Του Τάσου Γιασεμίδη*
Στις 23 Φεβρουαρίου 2021, δημοσιεύτηκε στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας ο νόμος που τροποποιεί τον Περί Παρεμπόδισης και Καταπολέμησης της Νομιμοποίησης Εσόδων από Παράνομες Δραστηριότητες Νόμο και εντάσσει πρόνοιες που αφορούν τα κρυπτονομίσματα.
O νόμος ορίζει ως κρυπτοπεριουσιακό στοιχείο την ψηφιακή αναπαράσταση αξίας, η οποία δεν εκδίδεται από κεντρική τράπεζα ή δημόσια αρχή, ούτε έχει την εγγύησή τους, δεν συνδέεται κατ’ ανάγκη με νομίμως κυκλοφορούν νόμισμα και δεν διαθέτει το νομικό καθεστώς νομίσματος ή χρήματος, ωστόσο γίνεται αποδεκτή από πρόσωπα ως μέσο συναλλαγής ή επένδυση, δύναται να μεταφέρεται, να αποθηκεύεται ή να διακινείται ηλεκτρονικά και δεν είναι (α) παραστατικό νόμισμα (fiat currency), ή (β) ηλεκτρονικό χρήμα, ή (γ) χρηματοοικονομικά μέσα όπως αυτά προσδιορίζονται στο Μέρος ΙΙΙ του Πρώτου Παραρτήματος του Περί Επενδυτικών Υπηρεσιών και Δραστηριοτήτων και Ρυθμιζόμενων Αγορών Νόμου.
Μεταφορά κρυπτοπεριουσιακών στοιχείων σημαίνει τη διενέργεια συναλλαγής εκ μέρους άλλου προσώπου, με την οποία μεταφέρεται κρυπτοπεριουσιακό στοιχείο από μια διεύθυνση ή έναν λογαριασμό σε άλλη διεύθυνση ή άλλο λογαριασμό.
Πάροχοι
Στον νόμο ορίζεται για πρώτη φορά ο Πάροχος Υπηρεσιών που αφορούν Κρυπτοπεριουσιακά Στοιχεία (ΠΥΚΣ) ως το πρόσωπο που παρέχει ή ασκεί μία ή περισσότερες από τις πιο κάτω υπηρεσίες ή δραστηριότητες σε άλλο πρόσωπο ή εκ μέρους άλλου προσώπου:
(α) Ανταλλαγή μεταξύ κρυπτοπεριουσιακών στοιχείων και παραστατικών νομισμάτων.
(β) Ανταλλαγή μεταξύ κρυπτοπεριουσιακών στοιχείων.
(γ) Διαχείριση, μεταβίβαση, μεταφορά, διακράτηση ή/και φύλαξη, συμπεριλαμβανομένης και της θεματοφυλακής, κρυπτοπεριουσιακών στοιχείων ή κρυπτογραφικών κλειδιών ή μέσων που επιτρέπουν άσκηση ελέγχου σε κρυπτοπεριουσιακά στοιχεία.
(δ) Προσφορά ή/και πώληση κρυπτοπεριουσιακών στοιχείων, περιλαμβανομένης και της αρχικής προσφοράς.
(ε) Συμμετοχή ή/και παροχή χρηματοοικονομικών υπηρεσιών σχετικά με τη διανομή, προσφορά ή/και πώληση κρυπτοπεριουσιακών στοιχείων, περιλαμβανομένης και της αρχικής προσφοράς.
Διανομή, προσφορά και πώληση
Οι χρηματοοικονομικές υπηρεσίες σχετικά με τη διανομή, προσφορά ή/και πώληση κρυπτοπεριουσιακών στοιχείων περιλαμβάνουν τις ακόλουθες υπηρεσίες και δραστηριότητες σε σχέση με κρυπτοπεριουσιακά στοιχεία:
(α) Λήψη και διαβίβαση εντολών.
(β) Εκτέλεση εντολών για λογαριασμό πελατών.
(γ) Διενέργεια συναλλαγών για ίδιο λογαριασμό.
(δ) Διαχείριση χαρτοφυλακίου.
(ε) Παροχή επενδυτικών συμβουλών.
(στ) Αναδοχή ή/και διάθεση κρυπτοπεριουσιακών στοιχείων με δέσμευση ανάληψης.
(ζ) Διάθεση κρυπτοπεριουσιακών στοιχείων χωρίς δέσμευση ανάληψης.
(η) Λειτουργία πολυμερούς συστήματος στο οποίο πλείονα ενδιαφερόμενα πρόσωπα για αγορά και πώληση κρυπτοπεριουσιακών στοιχείων δύνανται να αλληλεπιδρούν κατά τρόπο που καταλήγει σε συναλλαγή.
Ο ρόλος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς
Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, ως εποπτική αρχή, θα καταρτίσει Μητρώο των Παρόχων Υπηρεσιών που αφορούν Κρυπτοπεριουσιακά Στοιχεία, το οποίο θα δημοσιοποιεί στον διαδικτυακό της τόπο, ενώ δύναται να καθορίζει με οδηγία της τον τρόπο λειτουργίας, τήρησης, ενημέρωσης και επικαιροποίησης του Μητρώου.
Στο Μητρώο εγγράφονται:
(α) ΠΥΚΣ που παρέχουν ή ασκούν υπηρεσίες ή δραστηριότητες σε επαγγελματική βάση στη Δημοκρατία, ανεξάρτητα από την εγγραφή τους σε μητρώο κράτους-μέλους για τις υπηρεσίες ή δραστηριότητες που παρέχουν.
(β) ΠΥΚΣ που παρέχουν ή ασκούν υπηρεσίες ή δραστηριότητες σε επαγγελματική βάση στη Δημοκρατία, εκτός των προσώπων που παρέχουν ή ασκούν στη Δημοκρατία υπηρεσίες ή δραστηριότητες που αφορούν κρυπτοπεριουσιακά στοιχεία και οι οποίοι έχουν εγγραφεί σε μητρώο κράτους-μέλους για τις υπηρεσίες ή δραστηριότητες που παρέχουν.
Για εγγραφή στο Μητρώο, ο ΠΥΚΣ υποβάλλει αίτηση στην Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς. Πρόσωπο το οποίο δεν είναι εγγεγραμμένο στο Μητρώο δύναται να παρέχει ή να ασκεί στη Δημοκρατία υπηρεσίες ή δραστηριότητες που αφορούν κρυπτοπεριουσιακά στοιχεία, εφόσον είναι σε ισχύ η εγγραφή του σε μητρώο κράτους-μέλους για τις υπηρεσίες ή δραστηριότητες που παρέχει ή ασκεί.
Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς δύναται (α) να εγκρίνει ή να απορρίπτει αίτηση εγγραφής με βάση τις προϋποθέσεις που καθορίζονται σε οδηγία της, (β) να διαγράφει εγγεγραμμένους ΠΥΚΣ από το Μητρώο ή να αναστέλλει την εγγραφή τους με βάση τους όρους και προϋποθέσεις που καθορίζονται σε οδηγία και (γ) να τροποποιεί εγγραφή ΠΥΚΣ, κατόπιν αιτήματός του, σύμφωνα με διαδικασία που καθορίζεται σε οδηγία.
Σύμφωνα με την τροποποίηση της νομοθεσίας, ο ΠΥΚΣ συμμορφώνεται διαρκώς με τις προϋποθέσεις εγγραφής του στο Μητρώο και γνωστοποιεί αμέσως στην Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς κάθε ουσιαστική μεταβολή αυτών. Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς δύναται με οδηγία της να καθορίσει τις προϋποθέσεις εγγραφής, η μεταβολή των οποίων θεωρείται ουσιαστική μεταβολή, και τις ουσιαστικές αλλαγές που δύνανται να τύχουν της έγκρισης της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς.
Ο ΠΥΚΣ υιοθετεί και εφαρμόζει οργανωτικές και λειτουργικές απαιτήσεις όπως αυτές θα καθοριστούν από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς μέσω οδηγίας της. Πρόσωπο το οποίο κατέχει διοικητική θέση σε ΠΥΚΣ οφείλει κατά πάντα χρόνο να είναι ικανό και έντιμο, ως αυτό εξειδικεύεται σε οδηγία της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, και να διασφαλίζει τη συμμόρφωση του ΠΥΚΣ στον οποίο κατέχει διοικητική θέση με τις υποχρεώσεις που υπέχει βάσει των διατάξεων του νόμου και των οδηγιών που εκδίδονται δυνάμει αυτού.
Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς αξιολογεί την ικανότητα και την εντιμότητα των προσώπων που κατέχουν διοικητική θέση σε ΠΥΚΣ, σύμφωνα με τα κριτήρια και τη διαδικασία που καθορίζει με οδηγία της. Ο ΠΥΚΣ διασφαλίζει ότι τα πρόσωπα που κατέχουν διοικητική θέση σε αυτόν συμμορφώνονται με τις διατάξεις του νόμου.
Δικαιούχος σε ΠΥΚΣ οφείλει κατά πάντα χρόνο να είναι ικανό και έντιμο πρόσωπο, ως αυτό εξειδικεύεται σε οδηγία της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς. Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς αξιολογεί την ικανότητα και την εντιμότητα των προσώπων που είναι δικαιούχοι σε ΠΥΚΣ, σύμφωνα με τα κριτήρια και τη διαδικασία που καθορίζει με οδηγία της.
Λαμβάνοντας υπόψη τα πιο πάνω, αναμένεται η έκδοση των ανάλογων οδηγιών από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, οι οποίες θα αφορούν την εποπτεία των παρόχων υπηρεσιών όσον αφορά υποθέσεις ξεπλύματος μέσω των κρυπτονομισμάτων, χωρίς αυτό να σημαίνει την αδειοδότησή τους.
Σημειώνεται ότι υπάρχουν περιπτώσεις επενδυτών που προχώρησαν σε επενδύσεις σε κρυπτονομίσματα και οι οποίοι καταγράφουν σημαντικά κέρδη, τα οποία με τη ρευστοποίηση των επενδύσεών τους ενδεχομένως να θέλουν να τα μεταφέρουν στους τραπεζικούς λογαριασμούς τους στην Κύπρο.
Υψηλού κινδύνου
Σημειώνεται επίσης ότι, με την τροποποίηση του νόμου, πελάτης και, σε περίπτωση μη φυσικού προσώπου, πραγματικός δικαιούχος του πελάτη, που είναι υπήκοος τρίτης χώρας ή κράτους-μέλους και υποβάλλει αίτηση για χορήγηση δικαιώματος διαμονής ή ιθαγένειας στη Δημοκρατία με αντάλλαγμα μεταφορές κεφαλαίων, αγορά ιδιοκτησίας ή κρατικών ομολόγων, ή επενδύσεις σε εταιρείες σε αυτήν, κατατάσσεται στην κατηγορία υψηλού κινδύνου όσον αφορά τα ζητήματα παρεμπόδισης και καταπολέμησης της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες.
Προστασία
Τέλος, ο νόμος παρέχει προστασία σε πρόσωπο που υποβάλλει εσωτερική αναφορά ή αναφορά στη Μονάδα Καταπολέμησης Αδικημάτων Συγκάλυψης για ύποπτες συναλλαγές. Πρόσωπο, συμπεριλαμβανομένων των εργαζομένων και των αντιπροσώπων της υπόχρεης οντότητας, το οποίο υποβάλλει εσωτερική αναφορά ή αναφορά στη Μονάδα για ύποπτες συναλλαγές τυγχάνει νομικής προστασίας από οποιαδήποτε έκθεσή του σε απειλές, αντίποινα ή εχθρικές ενέργειες, και ειδικότερα δυσμενείς ενέργειες ή διακρίσεις στον εργασιακό χώρο.
Επιπλέον, πρόσωπο το οποίο εκτίθεται σε απειλές, αντίποινα ή εχθρικές ενέργειες, και ειδικότερα σε δυσμενείς ενέργειες ή διακρίσεις στον εργασιακό χώρο, λόγω του ότι υπέβαλε εσωτερική αναφορά ή αναφορά στη Μονάδα για ύποπτες συναλλαγές, δύναται να προβεί σε καταγγελία με τρόπο ασφαλή στην αντίστοιχη εποπτική αρχή και, χωρίς επηρεασμό του εμπιστευτικού χαρακτήρα των πληροφοριών που συγκεντρώνονται από τη Μονάδα, έχει το δικαίωμα αποτελεσματικής θεραπείας για την προάσπιση των δικαιωμάτων του.
*Οικονομολόγου