Του Βρασίδα Νεοφύτου*
Το επενδυτικό κλίµα χαρακτηρίζεται από αυξηµένη αβεβαιότητα στους πρώτους µήνες του 2025 λόγω της συνεχιζόµενης αστάθειας στα γεωπολιτικά µέτωπα και στο δασµολογικό καθεστώς των ΗΠΑ, τα οποία ενδέχεται να αναθερµάνουν τον πληθωρισµό και να «φρενάρουν» τις µειώσεις επιτοκίων από τις κεντρικές τράπεζες.
Η πρόθεση επιβολής δασµών από τις Ηνωµένες Πολιτείες έχει δηµιουργήσει σηµαντικές αναταράξεις στις παγκόσµιες αγορές, επηρεάζοντας τις οικονοµικές συνθήκες και τις στρατηγικές των κεντρικών τραπεζών, κρατών και επιχειρήσεων.
Συγκεκριµένα, η βούληση του νέου προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραµπ για επιβολή δασµών στις εισαγωγές από τρεις από τους µεγαλύτερους εµπορικούς εταίρους της Αµερικής, όπως του Καναδά, Μεξικού και Κίνας και ένας γενικός δασµός 25% σε όλες τις εισαγωγές χάλυβα και αλουµινίου αναστάτωσαν την αγορά.
Παρά ταύτα, ο Τραµπ συµφώνησε τη ∆ευτέρα 3 Φεβρουαρίου να αναστείλει για 30 ηµέρες τους δασµούς στις εισαγωγές από το Μεξικό και τον Καναδά, αφού και οι δύο χώρες συµφώνησαν να λάβουν µέτρα για την πάταξη της διακίνησης φαιντανύλης.
Όµως, η ίδια περίοδος χάριτος δεν προσφέρθηκε στην Kίνα, η οποία αντιµετωπίζει εισαγωγικούς δασµούς 10% και η οποία στη συνέχεια ανταπέδωσε µε δασµούς έως και 15% σε αµερικανικά προϊόντα.
Εκτός από τις ανησυχίες για πιθανό παγκόσµιο εµπορικό πόλεµο, παρατηρείται και αυξηµένη αβεβαιότητα σχετικά τον επερχόµενο υβριδικό τεχνολογικό πόλεµο µεταξύ ΗΠΑ-Κίνας για τον έλεγχο της τεχνητής νοηµοσύνης (ΑΙ).
Η τεχνητή νοηµοσύνη εισέβαλε µε ορµή στο παγκόσµιο σκηνικό µέσα στο 2024, ξεκινώντας µια καινούργια ιστορική εποχή ανταγωνισµού των µεγάλων δυνάµεων για τον έλεγχο της τεχνολογίας και των πρώτων υλών και µικροτσιπ που την απαρτίζουν.
Αναθέρµανση πληθωρισµού;
Τα βλέµµατα των οικονοµολόγων είναι στραµµένα στο µέτωπο του πληθωρισµού στις ΗΠΑ, καθώς φαίνεται να αναθερµαίνεται µετά από δύο χρόνια αποκλιµάκωσης προς τον στόχο του 2%.
Ο πληθωρισµός στη µεγαλύτερη οικονοµία του κόσµου σκαρφάλωσε σε υψηλό έξι µηνών στα 3% τον Ιανουάριο, αποδεικνύοντας ότι το 2025 ξεκίνησε µε ανοδικές πληθωριστικές πιέσεις αντί για εξασθένηση όπως παρατηρήθηκε το 2024.
Τα επίσηµα στοιχεία έδειξαν ότι ο πληθωρισµός στις ΗΠΑ ενισχύθηκε κατά 0,5% τον Ιανουάριο, που είναι η µεγαλύτερη µηνιαία άνοδος από τον Ιούλιο του 2023.
Η αναθέρµανση του πληθωρισµού και η καλή κατάσταση της αγοράς εργασίας και κατανάλωσης στις ΗΠΑ, υποδηλούν ότι η Οµοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ (Federal Reserve) ενδέχεται να είναι λιγότερο πιθανό να συνεχίσει την εκστρατεία περαιτέρω µείωσης των επιτοκίων της.
Όσο ο πληθωρισµός θα αποµακρύνεται από τον επιθυµητό στόχο του 2% της κεντρικής τράπεζας, τόσο η Fed δεν θα βιάζεται να µειώσει τα επιτόκια από τα υφιστάµενα 4,25%-4,50%.
Επιπρόσθετα, οι δασµολογικές πολιτικές του προέδρου Τραµπ ενδέχεται να δώσουν επιπλέον ώθηση στην ανοδική κίνηση του πληθωρισµού, εγείροντας ανησυχίες ότι η επόµενη κίνηση της Fed όχι µόνο θα είναι να διατηρήσει τα επιτόκια αµετάβλητα, αλλά θα µπορούσε ακόµη και να τα αυξήσει για να σταµατήσει τον πληθωρισµό.
Αυτό το γεγονός θα έρθει σε πλήρη αντίθεση µε τη στρατηγική MAGA (Make America Great Again) του Τραµπ, που έχει δηλώσει επανειληµµένα ότι τα βασικά επιτόκια της Fed πρέπει να µειωθούν για να βοηθήσουν τις στρατηγικές του για µια Αµερική µεγάλη και οικονοµικά δυνατή.
Είναι ιστορικά γνωστό ότι οι πληθωριστικές πιέσεις και τα υψηλά επιτόκια δηµιουργούν ένα αρνητικό φαινόµενο για την παγκόσµια αγορά, την οικονοµική δραστηριότητα και την επενδυτική ψυχολογία.
Το οικονοµικό περιβάλλον ευνοείται συνήθως από συνθήκες όπου το κόστος χρήµατος είναι σχετικά φθηνό λόγω χαµηλών δανειστικών επιτοκίων, αυξάνοντας την ποθητή φθηνή ρευστότητα στην αγορά όπου θα ενισχύσουν τις επενδύσεις σε όλους τους τοµείς.
Αντίκτυποι στην Ευρωπαϊκή Ένωση
Η νέα διακυβέρνηση Τραµπ έχει προκαλέσει έντονη ανησυχία στους Ευρωπαίους ηγέτες σε σχέση µε την εξωτερική και δασµολογική πολιτική που εφαρµόζει.
Το τελευταίο πράγµα που θέλει η καταπονηµένη οικονοµία της Ε.Ε. είναι η επιβολή δασµών από τον πιο σηµαντικό σύµµαχό της, καθώς ο Τραµπ δηλώνει έτοιµος να επιβάλει δασµούς στις εισαγωγές ευρωπαϊκών προϊόντων.
Τόσο οι Ευρωπαίοι ηγέτες αλλά και τόσο οι επιχειρήσεις ανησυχούν για τις συνέπειες αυτών των πολιτικών στο εµπόριο και την οικονοµία και προσπαθούν να αξιολογήσουν την επίδραση των πιθανών δασµών στις εταιρείες και τους κλάδους που ενδέχεται να πληγούν.
Σε περίπτωση επιβολής δασµών στα ευρωπαϊκά προϊόντα, αυτά θα γίνουν λιγότερο ανταγωνιστικά στην αµερικανική αγορά, επηρεάζοντας ιδιαίτερα προϊόντα όπως τα αυτοκίνητα, µηχανήµατα, ελαιόλαδο, κρασί και τα γαλακτοκοµικά.
Ωστόσο, η προοπτική για τερµατισµό του αιµατηρού πολέµου µεταξύ Ουκρανίας-Ρωσίας γίνεται πλέον πιο ευδιάκριτη, παρέχοντας µια δόση ανακούφισης στις ευρωπαϊκές αγορές, όπως επίσης και την αποκλιµάκωση στις τιµές πετρελαίου και φυσικού αερίου, ειδικά στην Κεντρική Ευρώπη.
Επίσης, η νοµισµατική πολιτική στην Ευρώπη είναι βοηθητική για την αγορά, καθώς η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα παραµένει σε τροχιά χαλάρωσης της νοµισµατικής πολιτικής µέσω µείωσης των επιτοκίων.
Διαδοχικά ρεκόρ στον Χρυσό
Η τιµή του πολύτιµου µετάλλου σηµείωσε διαδοχικά ρεκόρ µέσα στο 2025, προσεγγίζοντας το ψυχολογικό όριο των $3.000 ανά ουγγιά, συνεχίζοντας την ραγδαία άνοδό του από το 2024, όπου κέρδισε πέραν του 26%.
Το ράλι στο κίτρινο µέταλλο οφείλεται στη µεγάλη ζήτηση για ασφάλεια (safe-haven asset) από τους επενδυτές εν µέσω γεωπολιτικών εντάσεων και των κινήσεων της νέας κυβέρνησης Τραµπ στο διεθνές εµπόριο και την πολιτική σκακιέρα.
Οι κεντρικές τράπεζες αναδυόµενων αγορών, όπως της Κίνας, Ινδίας, Τουρκίας, Πολωνίας και των BRICS, αύξησαν τις τοποθετήσεις τους στο φυσικό χρυσό λόγω της διαρκούς «απο-δολαριοποίησης» των αποθεµατικών τους.
Υποχωρούν οι τιµές του πετρελαίου
Ο µεγάλος χαµένος των πρόσφατων εξελίξεων είναι η αγορά πετρελαίου λόγω της προοπτικής µιας εκεχειρίας Ρωσίας – Ουκρανίας και τις ανησυχίες για µια οικονοµική επιβράδυνση από τον πόλεµο των δασµών.
Οι τιµές πετρελαίου υποχώρησαν προς τα 70 δολάρια το βαρέλι, λόγω των προσδοκιών ότι µια ειρηνευτική συµφωνία µεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας θα µπορούσε να χαλαρώσει τις κυρώσεις στη Μόσχα που διαταράσσουν τις ροές εφοδιασµού.
Οι κυρώσεις των ΗΠΑ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις ρωσικές εξαγωγές πετρελαίου έχουν περιορίσει τις αποστολές της και έχουν διαταράξει τις θαλάσσιες ροές εφοδιασµού πετρελαίου.
Επίσης, οι τιµές υποχώρησαν εν µέσω ανησυχιών ότι οι παγκόσµιοι δασµολογικοί πόλεµοι θα µπορούσαν να επιβραδύνουν την οικονοµική ανάπτυξη και θα αποδυναµώσουν τη ζήτηση για ενεργειακά προϊόντα, κυρίως από την Κίνα.
Συµπέρασµα
Η κατάσταση στην παγκόσµια πολιτική σκηνή είναι δυναµική και οι αγορές θα συνεχίσουν να προσαρµόζονται στις εξελίξεις γύρω από τους δασµούς, τις εµπορικές πολιτικές των ΗΠΑ και στα στρατιωτικά µέτωπα της Ουκρανίας και Γάζας.
Μέχρι να ξεκαθαρίσει το τοπίο, οι επιχειρήσεις σε όλο τον κόσµο θα πρέπει να προσαρµοστούν σε αυτές τις νέες συνθήκες για να διατηρήσουν την ανταγωνιστικότητα των προϊόντων και υπηρεσιών τους και την κερδοφορία τους.
*Υπεύθυνου Επενδυτικής Έρευνας στην Exclusive Capital