Της Έλενας Καλυφόματου
«Με κοινωνική και εργατική ειρήνη, μέσα σε έξι χρόνια ξαναπήραμε πίσω το ΑΕΠ της χώρας και τσακίσαμε την ανεργία. Και σε όλο αυτό συνέβαλε και η οργάνωσή μου και εγώ ως στέλεχός της ελάχιστα αλλά θετικά», αναφέρει σε συνέντευξη που παραχώρησε στο περιοδικό Economy Today ο κ. Μιχάλης Αντωνίου, Γενικός Διευθυντής της Ομοσπονδίας Εργοδοτών και Βιομηχάνων (ΟΕΒ). Ο κ. Αντωνίου μάς φιλοξένησε στο γραφείο του και μας μίλησε για το κυπριακό επιχειρείν αλλά και την οικογένειά του.
«Αναμφίβολα, υπάρχουν περιθώρια φοροελαφρύνσεων», τονίζει ο κ. Αντωνίου και εξηγεί πως «η συνετή δημοσιονομική πολιτική, τα έξυπνα κίνητρα και η επιχειρηματική κοινότητα ανέστησαν μέσα σε πέντε χρόνια μια χρεοκοπημένη οικονομία. Πετύχαμε εντυπωσιακούς ρυθμούς ανάπτυξης και παραγάγαμε υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα, τα οποία δυστυχώς φαίνεται ότι θα διοχετευθούν ξανά στην εξυπηρέτηση του κρατικού μισθολογίου, το οποίο αυξάνεται εκ νέου σε μη βιώσιμα ύψη. Η ΟΕΒ ζητά ισότιμη μεταχείριση των επιχειρήσεων με τη σταδιακή αφαίρεση των φορολογικών βαρών που επιβλήθηκαν στη διάρκεια της κρίσης, όπως ήδη γίνεται για τους μισθωτούς». Σημειώνει επίσης πως «με στοχευμένες φορολογικές τομές μπορεί να αποδεσμευτεί αναπτυξιακή δυναμική και μέσα από τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και τη μεγέθυνση του ΑΕΠ, όχι μόνο να υπερκαλυφθούν οι πρόσκαιρες δημοσιονομικές απώλειες, αλλά και να επιταχυνθεί η μείωση του δημόσιου χρέους με όλα τα ευεργετικά παρεπόμενα».
Ερωτηθείς για τα φορολογικά κίνητρα που πρέπει να προωθηθούν για την ενθάρρυνση επενδύσεων, ο Γενικός Διευθυντής της ΟΕΒ απαντά ότι «τα μέτρα που θεωρούμε υλοποιήσιμα περιλαμβάνουν την κατάργηση της εργοδοτικής εισφοράς ύψους 2% επί του μισθολογίου για σκοπούς Ταμείου Κοινωνικής Συνοχής (ένα “Ταμείο” που δεν υπάρχει), τη μείωση στο 0,6% της εργοδοτικής εισφοράς ύψους 1,2% επίσης επί του μισθολογίου για σκοπούς Ταμείου Πλεονάζοντος Προσωπικού (ένα Ταμείο με τεράστιο αποθεματικό και ελάχιστες εκροές πλέον), τη μείωση του φόρου επί των μερισμάτων από 17% στο 15%, την κατάργηση της λογιζόμενης διανομής μερισμάτων, την επαναφορά της επιταχυνόμενης απόσβεσης για συγκεκριμένες επενδύσεις, τη μείωση της φορολογίας επί των τόκων καταθέσεων από 30% στο 15%, τη μείωση του φόρου επί των κεφαλαιουχικών κερδών από 20% στο 15% και την κατάργηση του τέλους εταιρειών ύψους 350 ευρώ».
Επιπρόσθετα, αναφέρει ότι «η ΟΕΒ δεν επαιτεί χορηγίες και ενισχύσεις αλλά διεκδικεί αναπτυξιακό φορολογικό προσανατολισμό, αφού τα πρωτογενή πλεονάσματα επιτρέπουν επιθετική φορολογική πολιτική. Οι επενδύσεις βέβαια δεν έρχονται μόνο με ευνοϊκό φορολογικό περιβάλλον, αλλά απαιτείται επειγόντως μια σειρά από μεταρρυθμίσεις που θα προάγουν ένα δυναμικό επιχειρηματικό οικοσύστημα. Ψηφιακός μετασχηματισμός και μεταρρυθμίσεις σε δικαιοσύνη, δημόσια διοίκηση, τοπική αυτοδιοίκηση, έρευνα και καινοτομία, που όσο καθυστερούν απειλούν τον αναπτυξιακό ιστό με ανήκεστο βλάβη».
Ο κ. Αντωνίου επισημαίνει πως πρέπει να υπάρξουν φορολογικές μεταρρυθμίσεις, διότι «οι κοσμογονικές αλλαγές επιβάλλουν διαρκή προσαρμογή στα διαμορφούμενα δεδομένα. Σε ένα διεθνές περιβάλλον με μηδενικά ή αρνητικά επιτόκια, μια απίστευτη ρευστότητα αναζητά ασφαλείς και αποδοτικούς επενδυτικούς προορισμούς. Η αποδοτικότητα μιας επένδυσης είναι αντιστρόφως ανάλογη του ύψους των φορολογικών συντελεστών. Η φορολογική προβλεψιμότητα και η ασφάλεια δικαίου αποτελούν θεμελιώδη κριτήρια επενδυτικής επιλογής». Τονίζει όμως παράλληλα ότι «οι φορολογικές μεταρρυθμίσεις πρέπει να σχεδιάζονται προσεκτικά, να είναι προσανατολισμένες αναπτυξιακά και να έχουν συνέπεια και πιστότητα».
Στην ερώτηση πώς βλέπει το γεγονός ότι οι τράπεζες αρχίσαν να χρεώνουν τους καταθέτες, ο κ. Αντωνίου απαντά πως «όσο διαρκεί η πολιτική αρνητικών επιτοκίων της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, οι τράπεζές μας δεν έχουν πολλά περιθώρια αντιμετώπισης της κατάστασης. Όταν οι ίδιες πληρώνουν επιτόκιο για τις καταθέσεις, είναι προφανές ότι θα χρεώσουν ανάλογα. Μια οδυνηρή πραγματικότητα, η οποία, αν παραταθεί σε μάκρος, θα έχει σοβαρές αρνητικές παρενέργειες, ιδιαίτερα σε θεσμικές καταθέσεις, όπως συνταξιοδοτικά και άλλα παρόμοια ταμεία. Από την άλλη, τα αρνητικά επιτόκια ελπίζουμε ότι θα οδηγήσουν σε διεύρυνση των παραγωγικών επενδύσεων».
Αναφορικά με τα σοβαρότερα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο επιχειρηματικός κόσμος, ο κ. Αντωνίου αναφέρει ότι «εδώ και μήνες, η έλλειψη εργατικού δυναμικού στραγγαλίζει τις επιχειρήσεις, δημιουργεί συνθήκες απόγνωσης σχεδόν σε όλους τους κλάδους και συνιστά ίσως τη μεγαλύτερη απειλή για συρρίκνωση των ρυθμών ανάπτυξης. Πέραν τούτου, οξύτατο πρόβλημα είναι το κόστος της ενέργειας και δη της ηλεκτρικής. Η ΟΕΒ παρακολουθεί τις στρατηγικές επιλογές για το φυσικό αέριο και δεν έχει πειστεί ότι το κρατικό μονοπώλιο θα οδηγήσει σε ουσιώδη μείωση του κόστους του ηλεκτρισμού. Ζητούμε αξιοποίηση κάθε δυνατής συνδυαστικής επιλογής που θα δημιουργεί συνθήκες ανταγωνισμού, θα συμπιέζει το κόστος και θα εγγυάται την ασφάλεια του ενεργειακού μας εφοδιασμού. Πρόβλημα για τις επιχειρήσεις είναι ακόμα οι ασύμμετρες απαιτήσεις του συνδικαλισμού και οι σχεδιασμοί για νομοθέτηση εθνικού κατώτατου μισθού και άλλων παρόμοιων στρεβλώσεων, η αναποτελεσματική δημόσια διοίκηση και η εξοντωτικά βραδεία απονομή της δικαιοσύνης».
Ερωτηθείς εάν επιδρά στις επιχειρήσεις το υψηλό κόστος ενέργειας, ο κ. Αντωνίου εξηγεί πως «το ενεργειακό κόστος καθορίζει τον βαθμό ανταγωνιστικότητας της οικονομίας. Το βιομηχανικό ρεύμα, παρά τις μειώσεις, παραμένει ένα από τα ακριβότερα στην Ευρώπη. Η ενίσχυση της συμμετοχής των ΑΠΕ στο ενεργειακό μείγμα, σε συνδυασμό με τη χρήση φυσικού αερίου, θα συμβάλουν μεν στην αποφυγή επιβολής προστίμων λόγω ρύπων (πρόστιμα που θα αύξαναν ακόμα περισσότερο το κόστος του ηλεκτρισμού), αλλά δεν αναμένεται να μειώσουν θεαματικά το τελικό κόστος. Έτσι, η ΟΕΒ επιμένει ότι θα πρέπει να αναζητηθούν συνδυαστικές επιλογές παραγωγής ηλεκτρισμού, ανοίγοντας τις θύρες στον υγιή ανταγωνισμό». Εν συνεχεία, αναφέρεται και στο πόσο επηρεάζει την ανταγωνιστικότητα των κυπριακών επιχειρήσεων που εξάγουν τα προϊόντα τους το κόστος ενέργειας. Όπως λέει, «όσα ανέφερα πιο πάνω ισχύουν στο πολλαπλάσιο για τις εξαγωγικές επιχειρήσεις και δη τις ενεργοβόρες. Εξαγωγικές δεν είναι μόνο οι προφανείς, όπως το τσιμεντοποιείο, τα φάρμακα, τα τρόφιμα κλπ. Εξαγωγικές επιχειρήσεις είναι και τα ξενοδοχεία μας, τα οποία συνθλίβει το κόστος της ενέργειας».
Για την πιο δύσκολη στιγμή στην επαγγελματική του πορεία μάς μιλάει ο κ. Μιχάλης Αντωνίου, λέγοντας ότι ήταν η εποχή που άρχισε η οικονομική ύφεση το 2013. Αναφέρει πως «ήταν το Σάββατο 16 Μαρτίου 2013, λίγο πριν από τις 8:00 π.μ. Το εφιαλτικότερο “ξύπνημα” από τον “ύπνο” της αυταπάτης ότι “τα κράτη δεν χρεοκοπούν” και ότι “οι τράπεζες είναι too big to fail”. Στις 9:30 το ίδιο πρωί, η επιτελική ομάδα της ΟΕΒ συναντηθήκαμε στο γραφείο του Γενικού μας Διευθυντή, του Μιχάλη Πήλικου. Η κατάσταση που διαμόρφωσε εκείνο το Eurogroup ήταν πρωτόγνωρη και τα νερά αχαρτογράφητα. Όλες οι γνώσεις, τα πτυχία και οι εμπειρίες μαζί, δεν βοηθούσαν σε τίποτε. Η απόφαση όμως ήταν γρήγορη, απίστευτα οδυνηρή, αλλά σαφής και απλή: Βγαίνουμε μπροστά, παλεύουμε υπέρ της αποδοχής του Eurogroup ως το μη χείρον υπό τις περιστάσεις, στηρίζουμε την ψυχολογία πολιτών και επιχειρήσεων και σχεδιάζουμε τη διαχείριση της ζημιάς και την ταχεία επιστροφή σε συνθήκες κανονικότητας. Οργώσαμε όλα τα κανάλια και τα ΜΜΕ για να πείσουμε υπέρ της αποδοχής, αλλά ήμασταν και τότε μόνοι. Η φωνή μας χάθηκε στα “πατριωτικά” “όχι” και δεκαπέντε μέρες μετά ήρθε η χρεοκοπία του δεύτερου Eurogroup».
Επιπρόσθετα, ο κ. Αντωνίου αναφέρεται στην πιο πετυχημένη στιγμή της επαγγελματικής του πορείας. «Να πω ότι δεν ήταν μια στιγμή αλλά μια μακρόσυρτη αλληλουχία διεργασιών που οδηγούσαν σε ανάταση ψυχής. Ξεκίνησε όταν οι πόρτες του Προεδρικού άνοιξαν στην ηγεσία της ΟΕΒ και σε άλλους φορείς και ο ίδιος ο Πρόεδρος ανέλαβε καθήκοντα commander-in-chief σε συνθήκες οιονεί πολεμικές. Συνεχίστηκε όταν το πλάνο διαχείρισης της κρίσης σε επίπεδο πραγματικής οικονομίας άρχισε να αποδίδει, όταν οι σχεδιασμοί για μετριασμό των επιπτώσεων της χρεοκοπίας άρχισαν να δουλεύουν, όταν η καθοδήγηση της ΟΕΒ προς τις επιχειρήσεις υλοποιείτο, όταν οι συντεχνίες συνεργάστηκαν στη συντεταγμένη αναδίπλωση και τελικά καταφέραμε να το γυρίσουμε». Τονίζει επίσης πως, «με κοινωνική και εργατική ειρήνη, μέσα σε έξι χρόνια ξαναπήραμε πίσω το ΑΕΠ της χώρας και τσακίσαμε την ανεργία. Και σε όλο αυτό συνέβαλε και η οργάνωσή μου και εγώ ως στέλεχός της ελάχιστα αλλά θετικά».
Ο κ. Αντωνίου μάς εξομολογείται πως στεναχωριέται που η μια τους κόρη θα μείνει στο εξωτερικό για δουλειά, όμως, όπως επισημαίνει, «η Σούλλα κι εγώ μεγαλώσαμε και τις δύο μας κόρες με τρόπο που να μπορούν να ζήσουν οπουδήποτε επιλέξουν. Τις διδάξαμε ότι πατρίδα τους είναι η Ευρώπη, πόλη τους η Ελλάδα και γειτονιά τους η Κύπρος και ενώ τους εμφυσήσαμε αγάπη για την πόλη και τη γειτονιά, τις ενθαρρύναμε να χαρούν όλη την πατρίδα. Όσο επέστρεφε η Έλενα Απρίλιά μου, φοιτήτρια έξι χρόνια στο Λονδίνο (UCL), ήταν γιορτή. Στις αρχές Ιανουαρίου, επέστρεψε για πρώτη φορά μετά από άδεια ως εργαζόμενη, ασκούμενη γιατρός στο Μάντσεστερ. Έπρεπε να είμαι πανευτυχής. Έπρεπε, αλλά πονάει».
Όσον αφορά το ποια στιγμή θεωρεί κομβικής σημασίας στην προσωπική του ζωή, ο κ. Αντωνίου, συγκινημένος, μας εξηγεί: «Δεν υπάρχει εμπειρία πιο συμπαντική για κάθε άνθρωπο από την ώρα που γίνεται γονιός. Νιώθω ότι η μέρα απόκτησης ενός παιδιού (φυσικού ή θετού) στην πραγματικότητα είναι η γενέθλιος ημέρα του γονιού. Κομβικής σημασίας στιγμές ήταν όταν η Μαρία Νεκταρία μου αποφοίτησε πρώτη από το English School, όταν κατατάγηκε τέταρτη με Starred First από τη Νομική του Cambridge, όταν έλαβε πλήρη υποτροφία για μεταπτυχιακό BCL στο Oxford από το Ίδρυμα Robert & Soulla Kyprianou και υποτροφίες από το Λεβέντειο και το Ωνάσειο για το LLM στο Harvard. Συγκλονιστική η στιγμή που η Έλενα Απρίλιά μου έγινε δεκτή στην Ιατρική Σχολή του University College, στο Λονδίνο».
Ερωτηθείς για το πώς αποφορτίζεται από το πιεστικό του πρόγραμμα, ο κ. Αντωνίου μάς απαντάει ότι ακούει μουσική, γράφει και διαβάζει, ενώ τα τελευταία χρόνια γελάει πολύ σερφάροντας στο Twitter. Το σουβλάκι και η κουβέντα με εκλεκτούς του φίλους και μια καλά παγωμένη Duvel τον ταξιδεύουν. Όμως, η πλήρης αναζωογόνηση επέρχεται όποτε είναι εφικτή η απόδραση στη λατρεμένη του Ελλάδα.
Σχετικά με το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του, αναφέρει ότι είναι η αισιοδοξία. «Δουλεύω τριάντα χρόνια με το πιο αισιόδοξο κομμάτι του πληθυσμού, τους επιχειρηματίες, και το αισιόδοξο mindset είναι το μεγαλύτερό μου κέρδος. Έμαθα ότι τα πάντα είναι εφικτά κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες. Θα το γυρίσουμε το ματς, τι κι αν χάνουμε με 20-0 από τα αποδυτήρια, εμείς θα κερδίσουμε».
«Να είσαι καλός με τους ανθρώπους ανεβαίνοντας, γιατί θα τους χρειαστείς κατεβαίνοντας», μας εξομολογείται πως είναι η πιο χρήσιμη συμβουλή που του έχουν δώσει.
Κλείνοντας, μας λέει για το μέλλον του πως «όπου με τάξει η ειμαρμένη, θα είμαι εχθρός του λαϊκισμού και φανατικός υπέρμαχος του ορθολογισμού».