Συνέντευξη στον Ξένιο Μεσαρίτη
«Προχωρούμε αποφασιστικά στην υλοποίηση μιας φορολογικής μεταρρύθμισης μετά από 22 χρόνια» δηλώνει στο Economy Today ο Υπουργός Οικονομικών Μάκης Κεραυνός, τονίζοντας ότι δεν θα αλλάξει το οικονομικό μοντέλο της Κύπρου αλλά «θα συμβάλει σημαντικά στην αύξηση της ανθεκτικότητας του, κυρίως της ανθεκτικότητας του στις προκλήσεις της σύγχρονης οικονομίας και κοινωνίας». Ερωτηθείς για το παρατεταμένο ελλειμματικό ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, ο κ. Κεραυνός απαντά ότι χρειάζεται δέσμη πολιτικών με στόχο την προσέλκυση διαφορετικών ξένων επενδύσεων που πρέπει να έχουν «εξαγωγικό χαρακτήρα» και την συμμετοχή Κυπρίων.
Ποιες θεωρείτε ως τις σημαντικότερες προκλήσεις που είχε να αντιμετωπίσει η κυπριακή οικονομία το 2024; Μπορούμε, κατά τη γνώμη σας, να χαρακτηρίσουμε το 2024 ως μια πετυχημένη χρονιά;
Είναι γεγονός ότι, ως αποτέλεσμα των γεωπολιτικών εξελίξεων σε παγκόσμιο επίπεδο και ιδιαίτερα λόγω του συνεχιζόμενου πολέμου στην Ουκρανία και τις συρράξεις στη Μέση Ανατολή, το 2024 σημαδεύτηκε από ιδιαίτερες προκλήσεις, με αυξημένα επίπεδα αβεβαιότητας.
Εντούτοις, μέσα από την εφαρμογή ορθολογικών οικονομικών πολιτικών, η οικονομία της Κύπρου απεδείχθη ιδιαίτερα ανθεκτική, επιδεικνύοντας αξιοζήλευτες οικονομικές επιδόσεις σε σύγκριση με τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
Συγκεκριμένα, ο ρυθμός ανάπτυξης της οικονομίας παρουσίασε επιτάχυνση το 2024 σε σχέση με το 2023, πολλαπλάσιο του μέσου όρου της Ε.Ε., ενώ στην αγορά εργασίας παρατηρήθηκε περαιτέρω μείωση του ποσοστού ανεργίας, πλησιάζοντας συνθήκες πλήρους απασχόλησης. Σημαντικό επίσης είναι το γεγονός ότι το επίπεδο πληθωρισμού συνέχισε την πτωτική του πορεία, πλησιάζοντας τα επίπεδα του 2%.
Η αξιοσημείωτη αυτή πορεία της οικονομίας επιβεβαιώνεται και από τις αξιολογήσεις και αποφάσεις των Οίκων Πιστοληπτικής Αξιολόγησης, αφού κατά τη διάρκεια αυτής της διακυβέρνησης, καταγράφησαν διαδοχικές αναβαθμίσεις και κατάταξη στην επενδυτική βαθμίδα «Α» από όλους τους μεγάλους Οίκους. Αυτό αντικατοπτρίζει όχι μόνο το αξιόχρεο της κυπριακής Δημοκρατίας στις διεθνείς αγορές, αλλά και τη δυναμικη της κυπριακής οικονομίας σε ένα περιβάλλον με αυξημένους γεωπολιτικούς κινδύνους. Οι αναβαθμίσεις αυτές αποτελούν το επιστέγασμα της εμπιστοσύνης που δείχνουν στην οικονομική πολιτική της κυβέρνησης οι μεγάλοι Οίκοι Αξιολόγησης.
Ως εκ τούτου, συμπερασματικά, θα μπορούσε να λεχθεί ότι παρά τις πολυεπίπεδες δυσκολίες που αντιμετωπίσαμε, το 2024 αποτέλεσε συνολικά μια πετυχημένη χρονιά.
Ποιες είναι οι κύριες προτεραιότητες και εκκρεμότητες που πρέπει να ολοκληρωθούν εντός του 2025 για να ενισχυθεί η οικονομική σταθερότητα και ανάπτυξη της χώρας;
Βασικό εργαλείο για υλοποίηση των προτεραιοτήτων μας για το 2025 αποτελεί ο Προυπολογισμός που έχουμε ετοιμάσει, ο οποίος είναι σε μεγάλο βαθμό αναπτυξιακός, στοχεύει σε μια ισόρροπη ανάπτυξη και στη συνέχιση της οικονομικής σταθερότητας, στη βάση της ανθρωποκεντρικής οικονομικής πολιτικής μας.
Πιο συγκεκριμένα, οι κύριες προτεραιότητες μας αφορούν τη συνέχιση της δημιουργίας πλεονασματικού δημοσιονομικού ισοζυγίου και την παράλληλη μείωση του δημόσιου χρέους μεσοπρόθεσμα, έτσι ώστε να απελευθερωθούν περισσότεροι πόροι για ενίσχυση της ανάπτυξης. Ακόμη, προσβλέπουμε στην υλοποίηση σημαντικών έργων υποδομής με σημαντική προστιθέμενη αξία, με ιδιαίτερη έμφαση την προώθηση συγχρηματοδοτούμενων έργων και έργων του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Τέτοια έργα, μεταξύ άλλων, αφορούν και την προώθηση της πράσινης μετάβασης και του ψηφιακού μετασχηματισμού. Σημαντική επιδίωξη αποτελεί επίσης η διατήρηση ενός εύρωστου χρηματοπιστωτικού συστήματος, το οποίο αποτελεί σημαντικό πυλώνα σταθερότητας και ανάπτυξης της οικονομίας μας. Γενικότερα, ως Κυβέρνηση θα επιδιώξουμε την εφαρμογή διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, ώστε να τεθούν νέες και βελτιωμένες βάσεις για ανάκαμψη και δημιουργία θέσεων εργασίας, μέσα σε συνθήκες κοινωνικής συνοχής.
Έχετε επανειλημμένα αναφερθεί στο ζήτημα του παρατεταμένου ελλειμματικού ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών. Ποιες πολιτικές και μέτρα προτείνετε ώστε να μειωθεί το έλλειμμα αυτό εντός του 2025;
Το θέμα που απασχολεί το Υπουργείο σχετικά με το ΙΤΣ, είναι ότι παρουσιάζει διαχρονικά υπερβολικά ελλείμματα και παρόλο που αναμένεται μια σταδιακή βελτίωσή του, θα συνεχίσει να παραμένει σε σχετικά υψηλά επίπεδα.
Η σημαντική εισροή ξένων εταιρειών στην Κύπρο, πέραν της θετικής επίπτωσης στην οικονομία έχει οδηγήσει και σε αρκετές αρνητικές επιπτώσεις, οικονομικές και μη. Για τη μείωση των αρνητικών επιπτώσεων, απαιτείται δέσμη πολιτικών.
Αυτά τα μέτρα θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν ενθάρρυνση νέων επενδύσεων και επενδύσεων περισσότερο εξαγωγικού χαρακτήρα. Επίσης, ο επαναπροσδιορισμός του προσανατολισμού του εκπαιδευτικού συστήματος, συν των πανεπιστημίων, με τρόπο που να παράγεται εργατικό δυναμικό, το οποίο να είναι σε θέση να καλύψει τις ανάγκες της σύγχρονης αγοράς εργασίας. Με επικέντρωση δηλαδή, πρωτίστως στην πληροφορική και την τεχνολογία, ενός ραγδαία αναπτυσσόμενου τομέα όπου οι ξένες ICT εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην Κύπρο αναγκάζονται επί του παρόντος να φέρνουν κατά κύριο λόγο προσωπικό από το εξωτερικό μιας και η εγχώρια διαθεσιμότητα ντόπιου ανθρώπινου δυναμικού δεν είναι αρκετή.
Εισήγηση μας είναι η προσέλκυση επενδυτών οι οποίοι με την συμμετοχή Κύπριων να δημιουργήσουν κάτι καινούργιο, όπως νέες υποδομές, οι οποίες θα δημιουργήσουν και προστιθέμενη αξία και νέες θέσεις απασχόλησης και θα ωφελήσουν την ανάπτυξη της οικονομίας. Αυτού του είδους οι επενδύσεις θα βοηθήσουν στην βελτίωση του ΙΤΣ.
Οι προτάσεις και εισηγήσεις μας για βελτίωση του ελλείμματος στο ΙΤΣ επιδιώκουν:
- Μείωση της εξάρτησης από τις εισαγωγές πετρελαιοειδών
- Αύξηση των εξαγωγών κυπριακών προϊόντων με ζήτηση σε υφιστάμενες και νέες αγορές με δυνητικές προοπτικές
- Ενίσχυση Ελαφριάς Βιομηχανίας
- Μείωση των εισαγωγών σε τομείς που μπορούμε να παράξουμε ανταγωνιστικά αγαθά (πχ. γεωργικά αγαθά)
- Ενίσχυση τουρισμού και εσωτερικού τουρισμού
- Ανοίγματα σε νέες τουριστικές αγορές
- Κοινοπραξίες Κυπρίων με Ξένους για επενδύσεις σε νέες υποδομές/ιδέες και στην καινοτομία/τεχνολογική αναβάθμιση
Στοχεύουμε στον επανασχεδιασμό των πολιτικών μας ώστε να ενθαρρύνονται προς την κατεύθυνση της κοινοπραξίας με Κύπριους και της δημιουργίας νέων καινοτόμων και με προστιθέμενη αξία υποδομών.
Η φορολογική μεταρρύθμιση αποτελεί ένα από τα κεντρικά ζητήματα για την κυπριακή οικονομία, με προοπτική να επιφέρει δομικές αλλαγές στο οικονομικό μας μοντέλο. Πώς σκοπεύει το Υπουργείο να προσεγγίσει αυτή τη σημαντική πρόκληση;
Μετά την παρέλευση αρκετών χρόνων από την τελευταία φορολογική μεταρρύθμιση που εφαρμόστηκε στην Κύπρο, ένα παγκόσμιο σκηνικό που μεταβάλλεται συνεχώς αποτελεί σημαντική πρόσκληση τόσο για την οικονομία μας, όσο και για το φορολογικό μας σύστημα που θα πρέπει να εκσυγχρονιστεί για να αντιμετωπίσει αυτές τις προκλήσεις για το τώρα άλλα και για το μέλλον. Από την τελευταία μεγάλη φορολογική μεταρρύθμιση που έλαβε χώρα πριν την ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση, έχουν συντελεστεί αρκετές αλλαγές στο διεθνές οικονομικό στερέωμα αλλά και στο οικονομικό μοντέλο της Κύπρου.
Παρόλο που το υφιστάμενο φορολογικό σύστημα θεωρείται πετυχημένο αφού έχει εξυπηρετήσει την οικονομία της Κύπρου μέχρι σήμερα, προσελκύοντας επενδύσεις που έχουν αποδώσει προσδίδοντας επαρκή φορολογικά έσοδα στο Κράτος, με στοχευμένα φορολογικά κίνητρα, εντούτοις η ανάγκη για περαιτέρω εκσυγχρονισμό και απλοποίηση είναι αναγκαία, λαμβάνοντας υπόψη τις διεθνείς τάσεις, την ανάγκη προσαρμογής στην νέα ψηφιακή εποχή και πράσινη μετάβαση και ως πάγιο αίτημα της κοινωνίας και των φορέων της οικονομίας.
Ως εκ τούτου, ως Κυβέρνηση προχωρούμε αποφασιστικά στην υλοποίηση μιας φορολογικής μεταρρύθμισης μετά από 22 τόσα χρόνια για να εφαρμόσουμε ένα νέο φορολογικό σύστημα, το οποίο θα είναι ενθαρρυντικό προς το επιχειρείν και ταυτόχρονα να είναι κοινωνικά δίκαιο, να είναι στα πλαίσια των ευρωπαϊκών προτύπων και αρχών και να στοχεύει στη μείωση της φοροδιαφυγής και φοροαποφυγής.
Η στόχευση στην αύξηση της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας, τη μείωση του διοικητικού βάρους για τους φορολογούμενους πολίτες με απλοποιημένες διαδικασίες και νομοθετικό πλαίσιο αποτελούν βασικούς βραχίονες των επιδιώξεων της επερχόμενης φορολογικής μεταρρύθμισης. Σημαντική στόχευση είναι βεβαίως και η δικαιότερη ανακατανομή του φορολογικού βάρους και η ενίσχυση της μεσαίας τάξης. Παραμένει η υποχρέωση μας στα πλαίσια του φορολογικού μετασχηματισμού η ευθυγράμμιση των φορολογικών μας πολιτικών με τους στόχους των δεσμεύσεων και υποχρεώσεων της Δημοκρατίας έναντι του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, αλλά και των υποχρεώσεων σε διεθνές και ευρωπαϊκό επίπεδο.
Καταληκτικά, δεν αναμένεται ότι το φορολογικό σύστημα της Κύπρου θα μεταβάλει το οικονομικό μας μοντέλο. Αναμένεται όμως να συμβάλει σημαντικά στην αύξηση της ανθεκτικότητας του, στην ανθεκτικότητα του στις προκλήσεις της σύγχρονης οικονομίας και κοινωνίας που μεταβάλλονται ραγδαία καθώς και στην ανταπόκριση στις προσδοκίες των πολιτών και των φορολογούμενων.
Στην προσπάθεια αυτή το Υπουργείο Οικονομικών βρίσκεται σε στενή συνεργασία με τον ανάδοχο του έργου καθώς και όλους τους ενδιαφερόμενους φορείς αποσκοπώντας στην μέγιστη αποτύπωση των αναγκών της οικονομίας και κοινωνίας στο φορολογικό μετασχηματισμό που σχεδιάζεται με απόλυτη προτεραιότητα την ευημερία των πολιτών.
Ποιοι είναι, κατά την άποψή σας, οι τομείς της κυπριακής οικονομίας που μπορούν να λειτουργήσουν ως κινητήριες δυνάμεις για βιώσιμη ανάπτυξη τα επόμενα χρόνια;
Ο σχεδιασμός της Κυβέρνησης σε σχέση με την επίτευξη βιώσιμης ανάπτυξης μεσοπρόθεσμα, περιλαμβάνει την υλοποίηση σημαντικών έργων και προγραμμάτων, τα οποία θα εφαρμοστούν σε μεγάλο βαθμό, στα πλαίσια του νέου αναπτυξιακού μοντέλου “Όραμα 2035”.
Προσπάθεια μας ο εμπλουτισμός του οικονομικού μοντέλου να διέπεται από μια ισόρροπη οικονομική αναπτυξιακή πολιτική, η ανάπτυξη να προέρχεται και από νέους παραγωγικούς τομείς αλλά και να επαναφέρουμε την προσοχή μας και σε παραδοσιακούς τομείς, όπως ο πρωτογενής τομέας, η γεωργία και η κτηνοτροφία, με εστίαση στη δημιουργία συνεργειών, σύγχρονων μεθόδων παραγωγής και κυρίως εξαγωγικού χαρακτήρα. Θα επικεντρώσουμε την προσοχή μας το επόμενο διάστημα, στο σχεδιασμό και στη δημιουργία συνθηκών που να διευκολύνουν κοινές επενδύσεις κυπρίων και ξένων επενδυτών, σε επενδύσεις όμως που να δημιουργούν υποδομές, νέες παραγωγικές μονάδες και αμειπτικές θέσεις απασχόλησης, ενθαρρύνοντας τον εξαγωγικό προσανατολισμό.
Παράλληλα, θα συνεχιστεί η στήριξη των παραδοσιακών τομέων της οικονομίας με τη μεγαλύτερη συμβολή στο ΑΕΠ όπως ο Τουρισμός, η Ναυτιλία, το Λιανικό Εμπόριο και οι Επαγγελματικές Υπηρεσίες για να διασφαλιστεί περαιτέρω η βελτίωση της ανταγωνιστικότητας τους.