Το 2024 χαρακτηρίστηκε από ένα πλέγµα σύνθετων προκλήσεων και ταυτόχρονα σηµαντικών προοπτικών τόσο για την κυπριακή οικονοµία όσο και για την κοινωνία ευρύτερα, οι οποίες αναµένεται να συνεχιστούν και το 2025.
Η µεταρρύθµιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και η λειτουργία των ΕΟΑ την 1 Ιουλίου 2024 ήταν µια ιστορική στιγµή για τον τοµέα της οικοδοµικής βιοµηχανίας σε ό,τι αφορά την αδειοδότηση και τον έλεγχο της ανάπτυξης. Οι πρώτοι έξι µήνες άρχισαν µε προβλήµατα και δυσλειτουργίες -κάποια ήταν αναµενόµενα- αλλά το µεγάλο στοίχηµα ήταν και παραµένει να εξευρεθούν εκείνες οι λύσεις, ώστε το σύστηµα να δουλέψει χωρίς να εκτροχιάζεται ο στόχος της µεταρρύθµισης για ποιοτική εξυπηρέτηση του πολίτη.
Με την ευκαιρία αυτή θα ήθελα να εκφράσω για άλλη µια φορά την ικανοποίηση του ΕΤΕΚ για τις προωθούµενες µεταρρυθµίσεις του Υπουργείου Εσωτερικών, οι οποίες θα επιτρέψουν την απλοποίηση της διαδικασίας για αναπτύξεις µε την αλλαγή του τρόπου εξέτασης των πολεοδοµικών και οικοδοµικών αιτήσεων, θα βοηθήσουν σηµαντικά στην αύξηση της παραγωγικότητας και τη µείωση των καθυστερήσεων, ενώ εισάγεται και ο θεσµός του οικοδοµικού ελέγχου από τρίτο µέρος στα εργοτάξια, µια τοµή που ήταν εκ των βασικών θέσεων του ΕΤΕΚ. Βεβαίως υπάρχουν ακόµα προβλήµατα αλλά µε πνεύµα συναίνεσης και καλής πίστης µπορούµε να βρούµε αποτελεσµατικές λύσεις.
Θετική πορεία αλλά…
Όσον αφορά δε την κυπριακή οικονοµία, η θετική πορεία που ακολούθησε το 2024 αναµένεται ότι θα συνεχιστεί και το 2025. Σύµφωνα µε τις εκτιµήσεις του Υπουργείου Οικονοµικών ο ρυθµός ανάπτυξης θα κινηθεί στο 3,1%, το ποσοστό ανεργίας αναµένεται να µειωθεί στο 4,8% και ο πληθωρισµός θα σταθεροποιηθεί στο 2%. Επιπρόσθετα, οι συνεχείς αναβαθµίσεις της κυπριακής οικονοµίας από τους ∆ιεθνείς Οίκους Αξιολόγησης, ενισχύουν τη θέση της Κύπρου στον επενδυτικό χάρτη, δηµιουργούν κλίµα εµπιστοσύνης και αξιοπιστίας, συµβάλλουν στην προσέλκυση ποιοτικών επενδύσεων που έχουν ως αποτέλεσµα τη δηµιουργία νέων θέσεων εργασίας και τη µεταφορά γνώσης και τεχνογνωσίας.
Παρά τις αισιόδοξες προβλέψεις και τα καλά οικονοµικά αποτελέσµατα, δεν θα πρέπει ωστόσο να υπάρχει εφησυχασµός. Συνεχίζουν να υφίστανται και να ελλοχεύουν σηµαντικοί κίνδυνοι όπως η γεωπολιτική αστάθεια στην περιοχή. Την ίδια στιγµή δεν θα πρέπει να ξεχνάµε τη µεγαλύτερη πρόκληση που έχουµε να αντιµετωπίσουµε, όχι µόνο τοπικά αλλά και διεθνώς, που δεν είναι άλλη από την κλιµατική αλλαγή. Η κλιµατική αλλαγή «δείχνει τα δόντια της» και πρέπει άµεσα να προχωρήσουµε στην εφαρµογή και στη λήψη πιο αποτελεσµατικών µέτρων για αντιµετώπιση των συνεπειών της. Ένα από τα µέτρα που προτείνουµε, σχετίζεται µε τη βελτίωση των υποδοµών µας, ώστε να είµαστε σε θέση να αντιµετωπίσουµε προβλήµατα που δεν µπορούµε να προβλέψουµε όπως π.χ. την έλλειψη νερού.
Επίσης, είναι αδήριτη ανάγκη να δοθεί µεγαλύτερη έµφαση στη βιώσιµη ανάπτυξη, όπως ορίζουν οι Στόχοι 2030 και στη βάση ενός ολοκληρωµένου στρατηγικού σχεδιασµού να εργαστούµε για την επίτευξη των στόχων αυτών, ώστε να αντιµετωπίσουµε ολόπλευρα τις σύγχρονες προκλήσεις. Ειδικότερα για τις µεγάλες επιχειρήσεις, η εφαρµογή των κριτηρίων ESG (Περιβάλλον, Κοινωνία, Εταιρική ∆ιακυβέρνηση) είναι όχι µόνο αναγκαία, αλλά και ιδιαίτερα επωφελής αφού µέσω των ∆εικτών αυτών καταγράφονται οι επιδόσεις τους σε θέµατα περιβάλλοντος, κοινωνίας και εταιρικής διακυβέρνησης και µπορούν να επηρεάσουν την ικανότητά τους να δηµιουργούν αξία µακροπρόθεσµα.
Πράσινη και ψηφιακή μετάβαση
Η πράσινη µετάβαση είναι εκ των ων ουκ άνευ και θα πρέπει να επιταχύνουµε τους ρυθµούς µας, ώστε να εναρµονιστούµε µε τους στόχους και τις υποχρεώσεις µας που απορρέουν στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συµφωνίας (European Green Deal) για µια κλιµατικά ουδέτερη Ευρώπη ως το 2050.
Η ψηφιακή µετάβαση είναι άλλη µια σηµαντική πρόκληση για τον δηµόσιο και τον ιδιωτικό τοµέα, καθώς και για τα νοικοκυριά. Εκτός του ότι συµβάλλει στην αντιµετώπιση της κλιµατικής αλλαγής, ενθαρρύνει την επιχειρηµατικότητα, την εφαρµογή καινοτόµων λύσεων, την πρόσβαση των πολιτών σε δηµόσιες υπηρεσίες κ.ά.. Ας µην ξεχνάµε ότι έχουµε ήδη περάσει στην εποχή της Τεχνητής Νοηµοσύνης, συνεπώς η ανάπτυξη περισσότερο ψηφιακών δεξιοτήτων και γνώσεων είναι µονόδροµος.
Άλλα ζητήµατα που θα πρέπει να δούµε µε προσοχή σχετίζονται µε το δηµογραφικό, το στεγαστικό πρόβληµα, το κυκλοφοριακό, τις υψηλές τιµές ρεύµατος λόγω εξάρτησης από το µαζούτ, τον αναχρονιστικό τρόπο µε τον οποίο λειτουργεί ακόµα το σύστηµα σε αρκετούς τοµείς του δηµόσιου τοµέα κ.ά.. Για τα περισσότερα ως ΕΤΕΚ έχουµε προβεί σε εµπεριστατωµένη µελέτη και έχουµε προτείνει σειρά µέτρων, κάποια εκ των οποίων είναι τα πιο κάτω:
Προσιτή Στέγη
Το στεγαστικό αποτελεί ένα από τα σηµαντικότερα προβλήµατα που καλείται να αντιµετωπίσει η κυπριακή κοινωνία. Το υψηλό κόστος για αγορά κατοικίας αλλά και για ενοίκιο είναι αποτρεπτικό για πάρα πολλούς νέους ανθρώπους, οι οποίοι δεν µπορούν και δεν έχουν τους απαραίτητους πόρους να ανταποκριθούν στις υψηλές τιµές. Η τεράστια ζήτηση που παρουσιάστηκε για αγορά ακινήτου ειδικότερα από ξένους που εγκαταστάθηκαν στη χώρα µας στο πλαίσιο της πολιτικής πολλών επιχειρήσεων (headquartering) και άδειας παραµονής έναντι αγοράς ακινήτου, εκτόξευσε τις τιµές στα ύψη. Ως ΕΤΕΚ εντοπίσαµε πολύ έγκαιρα το πρόβληµα και καταθέσαµε σειρά εισηγήσεων που εστιάζουν στην εξεύρεση τρόπων για αύξηση του κτιριακού αποθέµατος, ώστε να µειωθεί η ψαλίδα προσφοράς και ζήτησης. Παρόλο που η κυβέρνηση παρουσίασε σχέδια κινήτρων, ως Επιµελητήριο υπογραµµίζουµε την ανάγκη για δηµιουργία ενός Κεντρικού Φορέα που θα σχεδιάζει, θα συντονίζει και θα ελέγχει τα ζητήµατα που άπτονται της κρατικής στεγαστικής πολιτικής.
Δημόσια Έργα
Ένα άλλο θέµα στο οποίο θα ήθελα να κάνω ιδιαίτερη αναφορά είναι η ανάγκη για επανασχεδιασµό της αλυσίδας υλοποίησης δηµοσίων έργων. Το στοίχηµα για ριζική µεταµόρφωση όλης της αλυσίδας παραγωγής δηµοσίων έργων είναι δύσκολο, το διακύβευµα όµως είναι πολύ µεγάλο, πολύ µεγαλύτερο από τις επιµέρους καθυστερήσεις και υπερβάσεις προϋπολογισµών. Είναι µε λύπη που τους τελευταίους µήνες του έτους είδαµε τον τερµατισµό συµβάσεων για 2-3 µεγάλα έργα που επηρεάζουν σηµαντικά την ποιότητα ζωής των πολιτών, όπως το έργο Πάφου-Πόλης που επηρεάζει τη διακίνηση από τη µια περιοχή στην άλλη, αλλά και το έργο στον Ποταµό Λιοπετρίου που επηρεάζει τους επαγγελµατίες ψαράδες και την ανάπτυξη της περιοχής προς όφελος των κατοίκων και των τουριστών. Ως ΕΤΕΚ έχουµε εισηγηθεί την εισαγωγή εναλλακτικών µεθόδων επίλυσης διαφορών στα συµβόλαια, την ένταξη ποιοτικών κριτηρίων στις συµβάσεις για µελετητές και εργολάβους (πέραν του κόστους), την προαγωγή αρχιτεκτονικού διαγωνισµού κ.ά..
«Πόλη των 15 λεπτών»
Κυκλοφοριακό. Ένα πρόβληµα που ταλανίζει και ταλαιπωρεί χιλιάδες πολίτες και αποτελεί πραγµατικά έναν καθηµερινό εφιάλτη, ειδικότερα σε όσους διακινούνται στις κεντρικές αρτηρίες των πόλεων. ∆υστυχώς, µέχρι σήµερα δεν έχουµε δει µια ολιστική προσέγγιση για αντιµετώπιση του ζητήµατος και κάποιες µεµονωµένες αποφάσεις που λήφθηκαν δεν µπορούν από µόνες τους να λειτουργήσουν. Στο πλαίσιο της δέσµης µέτρων που έχουµε καταθέσει, µια εκ των βασικών µας προτάσεων είναι η «δηµιουργία πόλεων των 15 λεπτών». Να προχωρήσουµε δηλαδή σε έναν αστικό σχεδιασµό που να ευνοεί τις µεικτές ζώνες, όπου κατοικίες, σχολεία, επιχειρήσεις και χώροι αναψυχής θα βρίσκονται κοντά, ώστε να περιορίζεται η ανάγκη για µετακινήσεις. Άλλες εισηγήσεις είναι η επέκταση του προγράµµατος Park & Ride, η ενθάρρυνση της τηλεργασίας, η εφαρµογή του door to door για µαθητές/τριες και στις άλλες πόλεις, η ενίσχυση των υπεραστικών λεωφορείων, η αναβάθµιση δικτύου λεωφορειολωρίδων κ.ά..
Τέλος, θα θέλαµε να διαβεβαιώσουµε ότι το ΕΤΕΚ ως τεχνικός σύµβουλος του κράτους θα συνεχίσει τον ενεργό και παρεµβατικό του ρόλο στη βάση της επιστηµονικής του κατάρτισης, ώστε να είµαστε χρήσιµοι και ωφέλιµοι για τον τόπο και τους συµπολίτες µας, µε απώτερο στόχο τη διασφάλιση της οικονοµικής ανάπτυξης και της κοινωνικής συνοχής.
Διαβάστε επίσης: Γ. Δημοσθένους: Συνεχίζει η διαδικασία μετασχηματισμού της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης