Συνέντευξη στον Ξένιο Μεσαρίτη
Ο πρόεδρος του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου, Μιχάλης Βορκάς, τονίζει στο Economy Today ότι «από τις ενέργειες, από τις πράξεις, του ΠΔΣ θεωρούμε ότι έχει εμπεδωθεί σε κάθε καλόπιστο παρατηρητή ότι ο ΠΔΣ δεν μεμψιμοιρεί, δεν γκρινιάζει, αλλά προβαίνει σε εισηγήσεις ουσίας». Δηλώνει ότι «σε αυτό τον δρόμο θα συνεχίσουμε για το καλό της χώρας μας, χωρίς λαϊκισμό ή αμετροέπεια και χωρίς γενικόλογες τοποθετήσεις». Σε σχέση με τον Έλεγχο των Άμεσων Ξένων Επενδύσεων και τις διαβουλεύσεις που γίνονται ανάμεσα στους εμπλεκόμενους, επισημαίνει ότι φτάσαμε στο χρονικό σημείο να είμαστε και πάλι επιμηθείς και όχι προμηθείς, τονίζοντας την ανάγκη η προσέλκυση επενδύσεων να γίνεται με τρόπο συντεταγμένο και αφού πρώτα υπάρξει ουσιαστική διερεύνηση τού κατά πόσο η προτιθέμενη επένδυση είναι συμβατή όχι μόνο με το κυπριακό γίγνεσθαι. Όσον αφορά τη σύσταση της Ενιαίας Εποπτικής Αρχής και την πρόταση να τεθεί επικεφαλής της η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, ο κ. Βορκάς επαναλαμβάνει «τους κινδύνους που προκύπτουν από τέτοια ενδεχόμενη κίνηση και που άπτονται της Αρχής του Κράτους Δικαίου, όπως η παραβίαση του δικηγορικού απορρήτου και της ανεξαρτησίας του Δικηγορικού Σώματος». Για την εισροή μετρητών και περιουσιακών στοιχείων μέσω αεροδρομίων, ιδιωτικών μαρίνων και Πράσινης Γραμμής, ο κ. Βορκάς αναλύει τις προτάσεις του ΠΔΣ, τονίζοντας την ίδια ώρα ότι «η Κυπριακή Δημοκρατία δεν δρα αυτόνομα αλλά σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά θέσμια, ως ένα ενεργό κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης».
Ο ρόλος του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου στο AML
Ποιος είναι ο ρόλος και οι ευθύνες του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου σχετικά με την καταπολέμηση του Ξεπλύματος Βρώμικου Χρήματος;
Πέραν της αποστολής του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου (ΠΔΣ) ως Επόπτη των Δικηγόρων, των Δικηγορικών Γραφείων, καθώς και των Εταιρειών Παροχής Διοικητικών Υπηρεσιών (ΕΠΔΥ), κάτω από τις σχετικές Νομοθεσίες που αφορούν την Παρεμπόδιση Νομιμοποίησης Εσόδων από Παράνομες Δραστηριότητες (Ξεπλύματος Παράνομου Χρήματος), Εφαρμογής των Κυρώσεων του ΟΗΕ και των Περιοριστικών Μέτρων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ρύθμισης των ΕΠΔΥ, ο ΠΔΣ έχει να διαδραματίσει και διαδραματίζει σημαντικό ρόλο ως Μέλος της Συμβουλευτικής Αρχής.
Η Συμβουλευτική Αρχή έχει δημιουργηθεί στη βάση του Άρθρου 56 της Νομοθεσίας για την Παρεμπόδιση Ξεπλύματος Παράνομου Χρήματος και έχει αποστολή, κάτω από το Άρθρο 57 τής εν λόγω Νομοθεσίας, μεταξύ άλλων, να συμβουλεύει το Υπουργικό Συμβούλιο για επιπρόσθετα μέτρα, τα οποία πιστεύει ότι πρέπει να ληφθούν για την καλύτερη εφαρμογή της συγκεκριμένης Νομοθεσίας αλλά και να συντονίζει τις αρμόδιες υπηρεσίες του Δημοσίου και τους φορείς του Ιδιωτικού Τομέα, για τον εντοπισμό, την εκτίμηση, την κατανόηση και τον μετριασμό των κινδύνων από παράνομες δραστηριότητες και τη χρηματοδότηση της τρομοκρατίας, καθώς και για την επικαιροποίηση της εκτίμησης των εν λόγω κινδύνων.
Βεβαίως, αυτός είναι και ξεχωριστά, ο ρόλος και η ευθύνη του Συμβουλίου του ΠΔΣ, κάτω από το Άρθρο 24(1) του περί Δικηγόρων Νόμου, δηλαδή, μεταξύ άλλων, να εξετάζει και όταv θεωρεί αυτό σκόπιμo, vα υπoβάλλει εκθέσεις επί της υπάρχoυσας voμoθεσίας και επί oπoιωvδήπoτε άλλωv voμικώv θεμάτωv πoυ υπoβάλλovται σε αυτό ή vα πρoβαίvει σε συστάσεις πρoς τηv Κυβέρvηση για τo επιθυμητό εισαγωγής oπoιασδήπoτε voμoθεσίας.
Ο ΠΔΣ έχει επανειλημμένως καλέσει τόσο από το βήμα των συνεδριάσεων της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Νομικών όσο και γραπτώς την Κυβέρνηση να ενισχύσει τη Συμβουλευτική Αρχή με πόρους για να αντεπεξέλθει στο πολύ σημαντικό της έργο. Περαιτέρω, ο ΠΔΣ έχει υποβάλει συγκεκριμένες εισηγήσεις ενώπιον της Συμβουλευτικής Αρχής, με στόχο την παροχή στις υπόχρεες οντότητες κατάλληλων πληροφοριών, ώστε να τις διευκολύνει να πραγματοποιήσουν τις δικές τους εκτιμήσεις κινδύνου νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και χρηματοδότησης της τρομοκρατίας.
Περαιτέρω, ο ΠΔΣ με τη συμμετοχή του και την υποβολή συγκεκριμένων θέσεων και εισηγήσεων ενώπιον της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Νομικών αλλά και τη διοργάνωση σχετικών ημερίδων με τη συμμετοχή έγκριτων Ευρωπαίων ομιλητών από Δικηγορικούς Συλλόγους και Οργανισμούς Κρατών Μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως την πρόσφατη ημερίδα που έλαβε χώρα στις 16 Ιανουαρίου 2024, προβαίνει σε έγκαιρη ενημέρωση των μελών του αλλά και της κοινωνίας, ως προς τις εξελίξεις στον τομέα του Ξεπλύματος Παράνομου Χρήματος και σε συνάρτηση με τις Αποφάσεις των Ευρωπαϊκών Δικαστηρίων αλλά και τις εισηγητέες νομοθετικές προτάσεις των ευρωπαϊκών θεσμών.
Θα ήταν παράλειψη να μη γίνει αναφορά στην ενεργή συμμετοχή των εκπροσώπων του ΠΔΣ στη σχετική επιτροπή που σχετίζεται με την Παρεμπόδιση Νομιμοποίησης Εσόδων από Παράνομες Δραστηριότητες του Συμβουλίου των Δικηγορικών Συλλόγων της Ευρώπης (CCBE), δηλαδή του αντιπροσωπευτικού οργάνου Δικηγορικών Συλλόγων από 46 Κράτη (32 Μέλη και 14 Συνεργαζόμενα), τόσο από την Ευρωπαϊκή Ένωση, όσο και από τον ευρωπαϊκό οικονομικό χώρο και τον ευρύτερο ευρωπαϊκό χώρο που αντιπροσωπεύει τους ευρωπαϊκούς Δικηγορικούς Συλλόγους στις συνομιλίες και επαφές με τους θεσμούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης και με τους Οργανισμούς και θεσμούς της Διεθνούς Κοινότητας.
Μόλις στις 21 και 22 Μαρτίου 2024 πραγματοποιήθηκε, στις Βρυξέλλες, συνεδρία της Μόνιμης Επιτροπής του CCBE, όπου συζητήθηκαν σημαντικά θέματα που άπτονται του δικηγορικού επαγγέλματος, περιλαμβανομένου και του προτεινόμενου Κανονισμού του Συμβουλίου της Ε.Ε. που αφορά την Παρεμπόδιση Νομιμοποίησης Εσόδων από Παράνομες Δραστηριότητες και ο οποίος δημοσιεύθηκε στις 18 Ιανουαρίου 2024, με τους εκπροσώπους του ΠΔΣ να παρουσιάζουν τις θέσεις και εισηγήσεις των Κυπρίων δικηγόρων και να ενημερώνουν για την πρόσφατη απόφαση της Κυπριακής Κυβέρνησης να θεσπίσει Ενιαία Εποπτική Αρχή με επικεφαλής την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς και τους κινδύνους που προκύπτουν από αυτή και που άπτονται της Αρχής του Κράτους Δικαίου, όπως η παραβίαση του δικηγορικού απορρήτου και της ανεξαρτησίας του Δικηγορικού Σώματος.
Είναι πολύ σημαντικό να επισημανθεί ότι το CCBE αναμένεται να υιοθετήσει έγγραφο αναφορικά με την εποπτεία από τους Δικηγορικούς Συλλόγους για θέματα παρεμπόδισης νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες κατά την επικείμενη σύνοδο της Ολομέλειας του CCBE στη Λωζάνη, τον Μάιο του 2024.
Με βάση όλες αυτές τις εξελίξεις, προκύπτει αυτό που ο ΠΔΣ έχει ήδη πει ξεκάθαρα και το έχει αποδείξει και πρόσφατα μέσα από τις δράσεις του. Δεν είμαστε μοναχικοί καβαλάρηδες, αλλά δρούμε εντός του πλαισίου των ευρωπαϊκών Αρχών και εμπειριών, με την ευρωπαϊκή μας κατεύθυνση να είναι αδιαπραγμάτευτη. Και αυτό έχει καταστεί σαφές και μέσα από τις πρόσφατες επικοινωνίες και υποβολή θέσεων του ΠΔΣ ενώπιον της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο πλαίσιο της κατάρτισης της Έκθεσης για το Κράτος Δικαίου που αφορά την Κυπριακή Δημοκρατία και τους υπαρκτούς κινδύνους που απειλούν την εφαρμογή της Αρχής του Κράτους Δικαίου, την οποία εγγυάται το Άρθρο 2 της Συνθήκης της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΕΕ).
Γενικά τα πυρά στρέφονται κατά των δικηγόρων και των λογιστών για τη διακίνηση παράνομων κεφαλαίων στην Κύπρο. Πώς αντιμετωπίζετε τις κατηγορίες και τις ευρύτερες αντιλήψεις που υπάρχουν και ποιες διορθωτικές κινήσεις προτίθεστε να κάνετε το επόμενο διάστημα;
Καταρχάς, θα πρέπει να ξεκαθαριστεί, όπως έχει και πρόσφατα αναφερθεί και από τα ίδια τα μέλη της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Θεσμών, ότι το θέμα της ενδεχόμενης διακίνησης παράνομων κεφαλαίων που έχουν εισαχθεί μέσω των τελωνείων της Κυπριακής Δημοκρατίας δεν αφορούν ούτε δικηγόρους, ούτε λογιστές, αλλά αποτελεί ζήτημα ενίσχυσης της αποτελεσματικότητας των κυβερνητικών θεσμών της Κυπριακής Δημοκρατίας. Και στο πλαίσιο της συμβουλευτικής αποστολής του ΠΔΣ που έχουμε ήδη αναφέρει, έχουν υποβληθεί και προφορικά αλλά και γραπτώς, με επιστολή του ΠΔΣ ημερομηνίας 10 Απριλίου 2024, συγκεκριμένες εισηγήσεις ενώπιον της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Θεσμών.
Αναφορικά με ζητήματα που σχετίζονται με την εποπτεία του ΠΔΣ, δεν έχουμε μόνο ενισχύσει αλλά βρισκόμαστε σε διαδικασία περαιτέρω ενίσχυσης του Τμήματος Εποπτείας και Συμμόρφωσης, αλλά και έχουμε υποβάλει επανειλημμένως και γραπτώς τόσο τα πρόσφατα στοιχεία και στατιστικά που αφορούν την επιτέλεση του εποπτικού έργου του ΠΔΣ ενώπιον του προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας αλλά και της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Νομικών. Επίσης, έχουμε υποβάλει σε σχετικές επιστολές μας, όπως εκείνες της 13ης Δεκεμβρίου 2023, συγκεκριμένες εισηγήσεις για την αποτελεσματική διερεύνηση των δημοσιευμάτων διεθνών Οργανισμών Διερευνητικής Δημοσιογραφίας όπως του ICIJ, ζήτημα που εγείραμε και ενώπιον της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Νομικών. Και αυτό σε συνδυασμό με τις έρευνες που έχει ήδη διεξάγει και συνεχίζει να διεξάγει το Τμήμα Εποπτείας και Συμμόρφωσης του ΠΔΣ.
Από τις ενέργειες, από τις πράξεις, του ΠΔΣ θεωρούμε ότι έχει εμπεδωθεί σε κάθε καλόπιστο παρατηρητή ότι ο ΠΔΣ δεν μεμψιμοιρεί, δεν γκρινιάζει, αλλά προβαίνει σε εισηγήσεις ουσίας. Και σ’ αυτό τον δρόμο θα συνεχίσουμε για το καλό της χώρας μας, χωρίς λαϊκισμό ή αμετροέπεια και χωρίς γενικόλογες τοποθετήσεις.
Συμμετείχατε σε διάφορες επιτροπές σχετικά με τον έλεγχο εισροών κεφαλαίων στην Κύπρο υπό τη μορφή των Άμεσων Ξένων Επενδύσεων. Ποια κενά εντοπίζετε εκεί και πώς οφείλει το κράτος να διασφαλίσει ότι τα κεφάλαια που έρχονται δεν σχετίζονται με το Οικονομικό Έγκλημα ή ότι δεν αποτελούν κίνδυνο για κρίσιμες υποδομές εντός της χώρας;
Το θέμα του ελέγχου Άμεσων Ξένων Επενδύσεων είναι κεφαλαιώδους σημασίας, καθώς θα πρέπει να πραγματοποιείται ταυτόχρονα έλεγχος των άμεσων ξένων επενδύσεων στην Ευρωπαϊκή Ένωση από τα Κράτη Μέλη για λόγους ασφαλείας ή δημόσιας τάξης, εντός ενός μηχανισμού συνεργασίας μεταξύ των ίδιων των Κρατών Μελών αλλά και μεταξύ των Κρατών Μελών και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με άμεσες ξένες επενδύσεις που είναι πιθανόν να θίξουν την ασφάλεια ή τη δημόσια τάξη, σύμφωνα με τις πρόνοιες του Κανονισμού (Ε.Ε.) 2019/452 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 19ης Μαρτίου 2019, για τη θέσπιση πλαισίου για τον έλεγχο των άμεσων ξένων επενδύσεων στην Ένωση.
Αυτές οι άμεσες ξένες επενδύσεις αφορούν, μεταξύ άλλων, υποδομές ζωτικής σημασίας, συμπεριλαμβανομένων των υποδομών στους τομείς της Ενέργειας, των Μεταφορών, της Ύδρευσης, της Υγείας, των Επικοινωνιών, των Μέσων Ενημέρωσης, της Επεξεργασίας ή της Αποθήκευσης Δεδομένων, του Αεροδιαστήματος, της Άμυνας, των Χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, Εγκαταστάσεις Ευαίσθητου Χαρακτήρα, καθώς και σε γη και ακίνητα, καίριας σημασίας για τη χρήση αυτών των υποδομών.
Περαιτέρω, υπάρχει υποχρέωση σε κάθε κράτος μέλος να προχωρεί σε υποβολή πληροφοριών ως προς τη σκοπούμενη επένδυση που έχει υποβληθεί προς έγκριση, περιλαμβανομένων θεμάτων που σχετίζονται με την Καταπολέμηση Ξεπλύματος Παράνομου Χρήματος και με τις Κυρώσεις, ενώπιον όλων των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, με το ρητό δικαίωμα κάθε κράτους μέλους να αποστείλει τις παρατηρήσεις του και το ρητό δικαίωμα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να εκδώσει γνώμη πριν από την έκδοση Απόφασης Έγκρισης ή Απόρριψης ή Επιβολής Περιορισμών από την αρμόδια Αρχή του κράτους μέλους ενώπιον της οποίας έχει υποβληθεί η αίτηση από τον δυνητικό επενδυτή.
Επομένως και πάλι, αναδεικνύεται ότι θα πρέπει να δρούμε στο πλαίσιο τού τι είναι ορθό κάτω από το Ευρωπαϊκό Δίκαιο και όχι με γενικόλογα συνθήματα ότι θέλουμε να προσελκύσουμε επενδύσεις ή να αλλάξουμε το οικονομικό μοντέλο της χώρας. Είναι ξεκάθαρο ότι η προσέλκυση επενδύσεων θα πρέπει να γίνει με τρόπο συντεταγμένο και αφού πρώτα υπάρξει ουσιαστική διερεύνηση τού κατά πόσο η προτιθέμενη επένδυση είναι συμβατή όχι μόνο με το κυπριακό γίγνεσθαι και σε ποιους τομείς της Οικονομίας θέλουμε να δώσουμε βαρύτητα αλλά στο κατά πόσο είναι νομικά αποδεκτή, κάτω από τους τομείς της Ασφάλειας ή της Δημόσιας Τάξης, η εν λόγω επένδυση τόσο στην Κυπριακή Δημοκρατία όσο και στους κόλπους της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Σε αντίθεση με οικονομικούς αναλυτές που ζητούν και δημόσια την άκριτη προσέλκυση επενδύσεων με σκοπό την αλλαγή του οικονομικού μοντέλου, ο ΠΔΣ έχει ήδη υποβάλει τις θέσεις του ενώπιον της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Οικονομικών, ενώ είχε και πρόσφατα, στις 10 Απριλίου 2024, με την επιστολή του προς την Κοινοβουλευτική Επιτροπή Θεσμών, εισηγηθεί όπως το Υπουργείο Οικονομικών προβεί σε υποβολή, το συντομότερο πρακτικά δυνατό, του επικαιροποιημένου κειμένου του Νομοσχεδίου με τίτλο «Ο περί της Θέσπισης Πλαισίου για Έλεγχο των Άμεσων Ξένων Επενδύσεων Νόμος του 2022», το οποίο είχε αρχικά τεθεί ενώπιον της Βουλής των Αντιπροσώπων κατά τον Σεπτέμβριο του 2022, με σκοπό την εφαρμογή προνοιών του Κανονισμού (Ε.Ε.) 2019/452.
Όπως αναδεικνύεται από τον σχετικό κατάλογο με τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης που έχουν δημιουργήσει ή επικαιροποιήσει Μηχανισμούς Ελέγχου Άμεσων Ξένων Επενδύσεων στη βάση των προνοιών του Κανονισμού (Ε.Ε.) 2019/452 και ο οποίος είναι δημοσιευμένος στην ιστοσελίδα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, 22 κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης είχαν μέχρι την 28η Φεβρουαρίου 2024 δημιουργήσει ή επικαιροποιήσει Μηχανισμούς Ελέγχου Άμεσων Ξένων Επενδύσεων στη βάση των προνοιών του Κανονισμού (Ε.Ε.) 2019/452, με την Κυπριακή Δημοκρατία να μη βρίσκεται ανάμεσα σε αυτά τα κράτη μέλη.
Ο ΠΔΣ ελπίζει ότι ο Μηχανισμός Ελέγχου θα πληροί και τα κατ’ ελάχιστον εχέγγυα και χαρακτηριστικά, τα οποία προβλέπονται από το Άρθρο 4 της Πρότασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τον Νέο Κανονισμό για τον Έλεγχο Άμεσων Ξένων Επενδύσεων, που έχει δημοσιευθεί στην ιστοσελίδα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με Δελτίο Τύπου ημερομηνίας 24 Ιανουαρίου 2024, με τίτλο «Η Επιτροπή προτείνει νέες πρωτοβουλίες για την ενίσχυση της οικονομικής ασφάλειας».
Ο ΠΔΣ θεωρεί ότι το επικαιροποιημένο Νομοσχέδιο με τίτλο «Ο περί της Θέσπισης Πλαισίου για Έλεγχο των Άμεσων Ξένων Επενδύσεων Νόμος του 2024» που υποβλήθηκε από το Υπουργείο Οικονομικών και συζητήθηκε για πρώτη φορά ενώπιον της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Οικονομικών στις 15 Απριλίου 2024, χωρίς προηγούμενη διαβούλευση επί ουσιαστικών αλλαγών που έχουν γίνει αλλά και παραλείψεων, δεν πληροί ούτε βασικές πρόνοιες του Κανονισμού (Ε.Ε.) 2019/452 ούτε της Πρότασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τον Νέο Κανονισμό. Και ο ΠΔΣ έχει καταθέσει τις θέσεις και εισηγήσεις του ευθαρσώς.
Δυστυχώς, φτάσαμε στο χρονικό σημείο να είμαστε και πάλι επιμηθείς και όχι προμηθείς. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει νέο Κανονισμό για βελτίωση του Κανονιστικού Πλαισίου για Έλεγχο των Άμεσων Ξένων Επενδύσεων αντικαθιστώντας τον Κανονισμό (Ε.Ε.) 2019/452 και η Κυπριακή Δημοκρατία σε διάστημα μίας πενταετίας, μεταξύ 2019 και 2024, δεν έχει καν δημιουργήσει τον Μηχανισμό Ελέγχου Άμεσων Ξένων Επενδύσεων που προβλέπεται στον υφιστάμενο Κανονισμό (Ε.Ε.) 2019/452. Κατά την άποψή μας, η προτεραιότητα της Κυπριακής Δημοκρατίας θα έπρεπε να ήταν ο ουσιώδης και νομικά ορθός έλεγχος των Άμεσων Ξένων Επενδύσεων. Αυτό το βήμα όντως θα χαιρετιζόταν από την Ευρωπαϊκή Ένωση και τη διεθνή επιχειρηματική κοινότητα ως ένα απτό έργο ουσίας για αποκατάσταση του καλού ονόματος της χώρας μας στο εξωτερικό.
Η εισροή μετρητών στα αεροδρόμια και στις μαρίνες
Πρόσφατα, έγιναν αναφορές και αναδείχθηκε το ζήτημα ότι έχουν περάσει από τα τελωνεία της χώρας κάποιες εκατοντάδες εκατομμύρια σε μετρητά τα τελευταία χρόνια, ενώ υπάρχουν φήμες για κάθοδο εκατομμυρίων σε σακούλες με ιδιωτικά τζετ ή με γιοτ μέσω των μαρίνων που λειτουργούν στη χώρα. Πώς το σχολιάζετε αυτό και ποιους κινδύνους ενέχει;
Έχουμε γίνει κοινωνοί των πληροφοριών για εισροή πέραν των 100 εκατομμυρίων ευρώ σε μετρητά μέσω των τελωνείων της Κυπριακής Δημοκρατίας, για πρώτη φορά, από τις πρόσφατες σχετικές τοποθετήσεις των εκπροσώπων του Υπουργείου Οικονομικών στις ερωτήσεις του προέδρου και των μελών της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Θεσμών.
Σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, με την προαναφερθείσα επιστολή του ΠΔΣ ημερομηνίας 10 Απριλίου 2024, υποβάλαμε ενώπιον της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής τις εισηγήσεις του ΠΔΣ που έχουν δύο βασικούς πυλώνες, με στόχο την ενίσχυση της Εποπτείας από τα κρατικά όργανα της Κυπριακής Δημοκρατίας της εισόδου και εξόδου μετρητών από την Κυπριακή Δημοκρατία, με αποτέλεσμα και τη θωράκιση της οικονομικής ασφάλειας όχι μόνο της χώρας μας αλλά και της Ευρωπαϊκής Ένωσης:
Ο πρώτος πυλώνας σχετίζεται με την εισήγηση του ΠΔΣ για το μεσοπρόθεσμο χρονικό διάστημα και είναι η δημιουργία και διαχείριση ηλεκτρονικού συστήματος που θα τυγχάνει άμεσης ενημέρωσης από το Τμήμα Τελωνείων σε όλα τα σημεία διέλευσης της Κυπριακής Δημοκρατίας, περιλαμβανομένων των αεροδρομίων, των εγκαταστάσεων του τερματικού σταθμού εξυπηρέτησης ιδιωτικών αεροσκαφών, των λιμένων και των μαρίνων της Κυπριακής Δημοκρατίας, με τα ακόλουθα εισηγητέα χαρακτηριστικά:
1. Οι σχετικές δηλώσεις, δυνάμει των Άρθρων 5 (Δήλωση συνοδευόμενων Ρευστών Διαθεσίμων) και 7 (Υποχρέωση γνωστοποίησης ασυνόδευτων Ρευστών Διαθεσίμων), του περί Ελέγχου Ρευστών Διαθεσίμων που Εισέρχονται στην ή Εξέρχονται από την Ευρωπαϊκή Ένωση και της Άσκησης Ενδοενωσιακών Ελέγχων σε Ρευστά Διαθέσιμα Νόμου του 2022 (Ν. 63(I)/2022), για κατοχή και εισαγωγή ρευστών Διαθεσίμων αξίας ίσης ή μεγαλύτερης των €10.000 (δέκα χιλιάδων ευρώ) σε μετρητά, διαπραγματεύσιμους τίτλους στον κομιστή, κέρματα με περιεκτικότητα σε χρυσό τουλάχιστον 90% και ράβδους χρυσού, όπως πλάκες, ψήγματα ή βώλους με περιεκτικότητα σε χρυσό τουλάχιστον 99,5%, μαζί με τα σχετικά δικαιολογητικά ως προς την προέλευση των μετρητών (εάν αυτά είναι στην κατοχή των προσώπων που προβαίνουν στις δηλώσεις), θα καταχωρούνται στο σύστημα είτε μέσω ηλεκτρονικής υποβολής είτε μέσω σάρωσης.
2. Περαιτέρω, στο εν λόγω σύστημα θα μπορούν να καταχωρούνται σε ξεχωριστές ηλεκτρονικές μερίδες, τα αποτελέσματα ερευνών που διεξάγονται από το Τμήμα Τελωνείων, για να διαπιστωθεί η συμμόρφωση με τις διατάξεις τού πιο πάνω νόμου.
3. Οι σχετικές πληροφορίες θα δύνανται να χρησιμοποιηθούν από το Τμήμα Τελωνείων για υποβολή αναφορών ενώπιον της ΜΟΚΑΣ, σύμφωνα με τον σχετικό Νόμο, καθώς και για χρήση ενώπιον του δικαστηρίου, σε περίπτωση καταχώρισης ποινικής υπόθεσης.
4. Οι σχετικές πληροφορίες θα μπορούν να τυγχάνουν συνδυασμού για απόδοση σωρευτικών στοιχείων και αποστολής ενοποιημένης κατάστασης και προς ενημέρωση της Βουλής των Αντιπροσώπων σε χρονικά σημεία που θα καθοριστούν, για παράδειγμα κάθε τρίμηνο ή τετράμηνο.
5. Το Τμήμα Τελωνείων μπορεί να ζητήσει τη συνδρομή του Υφυπουργείου Έρευνας, Καινοτομίας και Ψηφιακής Πολιτικής για τη δημιουργία και διαχείριση τού ως άνω ηλεκτρονικού συστήματος.
6. Περαιτέρω, η Κυπριακή Δημοκρατία θα πρέπει να μεριμνήσει όπως δοθούν οι αναγκαίοι πόροι προς το Τμήμα Τελωνείων.
7. Αναφορικά με τις δηλώσεις που γίνονται στα σημεία διέλευσης μεταξύ των περιοχών που ελέγχονται από την Κυπριακή Δημοκρατία και τις ελεγχόμενες από τον Τούρκο εισβολέα περιοχές, η εισήγηση του ΠΔΣ είναι όπως το ως άνω ηλεκτρονικό σύστημα εφαρμοστεί κατόπιν σχετικής ενημέρωσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και σύμφωνα με τη διασφάλιση των σκοπών του Κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 866/2004 του Συμβουλίου της 29ης Απριλίου 2004 για το καθεστώς βάσει του άρθρου 2 του Πρωτοκόλλου αριθ. 10 της πράξης προσχώρησης, ως αυτός έχει τροποποιηθεί, γνωστού και ως του Κανονισμού για την Πράσινη Γραμμή. Θεωρούμε ότι το εν λόγω μέτρο μπορεί να υλοποιηθεί καθώς βρίσκεται εντός του πεδίου εφαρμογής του Άρθρου 2 παραγράφου 1 του εν λόγω Κανονισμού που προνοεί ότι «1. Η Κυπριακή Δημοκρατία διενεργεί ελέγχους σε όλα τα πρόσωπα που διασχίζουν τη Γραμμή, με στόχο την καταπολέμηση της παράνομης μετανάστευσης υπηκόων τρίτων χωρών και τον εντοπισμό και την πρόληψη οιασδήποτε απειλής της δημόσιας ασφάλειας και τάξης. Οι έλεγχοι αυτοί αφορούν επίσης τα οχήματα και τα αντικείμενα που βρίσκονται στην κατοχή των προσώπων που διασχίζουν τη Γραμμή».
Ο δεύτερος πυλώνας σχετίζεται με την εισήγηση του ΠΔΣ για το άμεσο χρονικό διάστημα. Συγκεκριμένα, έχουμε εισηγηθεί όπως δοθούν προς το Τμήμα Τελωνείων οι σχετικοί πόροι για εγκατάσταση ειδικής αίθουσας στα ως άνω σημεία ελέγχου, στην οποία στελέχη του Τμήματος Τελωνείου θα προβαίνουν σε επί τόπου αξιολόγηση δυνάμει των Άρθρων 5 (Δήλωση Συνοδευόμενων Ρευστών Διαθεσίμων) και 7 (Υποχρέωση Γνωστοποίησης Ασυνόδευτων Ρευστών Διαθεσίμων) του Ν. 63(Ι)/2022 με στόχο την υποβολή, εκεί που κρίνεται ότι οφείλεται εκ του Νόμου να γίνει, Αναφορών ενώπιον της ΜΟΚΑΣ, δυνάμει του Άρθρου 10 του Ν. 63(I)/2022.
Εννοείται ότι σε κάθε περίπτωση τα μέτρα που θα ληφθούν θα πρέπει να είναι σύμφωνα με τις πρόνοιες τόσο του Άρθρου 63 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ) ως προς τις κινήσεις κεφαλαίων μεταξύ κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και μεταξύ κρατών μελών και τρίτων χωρών όσο και του Κανονισμού (Ε.Ε.) 2018/1672 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 23ης Οκτωβρίου 2018, σχετικά με τους Ελέγχους Ρευστών Διαθεσίμων που εισέρχονται ή εξέρχονται από την Ένωση και την κατάργηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1889/2005.
Επί τούτου, ο ΠΔΣ εισηγείται όπως πριν από την έναρξη προετοιμασιών για υλοποίηση οποιωνδήποτε μέτρων, η Κυπριακή Δημοκρατία ενημερώσει για μια τέτοια πρόθεση και ζητεί και τις απόψεις και εισηγήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Σημειώνεται, περαιτέρω, ότι είναι η εισήγησή μας πως τα ως άνω μέτρα δύνανται να ληφθούν από την Κυπριακή Δημοκρατία, λαμβάνοντας υπόψη την αιτιολογική σκέψη με αριθμό 9 του Κανονισμού (Ε.Ε.) 2018/1672, που προβλέπει ότι «(9) Ο παρών κανονισμός δεν θίγει τη δυνατότητα των κρατών μελών να προβλέπουν, βάσει του εθνικού τους δικαίου, τη διεξαγωγή πρόσθετων εθνικών ελέγχων στις κινήσεις Ρευστών Διαθεσίμων εντός της Ένωσης, υπό τον όρο ότι οι εν λόγω έλεγχοι συνάδουν με τις θεμελιώδεις ελευθερίες της Ένωσης και ειδικότερα με τα άρθρα 63 και 65 ΣΛΕΕ».
Και πάλι δεν θα πρέπει να ενεργήσει η Κυπριακή Δημοκρατία αυτόνομα αλλά σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά θέσμια, ως ένα ενεργό κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Η εμπλοκή τρίτων χωρών στα ζητήματα AML
Φαίνεται ότι υπάρχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον και εμπλοκή στις συζητήσεις για τα ζητήματα κατά του ξεπλύματος βρώμικου χρήματος στην Κύπρο από το Ηνωμένο Βασίλειο. Πώς εξηγείτε αυτό το ενδιαφέρον από το ΗΒ και ποιες επιπλοκές δημιουργούνται δεδομένου του Brexit και λαμβάνοντας υπόψη ότι μπορεί να δημιουργούνται αποκλίσεις από το τι πράττει η Ευρωπαϊκή Ένωση στα ζητήματα αυτά;
Όπως έχουμε ήδη αναφέρει, η Κυπριακή Δημοκρατία, ως ένα αναπόσπαστο μέλος της Οικογένειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οφείλει να δρα πάντοτε με στόχο τη διασφάλιση της εφαρμογής της Πρωτογενούς Νομοθεσίας της Ε.Ε., δηλαδή των συνθηκών, του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων και των Αποφάσεων των Δικαστηρίων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά και της Δευτερογενούς Σύννομης Νομοθεσίας, περιλαμβανομένων των Κανονισμών και Οδηγιών που αφορούν την Καταπολέμηση του Ξεπλύματος Παράνομου Χρήματος και Αποφυγή και Καταστολή Παράβασης των Περιοριστικών Μέτρων που επιβάλλονται από τις Αρμόδιες Αρχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Και είναι αυτές οι Αρχές και κυρίως η Ευρωπαϊκή Επιτροπή που εκδίδουν καθοδηγητικές γραμμές για αυτά τα θέματα, τις οποίες εφαρμόζουν και οι Κυπριακές Εποπτικές Αρχές, περιλαμβανομένου του ΠΔΣ, που ασκούν ενιαία εποπτεία και για τις δύο πιο πάνω θεματικές εποπτικές ενότητες.
Περαιτέρω, ας δούμε όλοι τι συμβαίνει τώρα. Όπως έχει ήδη αναφερθεί, στις 18 Ιανουαρίου 2024, έχουν δημοσιευθεί τα κείμενα του προτεινόμενου Κανονισμού και της προτεινόμενης Οδηγίας του Συμβουλίου της Ε.Ε. που αφορά την Παρεμπόδιση Νομιμοποίησης Εσόδων από Παράνομες Δραστηριότητες. Και αυτά τα προτεινόμενα νομοθετικά κείμενα προβαίνουν σε ξεκάθαρη διασύνδεση κάτω από το Δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Καθεστώτος των Περιοριστικών Μέτρων με το Νομικό Καθεστώς για την Καταπολέμηση του Ξεπλύματος Παράνομου Χρήματος, κάτω από ένα ευρύτερο νομοθετικό πλαίσιο. Δηλαδή, δεν είναι αποδεκτή η ιδέα του διαχωρισμού ή του κατακερματισμού δικαιοδοσιών, με άλλη δικαιοδοσία για την Καταπολέμηση του Ξεπλύματος Παράνομου Χρήματος και άλλη δικαιοδοσία για τις Κυρώσεις και τα Περιοριστικά Μέτρα. Αυτή είναι η ευρωπαϊκή πραγματικότητα.
Επομένως και εκ των πραγμάτων αλλά βέβαια και εκ του Δικαίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα έπρεπε και θα πρέπει να διαδραματίσει ουσιώδη ρόλο και συμβουλευτικό αν χρειαστεί για τα θέματα αυτά. Και σε αυτό βρισκόμαστε και θα είμαστε δίπλα στην Κυβέρνησή μας.
Αναφορικά, με τη συνεργασία της Κυπριακής Δημοκρατίας με τρίτα κράτη σε αυτούς τους τομείς που διέπονται από το Δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αυτό είναι θέμα που θα πρέπει να τύχει αξιολόγησης και αντιπροσώπευσης μέσω των Ευρωπαϊκών Θεσμών, στο πλαίσιο εφαρμογής των Διμερών Συμφωνιών, όπου τα δύο Μέρη είναι η Ευρωπαϊκή Ένωση και τα τρίτα κράτη, με συνήθη αντιπροσώπευση της βούλησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Για παράδειγμα, ήδη από το 2021 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχει επαφές με τις ΗΠΑ στο πλαίσιο του EU-US Trade and Technology Council (TTC) εντός της διεθνούς συνεργασίας για τον έλεγχο άμεσων ξένων επενδύσεων, με τις σχετικές αναφορές ως προς τις συναντήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να είναι δημοσιευμένες στην ιστοσελίδα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για θέματα Ελέγχου Άμεσων Ξένων Επενδύσεων.
Διαβάστε επίσης: Πρόσω ολοταχώς για Πειραιά: Η ζήτηση και οι προκλήσεις της ακτοπλοϊκής σύνδεσης