Της Άννας Κουκκίδη-Προκοπίου*
Η απονομή της Δικαιοσύνης αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους πυλώνες του κράτους δικαίου και της προστασίας των θεμελιωδών δικαιωμάτων και ελευθεριών των πολιτών. Την ίδια στιγμή, ένα αποτελεσματικό δικαστικό σύστημα στηρίζει την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη του τόπου.
Η καθυστέρηση στην απονομή Δικαιοσύνης, κάτι το οποίο αποτελεί σοβαρό πρόβλημα στη χώρα μας, δημιουργεί αρνητικό αντίκτυπο, τόσο στους πολίτες που εμπλέκονται σε δικαστικές διαδικασίες, όσο και σε βασικούς πυλώνες της οικονομίας, όπως η επιχειρηματικότητα κι οι ξένες επενδύσεις, επηρεάζοντας την ανταγωνιστικότητα και τη φήμη της Κύπρου ως διεθνούς κέντρου που προσφέρει επαγγελματικές υπηρεσίες υψηλής ποιότητας.
Η Κύπρος συγκαταλέγεται στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τις χαμηλότερες επιδόσεις, όσον αφορά στον χρόνο που απαιτείται για την εκδίκαση των αστικών υποθέσεων και δυστυχώς, παρατηρείται σημαντική συσσώρευση τέτοιων υποθέσεων, τόσο σε πρώτο, όσο και σε δεύτερο βαθμό. Παρόλα ταύτα η μη γρήγορη εκδίκαση των υποθέσεων, σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να εκληφθεί ως αδυναμία απόδοσης ποιότητας αξιοπιστίας. Η κυπριακή Δικαιοσύνη ανέκαθεν απολάμβανε τη φήμη της αμεροληψίας και της ανεξαρτησίας.
Η ΥΠΟΧΡΕΩΣΗ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ
Ως Πολιτεία αναγνωρίζουμε την υποχρέωση που έχουμε για την ύπαρξη ενός αποτελεσματικού, από άποψη χρόνου και ποιότητας, δικαστικού συστήματος, με τη δημιουργία των απαραίτητων προϋποθέσεων προς την κατεύθυνση αυτή. Γι’ αυτό ακριβώς τον λόγο, θέσαμε ως προτεραιότητά μας τη συνέχιση και την περαιτέρω προώθηση του εκσυγχρονισμού των δομών και του πλαισίου που διέπει τη λειτουργία του συστήματος απονομής Δικαιοσύνης στον τόπο μας. Αυτό περιλαμβάνει τόσο την υλοποίηση των έργων που έχουν ήδη ξεκινήσει και βρίσκονται σε εξέλιξη, όσο και την ετοιμασία νέων νομοσχεδίων, με έμφαση την προώθηση της εκδίκασης των υποθέσεων στην πρωτοβάθμια δικαιοδοσία.
Όπως είναι γνωστό, την 1η Ιουλίου 2023 άρχισαν τη λειτουργία τους το νέο Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο και το νέο Ανώτατο Δικαστήριο, με απονομή και στα δύο αυτά δικαστήρια πρόσθετης δικαιοδοσίας τρίτου βαθμού σε συγκεκριμένες περιπτώσεις. Παράλληλα, λειτούργησε το Εφετείο, που πλέον αποτελεί τη δευτεροβάθμια δικαιοδοσία και λειτουργεί σε εξειδικευμένα τμήματα για τη γρήγορη εκδίκαση των εφέσεων.
Αναμένεται, επίσης, η λειτουργία του Εμπορικού Δικαστηρίου και του Ναυτοδικείου που θ’ αναλάβουν την εκδίκαση, με ταχείες διαδικασίες, εμπορικών διαφορών μεγάλου ύψους επίδικης διαφοράς (άνω των δύο εκατομμυρίων ευρώ) και όλων των ναυτικών υποθέσεων. Η δημιουργία των εν λόγω Δικαστηρίων, πέραν της επίδρασης στη μείωση του χρόνου απονομής της Δικαιοσύνης, αναμένεται, σε συνδυασμό με τη δυνατότητα χρήσης της αγγλικής γλώσσας, να συμβάλει στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της Κύπρου ως κέντρου παροχής ποιοτικών υπηρεσιών και στην προσέλκυση ξένων επενδύσεων.
Ταυτόχρονα, βρίσκονται σε εξέλιξη διάφορα έργα εντός των Δικαστηρίων. Άμεση προτεραιότητα έχει δοθεί στο έργο της εκκαθάρισης των καθυστερημένων υποθέσεων στα Δικαστήρια, ενώ την ίδια στιγμή προωθείται η ψηφιοποίηση των Δικαστηρίων, με την ολοκληρωτική της εφαρμογή (e-justice) ν’ αναμένεται περί τις αρχές του 2024. Αυτή την περίοδο βρίσκεται σ’ εφαρμογή η ενδιάμεση λύση Ηλεκτρονικής Δικαιοσύνης (i-justice). Η λύση αυτή έθεσε τα θεμέλια για μια ομαλότερη μετάβαση στην ολοκληρωτική ψηφιακή εποχή στον τομέα της Δικαιοσύνης, εξυπηρετώντας τη λειτουργία των Δικαστηρίων σε μία δύσκολη εποχή. Παράλληλα, προωθείται η Ακουστική Ψηφιακή Καταγραφή Πρακτικών Συνεδριάσεων Δικαστηρίου, με χρονικό ορίζοντα υλοποίησης του έργου το 2025. Όλ’ αυτά τα έργα περιλαμβάνονται στο Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.
Πολύ σημαντική, επίσης, είναι η εφαρμογή των νέων Κανονισμών Πολιτικής Δικονομίας, από την 1η Σεπτεμβρίου 2023. Οι νέοι Κανονισμοί απλοποιούν τις διαδικασίες που ακολουθούνται στις αστικές υποθέσεις, όπου παρατηρείται η μεγαλύτερη καθυστέρηση στον χρόνο εκδίκασης και διασφαλίζουν, μεταξύ άλλων, τον εξ αρχής έγκαιρο προγραμματισμό της υπόθεσης και τη δίκαιη κατανομή του δικαστικού χρόνου. Μέσα από γρήγορες, ευέλικτες και απλές διαδικασίες και την αυστηρή τήρηση των χρονοδιαγραμμάτων, αναμένεται σημαντική εξοικονόμηση κόστους και χρόνου.
Εξίσου σημαντικό έργο που προωθείται είναι αυτό της αποτελεσματικής διοίκησης των Δικαστηρίων, μέσα από μια νέα δομή που θ’ αποτελείται από άτομα που διαθέτουν τα απαραίτητα προσόντα και τις ειδικότητες γι’ αυτό τον σκοπό. Αποδίδεται ιδιαίτερη σημασία, αφού η εφαρμογή του έργου θα απελευθερώσει πολύτιμο χρόνο από το δικαστικό σώμα που σήμερα αφιερώνει για θέματα διοίκησης. Επιπρόσθετα, ας μην ξεχνούμε την επιτυχή λειτουργία της Σχολής Δικαστών, ουσιώδους σημασίας για τη διασφάλιση της ποιότητας απονομής της δικαιοσύνης.
ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑΣ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑΣ
Πέραν των πιο πάνω, το Υπουργείο Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως επεξεργάζεται αυτή την περίοδο νομοσχέδια, με σκοπό την ενίσχυση της πρωτοβάθμιας δικαιοδοσίας, τα οποία ήδη θέσαμε σε διαβούλευση, με στόχο να κατατεθούν σύντομα στη Βουλή των Αντιπροσώπων για τη συζήτηση και ψήφισή τους. Στο πλαίσιο αυτό, εντάσσεται η ενίσχυση των εναλλακτικών τρόπων επίλυσης των διαφορών, ως επίσης η ενίσχυση της νομοθεσίας για την εκτέλεση των δικαστικών αποφάσεων. Παράλληλα, διαβουλευόμαστε εκ νέου νομοσχέδιο που τροποποιεί τον περί Δικαστηρίων Νόμο και προνοεί την αύξηση της κλίμακας δικαιοδοσίας των επαρχιακών και των ανώτερων επαρχιακών δικαστών, γεγονός που θα προσφέρει περισσότερη ευελιξία στο σύστημα.
Όλα αυτά αποτελούν μέρος της πολιτικής της κυβέρνησης, που αποσκοπεί στην αναβαθμισμένη και αποτελεσματική λειτουργία του συστήματος απονομής Δικαιοσύνης. Αυτή είναι, άλλωστε, η προσδοκία και η απολύτως δικαιολογημένη απαίτηση κάθε πολίτη και κάθε επιχειρηματία.
Το Υπουργείο Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως θα συνεχίσει να συνεργάζεται στενά και αποδοτικά με τους «φυσικούς του εταίρους», δηλαδή το Ανώτατο Δικαστήριο, το δικηγορικό Σώμα και τη Νομική Υπηρεσία, για την ολοκλήρωση των θεμάτων που εκκρεμούν, αλλά και την ετοιμασία και προώθηση πολλών άλλων, με σκοπό την περαιτέρω αναβάθμιση και αποτελεσματική λειτουργία του συστήματος απονομής Δικαιοσύνης. Μόνο εάν εργαστούμε όλοι μαζί με θετική προσέγγιση, θ΄ αντιμετωπιστούν οι μεγάλες προκλήσεις που βρίσκονται μπροστά μας και θα επέλθουν τα επιθυμητά αποτελέσματα στο δικαστικό μας σύστημα, ώστε να νιώσει επιτέλους τα οφέλη, τόσο ο πολίτης, όσο και οι επιχειρήσεις. Άλλωστε, κοινός είναι ο στόχος όλων μας, η ταχεία και ποιοτική απονομή της Δικαιοσύνης.
*Υπουργού Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως
Διαβάστε επίσης: Κατατέθηκε η πρόταση για το πέναλτι 12% - Σημείο αναφοράς τα 40 χρόνια εισφορών