Της δρος Στέλλας Μουρουζίδου Δάμτσα, Certified Financial Analyst (CFA)
Οικονομικός Αλφαβητισμός σημαίνει να έχεις τις απαραίτητες γνώσεις για να λαμβάνεις ενημερωμένες αποφάσεις στη διαχείριση του δικού σου Οικονομικού Προϋπολογισμού. Σύμφωνα με την Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου, η Οικονομική Παιδεία είναι ένας από τους πιο ουσιαστικούς παράγοντες για την Οικονομική Ευημερία των πολιτών. Μάλιστα, σε ομιλία του στις 10 Μαρτίου 2023, ο τότε διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας είπε ότι η Οικονομική Παιδεία συνδέεται με την Οικονομική Σταθερότητα και ανθεκτικότητα ενός κράτους. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας Eurobarometer, που έγινε τον Ιούλιο 2023, η Κύπρος βρίσκεται ανάμεσα στις τρεις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης με το χαμηλότερο επίπεδο Oικονομικής Γνώσης (Financial Knowledge).
Μισθολογικές διαφορές μεταξύ των φύλων (Gender Pay Gap)
Σύμφωνα με τη Eurostat, οι γυναίκες αμείβονται χαμηλότερα από τους άνδρες. Συγκεκριμένα, στην Ε.Ε. το 2021 οι γυναίκες αμείβονταν κατά 13% χαμηλότερα από τους άντρες, κάτι που έχει αλλάξει ελάχιστα κατά τη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας. Η Κύπρος τα πάει καλύτερα σε σχέση με την Ε.Ε., με τη μισθολογική διαφορά να ανέρχεται στο 9%.
Χαμηλότερες (και μη ικανοποιητικές) συντάξεις για τις γυναίκες σε σχέση με τους άντρες (Gender Pension Gap)
Το χάσμα των συντάξεων μεταξύ των φύλων σημαίνει ότι οι γυναίκες λαμβάνουν λιγότερη σύνταξη από τους άνδρες. Αυτό το χάσμα μειώνεται, αλλά με πολύ αργούς ρυθμούς. Σύμφωνα με το World Economic Forum, με τον τρέχοντα ρυθμό προόδου, θα χρειαστούν περίπου 131 χρόνια για να επιτευχθεί πλήρης ισότητα. Σύμφωνα με τη Eurostat, οι γυναίκες στην Ε.Ε. λαμβάνουν 29% λιγότερα σε σύνταξη από τους άνδρες. Η Κύπρος κατατάσσεται τέταρτη, με ένα τεράστιο χάσμα συντάξεων μεταξύ των φύλων της τάξης του 39%.
Claudia Goldin Νόμπελ Οικονομικών 2023
Η Claudia Goldin βραβεύτηκε το 2023 με Νόμπελ Οικονομικών για την έρευνά της στην αγορά εργασίας των γυναικών.
Σύμφωνα με την Claudia, το χάσμα στις συντάξεις είναι αποτέλεσμα των πιο κάτω:
1. Διακοπές Καριέρας: οι γυναίκες συχνά κάνουν διακοπές καριέρας για να φροντίσουν τα παιδιά τους, κάτι που επηρεάζει άμεσα τις συνεισφορές τους στις συντάξεις.
2. Μερική Απασχόληση: Οι γυναίκες είναι πιθανότερο από τους άνδρες να εργάζονται σε επαγγέλματα μερικής απασχόλησης, με αποτέλεσμα να κάνουν μειωμένες συνταξιοδοτικές συνεισφορές
3. Διαφορά Αμοιβών: Το φυλετικό χάσμα στις αμοιβές σημαίνει ότι οι γυναίκες κερδίζουν λιγότερα κατά τη διάρκεια της ζωής τους, κάτι που μεταφράζεται σε χαμηλότερες αποταμιεύσεις για τη σύνταξη.
4. Μακροζωία: Οι γυναίκες ζουν κατά μέσο όρο περισσότερο από τους άνδρες, οπότε πρέπει να επεκτείνουν τις αποταμιεύσεις τους, ούτως ώστε αυτές να διαρκέσουν για περισσότερα χρόνια.
Ως αποτέλεσμα, οι γυναίκες μπορεί να συσσωρεύσουν λιγότερη σύνταξη κατά τη διάρκεια της ζωής τους και λόγω Οικονομικού Αναλφαβητισμού να μην είναι επαρκώς κατοχυρωμένες για να λαμβάνουν οικονομικές αποφάσεις που θα ενισχύσουν και θα προστατεύσουν τις αποταμιεύσεις τους.
Τι κάνουν οι χώρες που έχουν μικρότερο χάσμα στις συντάξεις των δύο φύλων;
1.Το πρώτο συστατικό της επιτυχίας αυτών των χωρών είναι το ψηλό επίπεδο Οικονομικού Αλφαβητισμού. Έχουν την Οικονομική Παιδεία ως υποχρεωτικό μάθημα στην εκπαίδευση.
Στην Κύπρο υπάρχουν πρωτοβουλίες για Οικονομική Παιδεία. Αυτές οι προσπάθειες βρίσκονται υπό την ηγεσία της Ad-hoc Επιτροπής για την Εθνική Στρατηγική, μέλη της οποίας είναι το Υπουργείο Παιδείας, Νεολαίας και Αθλητισμού, το Υπουργείο Οικονομικών, η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, η Κεντρική Τράπεζα, το Πανεπιστήμιο Κύπρου και το TEPAK. Το CFA Society και οι Εμπορικές Τράπεζες, επίσης συνεισφέρουν στη βελτίωση του Οικονομικού Αλφαβητισμού. Γίνεται ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση, ωστόσο υπάρχει σημαντικό περιθώριο βελτίωσης, ούτως ώστε αυτές οι πρωτοβουλίες να έχουν πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα, ιδιαίτερα αν ενσωματωθούν και συντονιστούν κάτω από ένα ενοποιημένο οικοσύστημα.
2. Το δεύτερο συστατικό είναι οι προσβάσιμες και γενναιόδωρες υπηρεσίες παιδικής μέριμνας που διευκολύνουν τις νεαρές μητέρες να επιστρέψουν στην αγορά εργασίας. Οι πολιτικές τους υποστηρίζουν και τους δύο γονείς να μοιράζονται τις ευθύνες φροντίδας των παιδιών αλλά και το βάρος μειωμένων εισφορών στις κοινωνικές ασφαλίσεις κατά τις περιόδους διακοπής της καριέρας τους για τη φροντίδα των παιδιών τους.
3. Το τρίτο συστατικό είναι οι πρωτοβουλίες για την προώθηση των γυναικών σε ηγετικούς ρόλους. Αυτές μπορεί να περιλαμβάνουν φορολογικά κίνητρα για εταιρείες που επιδεικνύουν ισότητα φύλων, παροχή υποτροφιών ή κινήτρων για γυναίκες που εισέρχονται σε τομείς όπου υποεκπροσωπούνται και την υιοθέτηση ευέλικτων ωραρίων εργασίας.
Σύμφωνα με το Eurostat, το 37% των διευθυντών στην Ευρώπη είναι γυναίκες έναντι 19% στην Κύπρο, το 28% των μελών των Διοικητικών Συμβουλίων στην Ευρώπη είναι γυναίκες, έναντι μόλις 9% στην Κύπρο και το 18% των ανώτερων στελεχών είναι γυναίκες, το οποίο είναι ίδιο και στην Κύπρο, πράγμα που σημαίνει ότι βρισκόμαστε στον σωστό δρόμο.
4. Το τέταρτο συστατικό επιτυχίας είναι η πολιτική, ούτως ώστε τα ζητήματα που απασχολούν τις γυναίκες να αντιπροσωπεύονται και να αντιμετωπίζονται στα πλαίσια διαμόρφωσης πολιτικής. Οι γυναίκες ηγέτες στην πολιτική μπορούν να λειτουργήσουν ως πρότυπα για περισσότερες γυναίκες να αναλάβουν ηγετικές θέσεις και να βοηθήσει στην κατάρριψη κοινωνικών στερεοτύπων. Η Κύπρος βελτιώνεται σε αυτόν τον τομέα έχοντας μία γυναίκα ως πρόεδρο της Βουλής των Αντιπροσώπων, περισσότερες γυναίκες υπουργούς και αυξανόμενο αριθμό γυναικών επιχειρηματιών, καθώς και αυξανόμενο αριθμό γυναικών σε ανώτερες εκτελεστικές θέσεις.
5. Το πέμπτο συστατικό είναι οι πολιτιστικές μεταβολές (culture changes) οι οποίες χρειάζονται πολλά χρόνια για να επικρατήσουν. Η νεότερη γενιά ιδιαίτερα, εκτιμά την ισότητα, πράγμα που έχει επηρεάσει τις δυναμικές στους χώρους εργασίας και στις οικογενειακές δομές.
6. Το έκτο συστατικό είναι τα διαφανή συστήματα αναφοράς μισθών που διευκολύνουν τη σύγκριση και τη διόρθωση των διαφορών στις αμοιβές μεταξύ ανδρών και γυναικών. Αυτή η διαφάνεια υποστηρίζει επίσης τα άτομα που αντιμετωπίζουν διακρίσεις στους μισθούς να διεκδικούν την ισότητα. Η Ε.Ε. πρόσφατα δημοσίευσε μια νέα οδηγία, με στόχο την ενίσχυση της αρχής του ίσου μισθού και της απαγόρευσης των διακρίσεων στον χώρο εργασίας. Τα κράτη μέλη της Ε.Ε. έχουν υποχρέωση να μεταφέρουν την οδηγία στο εθνικό τους δίκαιο μέχρι το 2026.
Διαβάστε επίσης: Ορατός ο κίνδυνος δημιουργίας κύκλου φτώχειας και αποκλεισμού