Του Χρήστου Μιχάλαρου
H νεανική επιχειρηµατικότητα δεν αποτελεί απλώς ένα παρακλάδι της κοινωνίας. Στην εποχή που η καινοτοµία αποτελεί ζητούµενο και οι νέες ιδέες αναζητούν πρόσφορο έδαφος για να φυτρώσουν και να δώσουν καρπούς, οι νέοι αποτελούν τον σπόρο της δηµιουργίας. Μέσα από αυτόν, η επιχειρηµατικότητα ανανεώνει τα κύτταρά της και θέτει τις βάσεις για το µέλλον.
Παρά το ότι τα φώτα συνήθως πέφτουν στους πολυδιαφηµισµένους κλάδους και τις start-ups που είναι βασισµένες στην τεχνολογία, η επιτυχηµένη νεανική επιχειρηµατικότητα δεν είναι µόνο αυτό. Ο σκληρός πυρήνας της Κύπρου και το καθ’ οµολογία βασικό της ανταγωνιστικό πλεονέκτηµα είναι ο κόσµος της και αυτός ζει, δρα, δηµιουργεί και αναπτύσσεται στην τοπική κοινωνία, εκεί που ο απλός κόσµος διψάει για ζωή. Εκεί, µπαίνουν στο παιχνίδι οι νέοι επιχειρηµατίες, οι οποίοι έρχονται από την κοινωνία και στην κοινωνία απευθύνονται. Αυτοδηµιούργητοι, εργατικοί, εφευρετικοί, µερακλήδες, αλλά κυρίως µε απεριόριστο κέφι για δηµιουργία.
Οι παρακάτω επιχειρηµατίες είναι νέοι κάτω των 35 ετών, αυτοδηµιούργητοι, και πάνω απ’ όλα στάθηκαν αποφασισµένοι να κάνουν την ιδέα τους πράξη και το όνειρό τους πραγµατικότητα. Τους παρουσιάζουµε µε τη βεβαιότητα ότι πολλοί από εµάς έχουν βρεθεί ενώπιος ενωπίω µε τα προϊόντα ή τις υπηρεσίες τους. Αν όχι, ιδού η ευκαιρία.
Μυρτώ Τοφαρίδου
Ιδιοκτήτρια της κάβας «Phiale Wines» στη Λεµεσό
«Η ιδέα προέκυψε από ένα ταξίδι µου στη Γαλλία πριν από περίπου τέσσερα χρόνια, όταν επισκεφθήκαµε ένα µικρό οινοποιείο ενός οικογενειακού µας φίλου στη Βουργουνδία. ∆οκίµασα τα κρασιά του και είπα ότι πρέπει να τα εισαγάγουµε στην Κύπρο. Εν τω µεταξύ, πολλά από τα κρασιά που συνάντησα σε διάφορα ταξίδια µου δεν εισάγονταν ήδη. Μετά από έρευνα, είδαµε ότι πολλά από αυτά ήταν κυρίως από µικρά οικογενειακά οινοποιεία, τα οποία είχαν ως επίκεντρο τη βιολογική και τη βιοδυναµική καλλιέργεια. ∆ύο χρόνια µετά, διαθέτουµε περισσότερες από 260 ετικέτες και συνεχίζουµε. Η αγάπη µου για το κρασί βέβαια είχε ξεκινήσει από καιρό πριν, από τον µπαµπά, ο οποίος είναι λάτρης.
Χρηµατοδοτική στήριξη βρήκα µέσω δανειοδότησης αλλά και δικών µου προσωπικών αποταµιεύσεων.
Θα µε ακούσεις πολλές φορές να λέω ότι νιώθω από τους πιο τυχερούς ανθρώπους γιατί δουλεύω στον χώρο του κρασιού. Το κρασί σε ταξιδεύει και µπορείς να δηµιουργήσεις εµπειρίες και στιγµές γύρω από αυτό. Η ιδιαιτερότητα που έχει µια κάβα είναι ότι κάθε κρασί κουβαλά τη δική του ιστορία. Θα πρέπει να µεταφέρεις και να αφιερώσεις χρόνο στον επισκέπτη για να εξηγήσεις και να παρουσιάσεις τι µπορεί να προσφέρει κάθε κρασί.
Πάντως, η βιοµηχανία του κρασιού είναι πολύ ανταγωνιστική. Θα πρέπει συνεχώς να εξερευνάς και να δοκιµάζεις, να µελετάς και να διαβάζεις. Υπάρχουν πάντα οι τάσεις που λαµβάνουµε υπόψη, αλλά για εµάς πάνω απ’ όλα είναι το προσωπικό γούστο».
Χάρης Χριστοφόρου
Βιοκαλλιεργητής, υπεύθυνος στο «Περβόλι του Θεόδωρου»
«Τα χωράφια µε τους ελαιώνες τα είχαµε ως οικογένεια και πάντα µου άρεσε η εργασία στη φύση. Έτσι άρχισα να ασχολούµαι στον ελεύθερό µου χρόνο. Παράλληλα, έψαχνα τρόπους να αυξήσω τα έσοδα των τεµαχίων ώστε να είναι βιώσιµα σε πρώτη φάση. Τα τεµάχια εντάχθηκαν στη βιολογική γεωργία από το 2015 και αρχίσαµε την προσθήκη κάποιων φρουτόδεντρων και βοτάνων για συµπλήρωση εσόδων. Τυχαία διάβασα µια διαφήµιση για ένα ευρωπαϊκό πρόγραµµα για την ποιότητα του ελαιολάδου και επικοινώνησα µαζί τους. Τα αποτελέσµατα δεν άργησαν να έρθουν ενώ το ελαιόλαδο παραγωγής µας του 2017 πέτυχε να έχει ψηλές πολυφαινόλες, περισσότερες από το όριο ισχυρισµού υγείας της Ε.Ε. Το ίδιο και το ελαιόλαδο του 2018.
Μετά την πρώτη βράβευση του ελαιολάδου µας, αρχίσαµε να κατασκευάζουµε µε δικά µας χρήµατα συσκευαστήριο, τόσο για το ελαιόλαδο όσο και για τα βότανά µας. Μετά από πολύ κόπο, το φθινόπωρο του 2018, ολοκληρώθηκε και εγκρίθηκε από τις Υγειονοµικές Υπηρεσίες.
Πέραν του ότι το ελαιόλαδό µας είναι βραβευµένο, παράγεται µε ψυχρή έκθλιψη και λιγότερο χρόνο στην κατεργασία των ελιών, ώστε να είναι φρέσκο, να έχει τα αρώµατά του και να είναι πιο υγιεινό. Η εµφιάλωση γίνεται χωρίς τη χρήση φίλτρου και µε αυτό τον τρόπο δεν χάνει τις πολυφαινόλες. Τα βότανά µας ξηραίνονται σε χαµηλές θερµοκρασίες και διατηρούν το φυσικό χρώµα και άρωµά τους. Πέραν του ότι τα τεµάχια είναι ενταγµένα στη βιολογική γεωργία, προσπαθούµε να εφαρµόσουµε περισσότερα µέτρα προστασίας του περιβάλλοντος και µείωση του αποτυπώµατός µας στο περιβάλλον γιατί, ως γνωστόν, η µεγαλύτερη καταστροφή και παραγωγή ρύπων γίνεται από την αγροτική δραστηριότητα. Για παράδειγµα, σε συνεργασία µε την Birdlife Cyprus έχουµε τοποθετήσει τέσσερις φωλιές για ανθρωποπούλια και δύο για σιαχίνια. Εδώ και δύο χρόνια σταµατήσαµε να οργώνουµε τα χωράφια, αλλά κόβουµε τα άγρια χόρτα µετά την ανθοφορία τους. Με αυτό τον τρόπο δίνουµε ανθοφορία στους επικονιαστές, βοηθάµε στην αύξηση της βιοποικιλότητας και παράλληλα στη µείωση των αναγκών σε ποσότητα νερού. Παράγουµε το δικό µας κοµπόστ από τα κλαδέµατα και τα οργανικά που βγάζουµε από τα τεµάχιά µας. Σε λίγες ηµέρες θα τοποθετήσουµε έξι φωλιές για νυχτερίδες και 16.000 νέα βότανα. Το καλοκαίρι βάζουµε νερό σε δοχεία στο έδαφος ώστε να µπορούν τα πουλιά και τα άγρια ζώα να δροσίζονται.
Προσπαθήσαµε να λάβουµε χρηµατοδότηση από διάφορα κρατικά προγράµµατα αλλά δεν κατέστη δυνατόν λόγω της γραφειοκρατίας. Στην προσπάθειά µας να καταστήσουµε τα τεµάχιά µας επισκέψιµα, ώστε να µπορεί το κοινό να έρθει σε επαφή µε τη φύση, προσκρούσαµε στην άρνηση των κρατικών υπηρεσιών για αδειοδότηση των εγκαταστάσεων».
Μιχάλης Οικονόµου
Συνιδρυτής Foody.com.cy
«Ξεκινήσαµε το foody.com.cy µε τον Αργύρη και την υπόλοιπη οµάδα µας το 2015. Είχαµε παρατηρήσει πόσο δύσκολο είναι να παραγγείλεις φαγητό και καφέ στην Κύπρο, ενώ στο εξωτερικό εδώ και χρόνια ο κόσµος παραγγέλνει online από τον υπολογιστή του ή από το κινητό του τηλέφωνο.
Αυτή τη στιγµή έχουµε καταφέρει να γίνεται περισσότερο από το 25% του συνόλου των παραγγελιών στην Κύπρο (take-away και delivery) µέσα από το Foody, ενώ συνεργαζόµαστε µε πάνω από 650 εστιατόρια σε όλη την Κύπρο.
Για να υλοποιήσουµε το εγχείρηµα, βασιστήκαµε στις δικές µας δυνάµεις, χωρίς εξωτερική χρηµατοδότηση, και δώσαµε µεγάλη έµφαση στην εµπειρία του πελάτη και την προσωπική επαφή µαζί του.
Προσπαθούµε να κάνουµε τα πράγµατα όσο πιο απλά και αποτελεσµατικά γίνεται µε στόχο ο πελάτης µετά από κάθε επαφή που έχει µε το Foody να έχει µια αίσθηση “wow”. Αυτό είχε τις δυσκολίες του στην αρχή, αλλά δεν πάψαµε να το διασκεδάζουµε. ∆ίναµε και δίνουµε µεγάλη σηµασία στον κάθε πελάτη ξεχωριστά.
Επίσης, µας βοήθησαν πάρα πολύ οι συνεργάτες µας – τα εστιατόρια. Προσπαθούµε να είµαστε δίπλα τους, να βλέπουµε συνεχώς τις ανάγκες τους και να µαθαίνουµε πώς να κάνουµε καλύτερα τη δουλειά µας.
Προχωρώντας µπροστά, µεγαλώνουµε συνεχώς την οµάδα µας –τώρα είµαστε πάνω από 40– και αναβαθµίζουµε την πλατφόρµα µας για τον πελάτη και για τα εστιατόρια, προσθέτοντας συνεχώς νέες τεχνολογίες και δυνατότητες».
Άγγελος Αλεξίου
Συνιδιοκτήτης Ζυθοποιίας «Πίβο» στη Λευκωσία
«Το Πίβο είναι ένα ανεξάρτητο οικογενειακό µικροζυθοποιείο που άνοιξε τις πόρτες του επίσηµα το 2015. Η µπίρα ήταν πάντοτε το κοινό ποτό και των τεσσάρων συνιδιοκτητών. Οι δύο από εµάς σπούδασαν και έζησαν για αρκετά χρόνια στην Τσεχία, όπου και ασχολήθηκαν σοβαρά µε τη ζυθοποιία. Μετέδωσαν έτσι και στην υπόλοιπη οµάδα τις γνώσεις και την τεχνογνωσία που απέκτησαν σε µια χώρα µε τεράστια παράδοση στην παραγωγή ποιοτικής µπίρας. Κατέχοντας πλέον τις γνώσεις και τις εµπειρίες, αρχίσαµε τις προσπάθειες για τη δηµιουργία του δικού µας µικροζυθοποιείου στη Λευκωσία.
Η χρηµατοδότηση του οράµατος ήταν από τα µεγαλύτερα προβλήµατά µας. Είχαµε τις γνώσεις, την τεχνογνωσία, το πάθος και την όρεξη, αλλά χωρίς τη χρηµατοδότηση όλα θα έµεναν ένα όνειρο. Φτιάξαµε ένα πλήρες οικονοµικό πλάνο και αρχίσαµε να το παρουσιάζουµε σε τραπεζικά ιδρύµατα του τόπου. Την προσπάθειά µας έκανε ακόµα πιο δύσκολη το γεγονός ότι βρισκόµασταν σε περίοδο κρίσης και οι τράπεζες έδιναν δάνεια µε το σταγονόµετρο. Τελικά ένα τραπεζικό ίδρυµα πίστεψε στο όραµα και τη διαφορετικότητα της ιδέας µας και αποφάσισε να µας χρηµατοδοτήσει. Σε αυτό βοήθησε και η έγκριση χορηγίας που πήραµε από το Ευρωπαϊκό Ταµείο για Νέες Καινοτόµες Επιχειρήσεις.
Η µπίρα στην Κύπρο αποτελεί το πρώτο αλκοολούχο ποτό σε κατανάλωση, παρ’ όλα αυτά οι Κύπριοι δεν έχουµε την αντίστοιχη κουλτούρα όπως στην Τσεχία ή τη Γερµανία. Έτσι, ο ρόλος µας δεν είναι αποκλειστικά στο να προσφέρουµε ποιοτική λευκωσιάτικη µπίρα στο κοινό µας αλλά και να το µάθουµε πώς και από τι φτιάχνεται η µπίρα, ποια είδη υπάρχουν και ποιες οι διαφορές τους, πώς πρέπει να σερβίρεται µια µπίρα και γενικά ότι η µπίρα αποτελεί ένα ποιοτικό προϊόν για όλο τον χρόνο.
Το πιο δύσκολο είναι ότι στην Κύπρο δεν παράγεται καµία από τις πρώτες ύλες (εκτός από το νερό) που χρειάζονται για την παρασκευή µπίρας. Ακόµα και τα σιτηρά, που έχουµε άφθονα στη χώρα µας, δεν είναι κατάλληλα για ζυθοποιία. Αυτό δυσκολεύει αφάνταστα το έργο µας. Η παραγωγή είναι µια περίπλοκη χειρωνακτική εργασία – από τη µέρα της παραγωγής µέχρι το τελικό προϊόν µεσολαβεί περίοδος 1,5-2 µηνών και σε κάθε στάδιο χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή, αφού πρόκειται για ένα ζωντανό προϊόν το οποίο θα καταναλωθεί».
Γιώργος Κτίστης
Managing Director του «The Winery Wine Bar & Cellar» στη Λευκωσία
«Ο χώρος είναι εµπνευσµένος από την αγάπη µου για το κρασί και την επιθυµία να µοιραστώ τα µυστικά του µε φίλους. Αποφάσισα να συνδυάσω το σκεπτικό ενός οινοποιείου µε το wine bar, µε τρόπο που θα µε έκανε να διαφοροποιηθώ από τους υπόλοιπους. Το The Winery Wine Bar & Cellar, ένα wine bar µε δική του παραγωγή κρασιού ακριβώς πίσω από το bar.
Φιλοσοφία µας είναι να βοηθήσουµε την ανάπτυξη της οινικής κουλτούρας στη Λευκωσία και να καλύψουµε τις ανάγκες της γευστικής παλέτας του κάθε επισκέπτη µας. Συνεργαζόµαστε µε τους κορυφαίους οινολόγους, sommelier, bartender και chef για να µπορέσουµε να δηµιουργήσουµε µια λίστα προϊόντων, η οποία να καταφέρει να αναδείξει αρµονικά τον συνδυασµό των γεύσεων των συγκεκριµένων προϊόντων και των πιάτων που προσφέρουµε.
Όλα τα πιο πάνω, σε συνάρτηση µε την επιλογή της µουσικής που έχουµε κάνει σε εύθυµους ρυθµούς swing & jazz (ελληνικό και ξένο ρεπερτόριο), έχουν δηµιουργήσει ένα ατµοσφαιρικό περιβάλλον, το οποίο κάνει τον κόσµο να έρχεται.
Στις δυσκολίες µας είναι η τοποθεσία της παλιάς Λευκωσίας. Αν και πανέµορφη από πλευράς κτιρίων, δεν αποτελεί πλέον πόλο έλξης σε σχέση µε τα προηγούµενα χρόνια. Τα πλείστα προβλήµατα, τόσο των επισκεπτών της περιοχής όσο και των επιχειρήσεων, παραµένουν εδώ και χρόνια άλυτα. Ταπεινή µου γνώµη είναι πως η αγορά της Λευκωσίας πάσχει από την έλλειψη σχεδιασµού ενός στρατηγικού πλάνου»