Συνέντευξη στον Ξένιο Μεσαρίτη
Η διευθύντρια Οικονομικής Πολιτικής και Ευρωπαϊκών Θεμάτων του Υπουργείου Οικονομικών, Ειρήνη Πική, αναλύει το πώς θα μετατραπεί ο χώρος της Κρατικής Έκθεσης σε Ζώνη Καινοτομίας και Επιχειρηματικότητας, σε ένα έργο που αναμένεται να κοστίσει 103 εκατομμύρια ευρώ.
Το 2024 θα αρχίσει να παίρνει σάρκα και οστά η Ζώνη Καινοτομίας και Επιχειρηματικότητας στον Χώρο της Κρατικής Έκθεσης, με στόχο την ενίσχυση του οικοσυστήματος Έρευνας και Καινοτομίας για το νησί. Η Ειρήνη Πική, διευθύντρια Οικονομικής Πολιτικής και Ευρωπαϊκών Θεμάτων του Υπουργείου Οικονομικών, σε συνέντευξή της στο Economy Today εξηγεί πώς ξεκίνησε η ιδέα για το μεγαλεπήβολο έργο, ποιο είναι το πλάνο υλοποίησής του και ποια τα οφέλη για το οικοσύστημα και γενικότερα για την κυπριακή οικονομία.
Πώς ξεκίνησε η ιδέα για τη Ζώνη Καινοτομίας και Επιχειρηματικής Ζώνης και γιατί επιλέχθηκε η Κρατική Έκθεση;
Ο χώρος της Κρατικής Έκθεσης αποτελεί σημαντικό κρατικό περιουσιακό στοιχείο, το οποίο παρέμενε για πολλά χρόνια αναξιοποίητο, με αποτέλεσμα να παρουσιάζει σήμερα έντονα σημάδια εγκατάλειψης με μηδενικά έσοδα για το κράτος. Με στόχο ο χώρος να αξιοποιηθεί προς όφελος της τοπικής και όχι μόνο οικονομίας, συστάθηκε τo 2019, από το Υπουργικό Συμβούλιο, Ομάδα Έργου με σκοπό την ετοιμασία ολοκληρωμένης πρότασης για την αξιοποίηση του χώρου. Η Ομάδα Έργου αναγνωρίζοντας ότι η καινοτομία και η επιχειρηματικότητα αποτελούν σημαντικούς μοχλούς μακροπρόθεσμης και βιώσιμης ανάπτυξης των πόλεων, μελέτησε τις διεθνείς τάσεις όπου η έρευνα και η καινοτομία μετατοπίζονται από απομακρυσμένες περιοχές μέσα στις πόλεις, διευκολύνοντας την πρόσβαση σε ψηλής τεχνολογίας οικοσυστήματα, πανεπιστήμια και προηγμένα ερευνητικά κέντρα, δεξαμενές ταλέντου και δίκτυα συνεργασίας. Στο νέο αυτό ανοικτό μοντέλο καινοτομίας, δίνεται έμφαση στην ποιότητα ζωής και στη διασύνδεση εργασίας, στέγασης και αναψυχής. Παράλληλα, αντικείμενο συζήτησης αποτέλεσε η ανάγκη δημιουργίας ενός σύγχρονου εκθεσιακού χώρου. Μετά από διαβούλευση με κοινωνικούς και παραγωγικούς φορείς, επιβεβαιώθηκε ότι, ο χώρος πληροί τις προϋποθέσεις για τις προτεινόμενες αναπτύξεις, δηλαδή τη δημιουργία ζώνης καινοτομίας ή/και ζώνης επιχειρηματικότητας/εκθεσιακού χώρου, καθώς αποτελεί ένα μεγάλο ενιαίο τεμάχιο, σε κεντρική τοποθεσία, εντός του αστικού ιστού, κοντά σε συναφείς υποδομές.
Τι ακριβώς εγκρίθηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο τον Σεπτέμβριο του 2022 σχετικά με το έργο;
Η τελευταία Απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου είναι μεγάλης σημασίας. Εγκρίθηκε η δημιουργία Ζώνης Καινοτομίας και Επιχειρηματικής Ζώνης/Εκθεσιακού χώρου στον χώρο της Κρατικής Έκθεσης, ένα μεγαλεπήβολο έργο, στρατηγικής σημασίας για τη χώρα. Στόχος είναι η δημιουργία περιβάλλοντος που ενισχύει την κουλτούρα της καινοτομίας, της μεταφοράς γνώσης και καινοτόμου επιχειρηματικότητας, στη διαχείριση της μεταφοράς τεχνολογίας μεταξύ ερευνητικών ιδρυμάτων και φορέων καινοτομίας και στη διευκόλυνση της επικοινωνίας και διασύνδεσης μεταξύ εταιρειών, επιχειρηματιών και επιστημόνων, δημιουργώντας συνέργειες και νέες επιχειρήσεις. Στοχεύοντας στη δημιουργία ενός σημαντικού πνεύμονα πρασίνου στην περιοχή, σημαντική έκταση μέχρι 40%, θα καταλαμβάνει το δημόσιο πάρκο και οι δημόσιες πλατείες. Στο πάρκο ενσωματώνεται λίμνη κατακράτησης ομβρίων υδάτων, για αντιμετώπιση των χρόνιων προβλημάτων πλημμυρών στην περιοχή. Υιοθετείται, επίσης, εισήγηση για δημιουργία σύγχρονου σταθμού λεωφορείων στον χώρο και γίνεται εισήγηση για εξέταση της μεταφοράς του αφετηριακού και τερματικού σταθμού που χωροθετείται στο τεμάχιο, σε άλλη περιοχή της Λευκωσίας. Ο προτεινόμενος χωροταξικός σχεδιασμός προάγει την περιβαλλοντική, κοινωνική, λειτουργική και οικονομική αναβάθμιση του χώρου. Η παρακολούθηση και υλοποίηση του έργου θα γίνεται από Διυπουργική και Καθοδηγητική Επιτροπή που συστάθηκε, στην οποία συμμετέχουν οι αρμόδιες κυβερνητικές υπηρεσίες και ο Δήμος Έγκωμης.
Αντιλαμβανόμαστε ότι έχουν εκπονηθεί συγκεκριμένες μελέτες για το έργο της Ζώνης Καινοτομίας και Επιχειρηματικότητας. Ποια είναι τα συμπεράσματα των μελετών και σε ποια σημεία επικεντρωθήκατε;
Για σκοπούς αξιολόγησης των επιλογών που προαναφέρθηκαν και πρόκρισης της καταλληλότερης, διενεργήθηκαν δύο μελέτες με παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών. Η Μελέτη Βιωσιμότητας κατέδειξε ότι ο συνδυασμός Ζώνης Καινοτομίας και Επιχειρηματικής Ζώνης, αποτελεί την καταλληλότερη επιλογή αξιοποίησης του χώρου. Οι προτεινόμενες εγκαταστάσεις θα περιλαμβάνουν την ανέγερση γραφειακών και άλλων κοινών χώρων εργασίας, κέντρου έρευνας και καινοτομίας καθώς και υψηλών προδιαγραφών σύγχρονου εκθεσιακού/συνεδριακού χώρου 10.000 τ.μ., για φιλοξενία ενός ευρέος φάσματος συνεδρίων και άλλων εκδηλώσεων. Έχοντας ως στόχο τη διασύνδεση του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, γίνεται εισήγηση για χρησιμοποίηση τμήματος των γραφειακών χώρων για εγκατάσταση συναφών κυβερνητικών υπηρεσιών. Πρόσθετα, με στόχο την προαγωγή της πολιτιστικής διάστασης και τη δημιουργία ενός ζωντανού περιβάλλοντος στον χώρο, σύμφωνα με τις βέλτιστες πρακτικές που ακολουθούνται από άλλες ζώνες καινοτομίας, προγραμματίζεται η στέγαση κάποιου πολυχώρου πολιτισμού, ο οποίος θα συνδράμει περαιτέρω στην επίτευξη των στόχων.
Η Μελέτη Χωροταξικού Σχεδίου ετοιμάστηκε λαμβάνοντας υπόψη τις αρχές αειφόρου σχεδιασμού στοχεύοντας στη δημιουργία ενός πρότυπου αστικού χώρου με μειωμένο περιβαλλοντικό αποτύπωμα και ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα, που θα στηρίζει την οικονομική, επιχειρηματική και τεχνολογική ανάπτυξη. Καθοριστικό στοιχείο αποτελεί το δημόσιο πάρκο και η δημόσια πλατεία.
Ποια έργα αποτέλεσαν σημεία αναφοράς για το έργο από το εξωτερικό; Τι ακριβώς προσπαθούμε να πετύχουμε;
Αναγνωρίζοντας ότι η καινοτομία και η επιχειρηματικότητα αποτελούν σημαντικούς μοχλούς μακροπρόθεσμης και βιώσιμης ανάπτυξης των πόλεων, μελετήθηκαν διεθνείς πρακτικές ζωνών έρευνας και καινοτομίας που δημιουργούνται μέσα στις πόλεις. Η Ομάδα Έργου, μελέτησε ζώνες καινοτομίας όπως στη Βαρκελώνη, το Λονδίνο, το Βερολίνο, το Δουβλίνο και το Παρίσι και βέλτιστες πρακτικές πραγματοποιώντας επαφές και δευτερογενή έρευνα. Παράλληλα, με στόχο τον προσδιορισμό των απαιτούμενων υποδομών για προσέλκυση και ικανοποίηση των χρηστών της ζώνης, εξετάστηκαν από τους μελετητές τέσσερις διεθνείς ζώνες καινοτομίας: το QSTP του Κατάρ, το Copenhagen Science City στη Δανία, το Grand Canal της Ιρλανδίας και το High Tech Campus Eindhoven στην Ολλανδία. Όραμά μας είναι η δημιουργία μίας σύγχρονης ζώνης καινοτομίας που να ανταποκρίνεται σε διεθνή πρότυπα, η οποία πέραν από το ότι θα συμβάλει στην ανάπτυξη του οικοσυστήματος έρευνας και καινοτομίας, θα δίνει και έμφαση στην ποιότητα ζωής και στη διασύνδεση εργασίας, στέγασης και αναψυχής.
Θα γίνει συνεργασία με άλλα κέντρα ώστε να ενισχυθεί το οικοσύστημα των επιχειρήσεων καινοτομίας και ευρύτερα της καινοτομίας στην Κύπρο;
Ήδη πραγματοποιήθηκαν επαφές με κέντρα αριστείας και εκκολαπτήρια/επιταχυντές και μέσα από τη συζήτηση διαφάνηκε ότι η δημιουργία Ζώνης Καινοτομίας και Επιχειρηματικής Ζώνης θα βοηθήσει στην ανάπτυξη συνεργειών και θα συνδράμει ευεργετικά, επιφέροντας πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα. Στόχος είναι τα κίνητρα που προωθούνται ήδη από την κυβέρνηση για προσέλκυση ξένων επενδύσεων και ταλέντου, αλλά και για ανάπτυξη των κυπριακών νεοφυών και εταιρειών καινοτομίας, να συμβάλουν στη δημιουργία ενός συνεχούς δίαυλου επικοινωνίας, συνεργασίας και ανάπτυξης, ενισχύοντας έτσι το οικοσύστημα.
Πώς υπολογίζεται το όφελος για την οικονομία από τη δημιουργία της Ζώνης στην Κρατική Έκθεση;
Η δημιουργία της ζώνης καινοτομίας στην περιοχή, αναμένεται να δράσει καταλυτικά στη διασύνδεση των διαφόρων στρατηγικών, μέτρων και πόρων για ανάπτυξη του οικοσυστήματος καινοτομίας που αποτελεί στρατηγική προτεραιότητας της κυβέρνησης με πολλαπλασιαστικές θετικές επιπτώσεις σε οικονομικό, κοινωνικό και αναπτυξιακό επίπεδο. Σημαντικές δράσεις αποτελούν η Στρατηγική Έρευνας και Καινοτομίας, η Στρατηγική Προσέλκυσης Εταιρειών και Ταλέντου, το Σχέδιο Cyprus Startup Visa, η δημιουργία και λειτουργία των 6 κέντρων αριστείας, οι Εθνικές Στρατηγικές για τις νέες τεχνολογίες Τεχνητής Νοημοσύνης και Κατανεμημένου Καθολικού και η προώθηση δημιουργίας Regulatory Sandbox από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς.
Αντιλαμβανόμαστε ότι γίνεται προσπάθεια για προσέλκυση επενδύσεων στον τομέα στην Κύπρο μέσω της καθόδου εταιρειών τεχνολογίας. Ποια είναι τα κίνητρα προσέλκυσης επενδύσεων που έχει ανακοινώσει η κυβέρνηση που συνάδουν με το έργο της δημιουργίας της Ζώνης Καινοτομίας και Επιχειρηματικότητας.
Η Στρατηγική Προσέλκυσης Εταιρειών και Ταλέντου αποτελεί μια πολύ σημαντική που άρχισε να υλοποιείται τον Ιανουάριο 2022, πρωτοβουλία προς την κατεύθυνση προσέλκυσης ξένων επενδύσεων, αλλά και ταλέντου από το εξωτερικό. Περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, σειρά δράσεων και μεταρρυθμίσεων που καλύπτουν την αναβάθμιση των υποδομών για τις τεχνολογίες της πληροφορίας και των επικοινωνιών, τον ψηφιακό μετασχηματισμό και την ενίσχυση της έρευνας και καινοτομίας, με επιμέρους σημαντικό στόχο την προσέλκυση εταιρειών στους τομείς της τεχνολογίας, πληροφορικής, επικοινωνιών και ενέργειας. Το ανταγωνιστικό φορολογικό καθεστώς της κυπριακής οικονομίας, σε συνδυασμό με το αξιόπιστο κανονιστικό και εποπτικό πλαίσιο, το υψηλό βιοτικό επίπεδο και επίπεδο μόρφωσης και εξειδίκευσης του ανθρώπινου δυναμικού, σε συνδυασμό με την παροχή στοχευμένων κινήτρων που προσφέρονται μέσα από τη Στρατηγική, συνδέονται ευθέως και αμφίδρομα με το έργο της δημιουργίας ζώνης καινοτομίας και επιχειρηματικότητας. Η Στρατηγική διευκολύνει την προσέλκυση των απαραίτητων επενδύσεων για τη δημιουργία του έργου, ενώ η ζώνη καινοτομίας και επιχειρηματικότητας θα ενισχύσει σε βάθος χρόνου την αποτελεσματικότητα της Στρατηγικής, μέσω της δημιουργίας ενός εύφορου περιβάλλοντος για καινοτομία και επιχειρηματικότητα που να διευκολύνει την αξιοποίηση των οφελών που προσφέρει ένα οικοσύστημα νεοφυών εταιρειών και ταλέντου, σε ένα ζωντανό αστικό περιβάλλον.
Έχουν επιδείξει ενδιαφέρον επενδυτές και εταιρείες για το έργο; Ποιος θα είναι ο ρόλος τους στο έργο;
Με στόχο την ανταλλαγή απόψεων με δυνητικούς χρήστες και επενδυτές και την άντληση πληροφόρησης και εισηγήσεων για τις κρίσιμες παραμέτρους του έργου που επηρεάζουν την ελκυστικότητα και βιωσιμότητά του, πραγματοποιήθηκαν στοχευμένες επαφές με επενδυτικές εταιρείες, πανεπιστήμια, κέντρα αριστείας και εταιρείες με ενασχόληση στον τομέα τηλεπικοινωνιών, τεχνολογίας και ανάπτυξης συστημάτων, ΜΜΕ και διοργάνωσης εκδηλώσεων. Διαπιστώθηκε μεγάλο ενδιαφέρον καθότι το έργο θα συμπληρώσει το κενό που παρατηρείται στην αγορά όσον αφορά τον συνεδριακό τομέα. Η δημιουργία ζώνης καινοτομίας, ως εργαλείο πολιτικής, θα δημιουργήσει επίσης τις προϋποθέσεις για ανάπτυξη του οικοσυστήματος, επιταχύνοντας τις οικονομίες συγκέντρωσης που ωφελούν ιδιαίτερα τις επιχειρήσεις καινοτομίας, συμβάλλοντας στην αλληλεπίδραση ομοειδών εταιρειών. Το έργο συνάδει με τους στόχους ανάπτυξης των εταιρειών και αναμένεται ότι ο ρόλος τους θα είναι καταλυτικός για την ανάπτυξη, βιωσιμότητα και επιτυχία του έργου.
Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι από την εφαρμογή της Στρατηγικής στις αρχές του 2022, έχουν εγγραφεί σχεδόν 1000 εταιρείες. Πρόκειται για ένα πολύ σημαντικό αριθμό επιχειρήσεων, που καταδεικνύει τόσο την υψηλή δυναμική της Κύπρου να καταστεί διεθνές και περιφερειακό επιχειρηματικό κέντρο, όσο και την επιτυχία της φιλοσοφίας της Στρατηγικής και των επί μέρους δράσεων της. Το ενδιαφέρον για έλευση και άλλων εταιρειών συνεχίζεται αμείωτο, ενώ εξόχως ενθαρρυντικό είναι και το αυξημένο ενδιαφέρον από νέες αγορές όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, το Ηνωμένο Βασίλειο και το Ισραήλ.
Πώς σκοπεύει η κυβέρνηση να χρηματοδοτήσει το έργο, πόσο αναμένεται να ανέλθει το κόστος και ποια είναι τα στάδια υλοποίησης του έργου; Σε ποιο σημείο βρισκόμαστε τώρα και τι αναμένουμε την επόμενη περίοδο.
Στόχος είναι η χρηματοδότηση του έργου, εκτιμώμενης αξίας 103 εκ. ευρώ, να γίνει εξ ολοκλήρου από στρατηγικό επενδυτή. Στο πλαίσιο αυτό, προγραμματίζεται η αγορά εξειδικευμένων συμβουλευτικών και νομικών υπηρεσιών με στόχο τη διαχείριση της διαδικασίας επιλογής επενδυτών και υπογραφής συμφωνίας με τον στρατηγικό επενδυτή. Ο στρατηγικός επενδυτής, θα αναλάβει να υλοποιήσει τη μελέτη, κατασκευή, χρηματοδότηση, λειτουργία και συντήρηση των εγκαταστάσεων της ζώνης καινοτομίας και επιχειρηματικότητας, καθώς επίσης και την παροχή υπηρεσιών υποστήριξης και ανάδειξης της καινοτομίας και επιχειρηματικότητας, σύμφωνα με το όραμα και τους στόχους της κυβέρνησης για το έργο.
Σύμφωνα με το ενδεικτικό χρονοδιάγραμμα που ετοιμάστηκε, η όλη διαδικασία αναμένεται να ολοκληρωθεί μέχρι και τον Μάιο του 2024.
Διαβάστε επίσης: Κυριάκος Κόκκινος: Το R&D γρανάζι της παραγωγικής ανασυγκρότησης της οικονομίας