Ξεκίνησε στην κοινοβουλευτική επιτροπή Οικονομικών η συζήτηση επί της αρχής της πρότασης νόμου που κατέθεσε το ΑΚΕΛ για τη ίδρυση και λειτουργία Ταμείου Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Στήριξης Δανειοληπτών, με την χρηματοδότηση του ταμείου να προέρχεται από την επιβολή προσωρινού τέλους στα αυξημένα επιτοκιακά κέρδη των τραπεζών.
Πάντως τεχνοκράτες του Υπουργείου Οικονομικών μίλησαν για θέματα αντισυνταγματικότητας και παραβίαση της αρχής της διάκρισης των εξουσιών, ενώ οι τράπεζες έκαναν λόγο για «τρίτη φορολογία».
Παρουσιάζοντας την πρόταση ο ΓΓ του ΑΚΕΛ Στέφανος Στεφάνου τόσο μιλώντας ενώπιον της επιτροπής όσο και σε δηλώσεις μετά το πέρας της συνεδρίας εξέφρασε δυσφορία για την μη παρουσία του Υπουργού Οικονομικών Μάκη Κεραυνού, ο οποίος, όπως είπε, είχε κάνει κάθετες και ξεκάθαρες δηλώσεις, ότι απαιτείται κοινωνική εταιρική ευθύνη αλλά και για κραυγές αγωνίας των δανειοληπτών.
«Όντως υπάρχει κραυγή κοινωνίας και της οικονομίας και συζητούμε τέτοια θέματα και απουσιάζει ο Υπουργός των Οικονομικών», είπε.
Σημείωσε ότι «η πρόταση μας είναι ανοικτή και έχουν ακουστεί ανοικτές εποικοδομητικές προτάσεις από τεχνοκράτες και μπορεί να προχωρήσει αν η κυβέρνηση επιδείξει την απαραίτητη πολιτική βούληση, η οποία αμφιβάλλω ότι υπάρχει».
Είπε ακόμη ότι «το ΑΚΕΛ υποχρεώθηκε να καταθέσει την πρόταση αυτή, αφού για αυτό το θέμα είχαμε κάμει έκκληση και στην προηγούμενη κυβέρνηση και στη σημερινή κυβέρνηση και μάλιστα κάποια στιγμή ο Υπουργός Οικονομικών είχε υπαινιχθεί ότι η σημερινή κυβέρνηση θα εργαστεί προς την κατεύθυνση αυτή και τελικά την πρόταση τη φέρνει το ΑΚΕΛ».
«Θα προτιμούσαμε να το έφερνε κυβέρνηση, γιατί αν το έφερνε δημιουργούνται καλύτερες συνθήκες διαλόγου», είπε.
Όσον αφορά την πρόταση νόμου, ο κ. Στεφάνου είπε ότι προνοεί τη δημιουργία ταμείου κοινωνικής αλληλεγγύης και στήριξης ευάλωτων δανειοληπτών με στόχο τη χρηματοδότηση σχεδίων στήριξης που μεταξύ άλλων προνοούν κάλυψη κόστους δανεισμού για στεγαστικά δάνεια και στήριξη ευάλωτων νοικοκυριών.
Όπως είπε, η χρηματοδότηση του Ταμείου, θα προέλθει από ένα έκτακτο τέλος αλληλεγγύης επί των απροσδόκητων κερδών, ύψους 5% το 2024 και 2025 με εκτιμημένη απόδοση €100 εκατ. για περίοδο δύο ετών. Είπε ακόμη το ειδικό τέλος θα επιβάλλεται στα καθαρά έσοδα από τόκους ανά τράπεζα. Από την αύξηση των επιτοκίων υπολογίζεται ότι τα καθαρά έσοδα από τόκους το 2023 ήταν €973 εκατ. με τα συνολικά έσοδα από τόκους να ανέρχονται σε περίπου €2 δισ. Τα καθαρά κέρδη του τραπεζικού συστήματος το 2023 ήταν €1,3 δισ, είπε.
Σύμφωνα με τον κ. Στεφάνου, τα έσοδα από τον ειδικό φόρο θα εισέρχονται στον σε αυτό το ταμείο, η λειτουργία του οποίου θα διέπεται από μια διαχειριστική επιτροπή.
Υπενθύμισε ακόμη ότι μετά από ενημέρωση που ζήτησαν υπηρεσίες της Βουλής, διαπιστώθηκε ότι τέσσερα κράτη-μέλη έχουν προχωρήσει σε φορολόγηση των απροσδόκητων κερδών ήτοι η Ισπανία, η Λετονία, η Λιθουανία και η Ουγγαρία, ενώ μέσα από έρευνα του ΑΚΕΛ διαπιστώθηκε ότι και η Τσεχία προχώρησε σε ένα σύστημα φορολόγησης κερδών.
«Θεωρήσαμε ότι το μοντέλο που ταιριάζει καλύτερα στην Κύπρο είναι το Ισπανικό δηλαδή στη φορολόγηση με ένα προσωρινό τέλος», είπε διευκρινίζοντας ότι τα έσοδα θα πηγαίνουν σε ένα ταμείο και όχι στο κρατικό κορβανά. Είπε τέλος ότι το ισπανικό μοντέλο προβλέπει ασφαλιστικές δικλείδες και πρόστιμα, ώστε οι τράπεζες να μην μετακυλήσουν το όποιο μικρό κόστος στους καταναλωτές.
ΥΠΟΙΚ: Θέματα αντισυνταγματικότητας, τον Οκτώβριο η επιδότηση των επιτοκίων
Η Διευθύντρια στο Υπουργείο Οικονομικών, Αυγή Χρυσοστόμου Λαπαθιώτη είπε πως κάποια θέματα, όπως η πρόνοια για δημιουργία νέο προσώπου δημοσίου δικαίου, ενδεχομένως να δημιουργούν θέματα αντισυνταγματικότητας ενώ επηρεάζεται και η διάκριση των εξουσιών αφού η πρόταση νόμου καλύπτει θέματα που ήδη λαμβάνονται υπόψη στο σχεδιασμό της εκτελεστικής εξουσίας.
Αναφέρθηκε στο κυβερνητικό σχέδιο επιδότησης επιτοκίου, το οποίο εγκρίθηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο τον Οκτώβριο του 2023 και περιλήφθηκε στον κρατικό προϋπολογισμό του 2024. Όπως είπε, αφού έγινε ο σχεδιασμός «τώρα είμαστε πολύ κοντά να αρχίσουμε να παραλαμβάνουμε τις αιτήσεις».
Το σχέδιο αφορά νοικοκυριά με ετήσιο οικογενειακό εισόδημα €50.000 με στεγαστικό μέχρι €400.000. «Ελπίζουμε μέχρι τον Οκτώβριο να γίνονται οι πρώτες αιτήσεις, Μιλούμε για ένα αριθμό γύρω στις 5.000 αιτητών», σημείωσε.
Εξάλλου, η κ. Λαπαθιώτη είπε ότι σωστά αναφέρθηκε ότι υπάρχουν τέσσερις χώρες που επέβαλαν φόρο υπερβολικών κερδών, για να προσθέσει ωστόσο ότι οι χώρες αυτές δεν επιβάλλουν ειδικό τέλος επί των τραπεζικών καταθέσεων, που στην Κύπρο ανέρχεται σε 0,5%. «Αυτό το τέλος είτε κέρδη είτε ζημιές κάνουν οι τράπεζες, επιβαλλόταν και συνεχίζει να επιβάλλεται», είπε.
ΚΤΚ: Να μη διασαλευτεί η χρηματοπιστωτική σταθερότητα
Εκ μέρους της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου, ο Δάνης Κουκουλαρίδης αφού είπε πως η κοινωνική ευαισθησία είναι θέμα που αφορά την Πολιτεία, επεσήμανε πως «τέτοιες πολιτικές δεν πρέπει να διασαλεύουν την υγιή ανάπτυξη της οικονομίας και να φέρουν σε κίνδυνο την χρηματοπιστωτική δραστηριότητα».
Όπως είπε, η καταβολή έκτακτου τέλους δεν κρίνεται ως η ενδεδειγμένη οδός, αφού έκτακτα τέλη «δυνατόν να προκαλέσουν παρενέργειες στην οικονομία με ενδεχόμενες επιπτώσεις μεγαλύτερες και μεσομακροπρόθεσμες σε σχέση με τα οφέλη που είναι προσωρινά».
Σημείωσε εξάλλου, πως «αυτό το κόστος του τέλους ενδεχομένως να κληθούν να το πληρώσουν οι καταναλωτές».
Υπενθυμίζοντας ότι βρίσκεται εξέλιξη η μελέτη της φορολογικής μεταρρύθμισης, ο κ. Κουκουλαρίδης πρόσθεσε ότι «στο πλαίσιο αυτό θέλουμε να διαμορφωθεί ένα νέο σύστημα που να μπορεί να παρέχει και στήριξη στην οικονομία και στις ευάλωτες ομάδες».
Επεσήμανε εξάλλου, ότι σε αντίθεση με την Ισπανία, η οποία δεν έχει ανάγκη για εισροή επενδύσεων, στην Κύπρο υπάρχει ανάγκη προσέλκυσης επενδύσεων για αντιμετώπιση του ελλείμματος στον λογαριασμό τρεχουσών συναλλαγών. «Δεν θα ήταν συνετό να θέσουμε σε κίνδυνο τη σχέση μας με τους ξένους και τους ντόπιους επενδυτές εισάγοντας μια σχετική αβεβαιότητα για τις επενδύσεις τους», είπε, προσθέτοντας πως τέτοιες ενέργειες μπορεί να επηρεάσουν τη κεφαλαιακή θέση των τραπεζών και τη δυνατότητά τους για άντληση κεφαλαίων.
Αναγκαίο κακό η αύξηση των επιτοκίων
Από την πλευρά του, ο Πρόεδρος του Δημοσιονομικού Συμβουλίου, Μιχάλης Περσιάνης είπε πως ο ειδικός φόρος επί των καταθέσεων είναι μεν ειδικός αλλά επιβάλλεται εδώ και πάνω από 10 χρόνια είναι στρέβλωση αφού φορολογεί παθητικά και επηρεάζει την συμπεριφορά των τραπεζών.
Εξέφρασε προβληματισμό με την έννοια των υπερκερδών, αλλά σημείωσε ότι μπορεί να γίνει συζήτηση για την έννοια των απροσδόκητων κερδών διότι δεν έχουν περιληφθεί στους σχεδιασμούς μιας επιχείρησης.
«Δεν θέλουμε να χρηματοδοτήσουμε πολιτική αλλά συμπεριφορές. Μπορούμε να επηρεάσουμε εταιρική κοινωνική πολιτική των τραπεζών, όπως τα στεγαστικά για νέα ζευγάρια, την προώθηση της επιχειρηματικότητας και να επηρεάσουμε τη συμπεριφορά των τραπεζών όσον αφορά στη χρηματοδότηση», είπε, για να τονίσει ότι η αύξηση των επιτοκίων ήταν ένα αναγκαίο χάπι για την αντιμετώπιση της «μεγάλης αρρώστιας» που αντιμετώπιζε η ευρωπαϊκή οικονομία και αφορά στην εκτόξευση του πληθωρισμού.
Εκπρόσωπος της Νομικής Υπηρεσίας επεσήμανε πως από την πρόταση νόμου εγείρονται συνταγματικά ζητήματα και σημείωσε ότι η Υπηρεσία επιφυλάσσεται να μελετήσει την πρόταση και να επανέλθει με υπόμνημα εντός των επόμενων βδομάδων.
Σύνδεσμος Τραπεζών: Αντιμετωπίζουμε και τρίτη φορολογία
Ο Διευθυντής στον Σύνδεσμο Τραπεζών Κύπρου Μιχάλης Κρονίδης είπε πως οι τράπεζες επιβαρύνονται ήδη με δύο φορολογίες, η μία που αφορά την φορολογία των κερδών και το ειδικό τέλος επί των καταθέσεων, που αποτελεί υποχρέωση για μια τράπεζα και πρόσθεσε ότι «μια τρίτη φορολογία θα αποτελούσε αρνητική εξέλιξη».
Σύμφωνα με σημείωμα του Συνδέσμου που κατατέθηκε στην επιτροπή, την περίοδο μεταξύ 2017 και 2023 οι τράπεζες κατέβαλαν συνολικά φόρο εισοδήματος, ειδικό φόρο και ΦΠΑ πέραν των €854 εκατ., ενώ την ίδια περίοδο ο συνολικός ειδικός φόρος επί των καταθέσεων που καταβλήθηκε ξεπέρασε τα €395εκ. καταθέσεων.
«Εμείς πληρώνουμε εδώ και 14 χρόνια φόρο επί των καταθέσεων, που είναι υποχρέωση της τράπεζας, αγνοώντας αν μια τράπεζα κάνει κέρδη ή ζημιές», είπε.
Υπενθύμισε ότι τα προηγούμενα δέκα χρόνια το τραπεζικό σύστημα πέρασε μια πάρα πολύ δύσκολη περίοδο σημαντικής συρρίκνωσης, που χαρακτηρίστηκε από διαφγραφές δανείων, δημιουργία προβλέψεων και μια περίοδο που οι μέτοχοι υποχρεώθηκαν να στηρίξουν με εκατοντάδες εκατομμύρια. «Άρα τα κέρδη δεν οφείλονται στα επιτόκια της ΕΚΤ αλλά στις αποφάσεις των διοικήσεων των τραπεζών. Αν δεν γίνονται διαγραφές ζημιών εκατοντάδων εκατομμυρίων και προβλέψεων δεν θα ήταν σε θέση να έχουν τόση κερδοφορία», είπε.
Ο Βουλευτής του ΔΗΣΥ, Ονούφριος Κουλλά αναγνώρισε μεν ότι η ψαλίδα, δηλαδή η διαφορά μεταξύ των δανειστικών και καταθετικών επιτοκίων «ήταν προκλητικότατη το τελευταίο διάστημα», και σημείωσε ότι η μεγάλη διαφορά ήταν τα καταθετικά επιτόκια τα οποία το τελευταίο διάστημα έχουν αυξηθεί.
Λέγοντας ότι ο ίδιος θα επιθυμούσε τέτοιες πρωτοβουλίες να προωθούνταν από την Κεντρική Τράπεζα, ο κ. Κουλλά είπε πως παρόλα αυτά τίποτα δεν εμποδίζει τις τράπεζες να δίδουν χαμηλότερο επιτόκιο για νέα δάνεια όπως για παράδειγμα στεγαστικά. Ζήτησε στοιχεία για τα κέρδη των τραπεζών από τη διατήρηση της ρευστότητάς τους στην Κεντρική Τράπεζα, αξιοποιώντας το υψηλό επιτόκιο αποδοχής καταθέσεων.
Ο Βουλευτής της ΔΗΠΑ – Συνεργασία Αλέκος Τρυφωνίδης επεσήμανε παλαιότερες προτάσεις του κόμματος όπως την επιβράβευση των συνετών δανειοληπτών και τη μείωση των τραπεζικών τελών και χρεώσεων. Είπε ότι η ΔΗΠΑ θα συνεχίσει τις επαφές με τον ΥΠΟΙΚ και τον Διοικητή της ΚΤΚ με στόχο τη μείωση των επιτοκίων. «Σε διαφορετική περίπτωση δεν μπορούμε να μην υπερψηφίσουμε την πρόταση για έκτακτη φορολόγηση των υπερκερδών των τραπεζών προς όφελος των δανειοληπτών», είπε.
Ο Βουλευτής των Οικολόγων – Συνεργασία Πολιτών, Σταύρος Παπαδούρης είπε ότι η πρόταση αυτή δεν προήλθε από τον ουρανό, αφού το θέμα των απανωτών αυξήσεων των επιτοκίων είχε συζητηθεί σε τέσσερις συνεδριάσεις της επιτροπής Εμπορίου.
Είπε χαρακτηριστικά ότι στις συνεδριάσεις αυτές, υπήρξαν εκκλήσεις από το Υπουργείο Οικονομικών, οι οποίες έγιναν δραματικές εκκλήσεις καις τη συνέχεια κραυγές αγωνίας. «Έγινε κάτι; τίποτα. Το σύστημα απέτυχε», είπε και αναφέρθηκε ειδικά στην επίλυση των μη εξυπηρετούμενων δανείων.
«Θα μελετήσουμε την πρόθεση, βλέποντας ότι δεν υπάρχει από το Υπουργείο οποιαδήποτε άλλη πρόταση», κατέληξε.
Εξάλλου, η Γενική Διευθύντρια του Συνδέσμου Προστασίας Δανειοληπτών Τραπεζών (ΣΥΠΡΟΔΑΤ) Τζένη Παπαχαραλάμπους ανέφερε ότι οι απανωτές αυξήσεις των επιτοκίων έφεραν δανειολήπτες στη θέση να μην μπορέσουν να αποπληρώσουν τις δόσεις τους
Τέλος εκπρόσωπος του Συνδέσμου Κατόχων Τραπεζικών Αξιογράφων, είπε ότι σε καμία από τις πέντε χώρες που εφαρμόστηκε η επιβολή φορολογίας για τα υπερκέρδη των τραπεζών δεν έγινε επιβλήθηκε κούρεμα. «Κάποιοι άνθρωποι έχασαν τα λεφτά τους, και στα άτομα που έχουν υποστεί κούρεμα υπάρχουν και ευάλωτες ομάδες», είπε.
Στη συνεδρία Βουλευτές υπέβαλαν αρκετά ερωτήματα τα οποία θα απαντηθούν γραπτώς από τις κυβερνητικές συνεδρίες και η συζήτηση θα συνεχιστεί. Πάντως ο ΓΓ του ΑΚΕΛ αναγνώρισε ότι δεν υπάρχει επαρκής χρόνος η πρόταση νόμου να οδηγηθεί στην Ολομέλεια πριν το κλείσιμο για τις θερινές διακοπές.