ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Ναταλία Γεωργιάδου
Πρόταση η οποία προβλέπει την απαλλαγή από τον φόρο προστιθέμενης αξίας (ΦΠΑ) αγαθών και υπηρεσιών που διατίθενται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, τα όργανα και τους οργανισμούς της Ε.Ε. σε κράτη-μέλη και πολίτες σε περιόδους κρίσης προώθησε η Κομισιόν. Η πρόταση ανταποκρίνεται στην εμπειρία που αποκτήθηκε κατά τη διάρκεια της πανδημίας του κορωνοϊού, από την οποία αποδείχθηκε, μεταξύ άλλων, ότι ο ΦΠΑ που επιβάλλεται σε ορισμένες συναλλαγές αποτελεί συντελεστή κόστους σε δημόσιες συμβάσεις που επιβαρύνει τους περιορισμένους προϋπολογισμούς.
Η πρωτοβουλία της Κομισιόν θεωρείται ότι θα μεγιστοποιήσει την αποδοτικότητα των κονδυλίων της Ε.Ε. που χρησιμοποιούνται για την εξυπηρέτηση του δημόσιου συμφέροντος κατά την αντιμετώπιση κρίσεων, όπως οι φυσικές καταστροφές και οι καταστάσεις έκτακτης ανάγκης στον τομέα της δημόσιας υγείας. Θεωρείται επίσης ότι θα ενισχύσει τους ενωσιακούς φορείς διαχείρισης καταστροφών και κρίσεων, όπως εκείνους που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της Ένωσης Υγείας της Ε.Ε. και του μηχανισμού πολιτικής προστασίας της Ε.Ε.
Η λίστα των αγαθών
Μόλις τεθούν σε εφαρμογή, τα νέα μέτρα θα δώσουν στην Επιτροπή και σε άλλους οργανισμούς και φορείς της Ε.Ε. τη δυνατότητα να εισάγουν και να αγοράζουν αγαθά και υπηρεσίες χωρίς ΦΠΑ, όταν οι αγορές αυτές διανέμονται κατά τη διάρκεια αντιμετώπισης καταστάσεων έκτακτης ανάγκης στην Ε.Ε. Αποδέκτες μπορεί να είναι κράτη-μέλη ή τρίτα μέρη, όπως εθνικές αρχές ή ιδρύματα (για παράδειγμα, νοσοκομείο, εθνική αρχή για την υγεία ή την αντιμετώπιση καταστροφών). Τα αγαθά και οι υπηρεσίες που καλύπτονται από την προτεινόμενη απαλλαγή είναι, για παράδειγμα:
• διαγνωστικές εξετάσεις, υλικά δοκιμών και εργαστηριακός εξοπλισμός
• μέσα ατομικής προστασίας (ΜΑΠ), όπως γάντια, μάσκες υψηλής αναπνευστικής προστασίας, μάσκες, ποδιές, προϊόντα και εξοπλισμός απολύμανσης
• σκηνές, κρεβάτια εκστρατείας, ρουχισμός και τρόφιμα
• εξοπλισμός έρευνας και διάσωσης, σάκοι προστασίας, σωσίβια γιλέκα και φουσκωτές λέμβοι
• αντιμικροβιακά και αντιβιοτικά, αντίδοτα κατά χημικών απειλών, θεραπευτικές αγωγές για τραύματα από ακτινοβολία, αντιτοξίνες, δισκία ιωδίου
• προϊόντα αίματος ή αντισώματα
• συσκευές μέτρησης ακτινοβολίας
• ανάπτυξη, παραγωγή και προμήθεια αναγκαίων προϊόντων, δραστηριότητες έρευνας και καινοτομίας, δημιουργία στρατηγικών αποθεμάτων προϊόντων
• άδειες φαρμακευτικών προϊόντων, εγκαταστάσεις καραντίνας, κλινικές δοκιμές, απολύμανση εγκαταστάσεων κλπ.
Πάολο Τζεντιλόνι
Επίτροπος Οικονομίας
«Η πανδημία COVID-19 μάς έχει διδάξει ότι αυτού του είδους οι κρίσεις είναι πολύπλευρες και έχουν ευρύ αντίκτυπο στις κοινωνίες μας. Είναι απαραίτητη η ταχεία και αποτελεσματική αντίδραση και πρέπει να αντιδράσουμε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τώρα για να προετοιμαστούμε για το μέλλον. Η συγκεκριμένη πρόταση συμβάλλει στον στόχο της Ε.Ε. για την αντιμετώπιση κρίσεων και καταστάσεων έκτακτης ανάγκης στην Ε.Ε. Εξασφαλίζει επίσης τη μέγιστη οικονομική επίπτωση των προσπαθειών αρωγής σε επίπεδο Ε.Ε. για την καταπολέμηση της πανδημίας και τη στήριξη της ανάκαμψης».
Επόμενα βήματα
Η νομοθετική πρόταση, η οποία θα τροποποιήσει την οδηγία ΦΠΑ, θα υποβληθεί στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για να διατυπώσει γνώμη και στο Συμβούλιο προς έγκριση.
Τα κράτη-μέλη θέσπισαν και δημοσίευσαν έως τις 30 Απριλίου 2021 τις αναγκαίες νομοθετικές, κανονιστικές και διοικητικές διατάξεις για να συμμορφωθούν με την εν λόγω οδηγία, ενώ εφαρμόζουν τις διατάξεις αυτές από την 1η Ιανουαρίου 2021.
Τα δεδομένα
Η πανδημία του κορωνοϊού ανέδειξε ξεκάθαρα τη σημασία της συνεκτικής, αποφασιστικής και κεντρικής προετοιμασίας και αντίδρασης σε επίπεδο Ε.Ε. σε περιόδους κρίσης. Στο πλαίσιο της πανδημίας του κορωνοϊού, η Επιτροπή φον ντερ Λάιεν, αφενός, έχει ήδη προτείνει σχέδια για την ενίσχυση της ετοιμότητας της Ε.Ε. έναντι διασυνοριακών απειλών κατά της υγείας και της διαχείρισής τους και, αφετέρου, έχει παρουσιάσει τα δομικά στοιχεία μιας ισχυρότερης Ευρωπαϊκής Ένωσης Υγείας. Ταυτόχρονα, η Επιτροπή πρότεινε την ενίσχυση της συνεργασίας των κρατών-μελών της Ε.Ε. μέσω του μηχανισμού πολιτικής προστασίας της Ε.Ε., με στόχο τη βελτίωση της αντιμετώπισης μελλοντικών φυσικών ή ανθρωπογενών καταστροφών. Για παράδειγμα, στο πλαίσιο της νέας Ευρωπαϊκής Ένωσης Υγείας, η Επιτροπή ανακοίνωσε τη δημιουργία της αρχής αντίδρασης σε καταστάσεις έκτακτης υγειονομικής ανάγκης (HERA) για την ταχεία εφαρμογή των πλέον προηγμένων ιατρικών και άλλων μέτρων σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης στον τομέα της υγείας, καλύπτοντας ολόκληρη την αξιακή αλυσίδα, από τη σύλληψη έως τη διανομή και τη χρήση.
Η Ε.Ε. έχει ήδη λάβει μέτρα στους τομείς της φορολογίας και των τελωνείων για να στηρίξει την καταπολέμηση της πανδημίας του κορωνοϊού και την ανάκαμψη από αυτήν. Τον Απρίλιο του 2020, η Ε.Ε. συμφώνησε την απαλλαγή από δασμολογικές επιβαρύνσεις και επιβαρύνσεις ΦΠΑ για τις εισαγωγές μασκών και άλλου προστατευτικού εξοπλισμού που απαιτείται για την καταπολέμηση της πανδημίας. Η εν λόγω απαλλαγή εξακολουθεί να ισχύει και επί του παρόντος σχεδιάζεται να παραταθεί. Τον Δεκέμβριο του 2020, τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. κατέληξαν σε συμφωνία σχετικά με τα νέα μέτρα που πρότεινε η Επιτροπή, ώστε να επιτραπεί η προσωρινή απαλλαγή από τον ΦΠΑ για εμβόλια και διαγνωστικά κιτ που πωλούνται σε νοσοκομεία, ιατρούς και ιδιώτες, καθώς και για στενά συνδεόμενες υπηρεσίες. Σύμφωνα με την τροποποιημένη οδηγία, τα κράτη-μέλη μπορούν να εφαρμόζουν είτε μειωμένους είτε μηδενικούς συντελεστές τόσο στα εμβόλια όσο και στα διαγνωστικά κιτ, εφόσον το επιθυμούν.