιμαστείς ως οικονομία και ως νοικοκυριό για κάθε ενδεχόμενο, οπότε στις καλές χρονιές δημιουργείς «αντισώματα» για τις περιόδους ύφεσης, ενώ δημιουργείς το πλάνο αναχαίτισης των αρνητικών συνεπειών. Ίσως ποτέ να μην αφιερώσαμε χρόνο, έστω για λίγο, να σκεφτούμε το αρνητικότερο αποτέλεσμα για να εξετάσουμε τους παράγοντες που ενδεχομένως να οδηγήσουν σ’ αυτό.
Η αβεβαιότητα επηρεάζει την ψυχολογία των επενδυτών, των καταναλωτών και γενικότερα την κοινωνία, με τις επενδύσεις να αναβάλλονται και τη ζήτηση να περιορίζεται. Οι καταναλωτές γίνονται πιο προσεκτικοί με τις αγορές τους και οι επενδυτές περιμένουν να σταθεροποιηθεί η κατάσταση πριν προχωρήσουν σε επενδύσεις.
Το διεθνές πολιτικό και οικονομικό περιβάλλον μεταβάλλεται με γοργούς ρυθμούς, κάτι που επηρεάζει τις οικονομικές πολιτικές, ειδικά όταν αναφερόμαστε σε εξωγενείς οικονομίες. Οι ανάγκες των επενδυτών, των επιχειρηματιών αλλά και της κοινωνίας αλλάζουν, οικονομικοί τομείς αναπτύσσονται και άλλοι παρακμάζουν. Το μόνο σίγουρο είναι ότι ζούμε σε ένα δυναμικό περιβάλλον, τεχνολογικά αναβαθμισμένο με συσχετισμό/ διασύνδεση γεγονότων.
Το ζητούμενο για όλους παραμένει η ορθή οικονομική βάση
Κυβέρνηση και επιχειρήσεις καλούνται να διαχειριστούν αυτές τις αλλαγές με τον καλύτερο τρόπο, ώστε να περιοριστεί οποιοσδήποτε αρνητικός αντίκτυπος. Σωστός σχεδιασμός, έλεγχος δαπανών, αποφυγή ανάληψης υπερβολικών κινδύνων, αξιολόγηση του επιχειρηματικού και οικονομικού περιβάλλοντος και διαχείριση της ρευστότητας θα πρέπει να είναι στις προτεραιότητες των επιχειρήσεων. Οποιαδήποτε άλλη προτεραιότητα, απλώς θα τις βάλει σε περιπέτειες και θα υπάρξουν αυτές οι επιχειρήσεις που θα αντιμετωπίσουν ζητήματα Βιωσιμότητας.
Την ίδια στιγμή, οι ίδιες οι επιχειρήσεις θα πρέπει να επαναξιολογήσουν τα επιχειρηματικά τους μοντέλα στη βάση των νέων δεδομένων που δημιουργούνται από την πανδημία. Μια από τις Καινοτομίες που παρουσιάζει αυτό το νέο περιβάλλον είναι οι επενδύσεις που γίνονται με βάση την προσέγγιση ESG (Environmental, Social and Governance).
Οι επενδυτές, πέρα από την αξιοποίηση των επενδυτικών ευκαιριών, που σκοπό έχουν τη διασφάλιση θετικών αποδόσεων στα κεφάλαια που επενδύουν, συμβάλλουν στη βιώσιμη ανάπτυξη στηρίζοντας πολιτικές που αφορούν την προστασία του περιβάλλοντος, την ενίσχυση των κοινωνικών πρωτοβουλιών (σχέσεις με τους εργαζόμενους, τους προμηθευτές, τους πελάτες και τις κοινότητες στις οποίες δραστηριοποιείται μια εταιρεία, ισότητα των φύλων) και φυσικά τη σωστή εταιρική διακυβέρνηση (επιχειρηματική, ηθική, διαφάνεια, διαφθορά, λογοδοσία).
Τόσο για τα κράτη όσο και για τις επιχειρήσεις, η δημιουργία μιας ισχυρής οικονομικής βάσης πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα. Απαραίτητα στοιχεία για την επίτευξη αυτού, αποτελούν η διατήρηση βιώσιμων ρυθμών ανάπτυξης, μακριά από υπερβολές, η σωστή αξιολόγηση και διαχείριση κινδύνων, η μόχλευση σε επίπεδα τα οποία, η αναχρηματοδότηση ή η αποπληρωμή να μην αποτελεί πρόβλημα, η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και η δημιουργία «αναχωμάτων» για ενδεχόμενες δύσκολες μέρες.
*Οικονομολόγου