Του Ανδρέα Φ. Μάτσα*
Αναντίλεκτα, η διαδικασία του σχεδιασμού και της θέσπισης του Εθνικού Κατώτατου Μισθού (EKM) πέρασε μέσα από συμπληγάδες, ανατροπές, αμφισβητήσεις και αναπροσαρμογές. Όλα αυτά όμως, αποτελούν σήμερα ιστορία, με πολλά διδάγματα και σημεία προς αξιολόγηση και ενδεχομένως κάποια από αυτά προς αποφυγήν.
Κυρίαρχο σημείο αναφοράς αυτή τη στιγμή, αποτελεί η αξιοποίηση του θεσμικού πλαισίου που παραπέμπει στο Εργατικό Συμβουλευτικό Σώμα, για βελτίωση της βασικής παραμέτρου που διασυνδέεται με τη δυνατότητα πλήρους και οριζόντιας εφαρμογής του ΕKM. Αυτής της ωριαίας απόδοσής του, για να μπορεί αυτή η μεγάλη και σημαντική μεταρρύθμιση να έχει νόημα, ουσία και πραγματικό πεδίο εφαρμογής, στηρίζοντας τους ευάλωτους εργαζόμενους και αίροντας τον αθέμιτο ανταγωνισμό που πλήττει τις σωστές επιχειρήσεις.
Η συνεχής αύξηση του κόστους ζωής και η προσπάθεια για ενίσχυση της κοινωνικής δομής του κράτους και της αγοράς εργασίας, στο πλαίσιο της αξιοπρέπειας και της ποιότητας στην εργασία, επιβεβαιώνουν την αναγκαιότητα της πλήρους εφαρμογής του ΕKM. Παράλληλα, η πρόσφατη συντριπτική ψήφιση των κανονισμών που διασυνδέονται με τον Ευρωπαϊκό Κατώτατο Μισθό, τεκμηριώνει την κοινωνική διάσταση της όλης φιλοσοφίας που διέπει τη θέσπιση και την εφαρμογή επαρκών κατώτατων μισθών, οι οποίοι προωθούν την αξιοπρέπεια και την ποιότητα τόσο στην εργασία, όσο και στη ζωή.
Θετικές Επιδράσεις
Παράλληλα, θα πρέπει να σημειωθεί για πολλοστή φορά πως, η προωθούμενη Οδηγία για τον Ευρωπαϊκό Κατώτατο Μισθό, κάνει ρητή επεξήγηση των θετικών επιδράσεων στην αγορά εργασίας και στην κοινωνία από την εφαρμογή του κατώτατου μισθού, μέσα από την Αιτιολογική Έκθεση για επαρκείς κατώτατους μισθούς στην Ε.Ε.. Όπως κατ’ επανάληψη έχουμε σημειώσει, μέσα από την Έκθεση αναδεικνύεται η χρησιμότητά του προς όφελος των εργαζομένων και των επιχειρήσεων, ενώ παράλληλα στηρίζει την πραγματική οικονομία και την ανάπτυξη. Επίσης, συνδράμει στη βελτίωση της παραγωγικότητας, ενώ μειώνει και το έμφυλο χάσμα αμοιβών. Επιπρόσθετα, ενισχύεται, μέσα από την πρόσφατη συμφωνία ανάμεσα στο Ευρωκοινοβούλιο και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, ο θεσμός των συλλογικών συμβάσεων, θέτοντας ένα σαφή στόχο που αφορά την επέκταση της κάλυψης μέσω συλλογικών συμβάσεων, σε ποσοστό 80% των εργαζομένων.
Σε πολύ πρόσφατη έρευνα της ΣΕΚ, η οποία πραγματοποιήθηκε τον Ιούνιο 2022 το ύψος των μισθών αναδεικνύεται ως το σημαντικότερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν σήμερα οι εργαζόμενοι στην Κύπρο, σε ποσοστό 83%, ενώ η ανάγκη αύξησης του ύψους του κατώτατου μισθού από την πολιτεία (πριν την ανακοίνωση του θεσπισμένου ΕΚΜ), καταγράφει ένα ποσοστό της τάξης του 31%.
Όπως έχει ήδη σημειωθεί εμφαντικά, η θέσπιση του ΕΚΜ αποτελεί την αρχή της διαδρομής και παρά τις αδυναμίες που καταγράφει, είναι πολύ σημαντικό το γεγονός πως, για πρώτη φορά υπάρχει θεσμοθετημένος Εθνικός Κατώτατος Μισθός και ένα συγκεκριμένο πλαίσιο το οποίο μπορεί να βελτιωθεί στη συνέχεια.
Επιπρόσθετα, είναι σημαντικό να γίνει υπενθύμιση, αναδεικνύοντας τη δυνατότητα που δίνεται μέσα από τη θεσμοθετημένη διαδικασία, ότι αποτράπηκε η εφαρμογή πιο αρνητικών ρυθμίσεων, μετά και την παρείσφρηση εξωγενών παραγόντων και οικονομικών συμφερόντων, κυρίως σε σχέση με στοχευμένες εξαιρέσεις, όπως και ηλικιακούς αποκλεισμούς.
Ωριαία Απόδοση
Στη βάση όλων αυτών των στοιχείων και δεδομένων, η ΣΕΚ έχει δηλώσει από την πρώτη στιγμή πως μπαίνει μπροστά για να αξιοποιήσει ουσιαστικά τις δυνατότητες που υπάρχουν μέσω της θεσμοθετημένης διαδικασίας. Το θέμα της ωριαίας απόδοσης, μαζί με άλλα θέματα όπως για παράδειγμα το συνταξιοδοτικό, έχει ήδη τεθεί από τη ΣΕΚ για συζήτηση στο πλαίσιο του Εργατικού Συμβουλευτικού Σώματος. Επιπρόσθετα, είναι σημαντική η αξιοποίηση του Μηχανισμού αναθεώρησης του Κατώτατου, λαμβάνοντας υπόψη τη βασική παράμετρο που αφορά το κόστος ζωής, όπως επίσης και τη σύσταση της Ε.Ε για επαρκή κατώτατο μισθό που θα λαμβάνει υπόψη το όριο της φτώχειας. Την ίδια στιγμή, η ΣΕΚ έχει προβεί σε ενημέρωση τόσο της Συνομοσπονδίας Ευρωπαϊκών Συνδικάτων (ETUC), μέσω της οποίας η ΣΕΚ έχει συμμετάσχει ενεργά στη διαδικασία διαβούλευσης για τον Ευρωπαϊκό Κατώτατο Μισθό, όσο και της Ομάδας των Εργαζομένων στην Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή (EESC), για καλύτερο συντονισμό και διαχείριση.
Παράλληλα, αυτό που είναι εξίσου σημαντικό, είναι η διασφάλιση του πλαισίου εφαρμογής του κατώτατου μισθού, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στους συνδικαλιστικά ανοργάνωτους χώρους εργασίας, αποτρέποντας προσπάθεια εκμετάλλευσης των αδυναμιών που έχουν καταγραφεί, με στόχο την εκμετάλλευση των εργαζομένων, όπως επίσης και η ενεργοποίηση της Ενιαίας Υπηρεσίας Επιθεωρήσεων. Ομοίως και θα δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στη στήριξη, επέκταση και εδραίωση των συλλογικών συμβάσεων, ως βασική προϋπόθεση και συνιστώσα προώθησης επαρκών, αξιοπρεπών και ποιοτικών μισθολογικών και άλλων ωφελημάτων, διασφαλίζοντας παράλληλα και το δικαίωμα στην καταβολή της ΑΤΑ, ιδιαίτερα σε αυτή τη δύσκολη οικονομικά περίοδο. Ένα θέμα που και αυτό θα απασχολήσει το Εργατικό Συμβουλευτικό Σώμα, στη βάση και της Συμφωνίας που έχουν υπογράψει οι κοινωνικοί εταίροι και παραπέμπει στη διασφάλιση της φιλοσοφίας της, η οποία αφορά τη διασφάλιση της αγοραστικής δύναμης των μισθών.
Αναντίλεκτα, η ξεκάθαρα πλειοψηφική ψήφιση από το Ευρωκοινοβούλιο της Οδηγίας για τον καθορισμό επαρκών κατώτατων μισθών, επιβεβαιώνει τη σημασία και την προοπτική που διανοίγεται και σε ό,τι αφορά τους εργαζόμενους στην Κύπρο, μέσα από τη θέσπιση του ΕΚΜ και την προοπτική βελτίωσης, τόσο των παραμέτρων που τον συνθέτουν όσο και του ύψους που τον καθορίζει.
Η ψήφιση από το Ευρωκοινοβούλιο της Οδηγίας, δημιουργεί τις ικανές και αναγκαίες συνθήκες για τερματισμό των μισθών φτώχειας, προωθώντας παράλληλα την αξιοπρέπεια και την ποιότητα στην εργασία. Αποτελεί, επίσης, ένα μέτρο στήριξης των εργαζομένων σε ό,τι αφορά την ακρίβεια και την αυξητική τάση του πληθωρισμού, ενισχύει την κοινωνική συνοχή και εφαρμόζει στην πράξη τις βασικές παραμέτρους που συνθέτουν τον Ευρωπαϊκό Πυλώνα Κοινωνικών Δικαιωμάτων.
Διασαφηνίζεται επίσης ο σημαντικός ρόλος και η υποχρέωση των Κρατών Μελών να διασφαλίσουν αξιοπρεπείς μισθούς, ενισχύοντας τις συλλογικές διαπραγματεύσεις και διευρύνοντας την εφαρμογή των συλλογικών συμβάσεων.
Η πρόκληση αλλά και η προοπτική που δημιουργείται θα πρέπει να αξιοποιηθούν από τα Κράτη Μέλη, δίνοντας έμφαση:
1. Στην επαρκή βελτίωση των θεσμοθετημένων κατώτατων μισθών, λαμβάνοντας υπόψη την καταναλωτική δυνατότητα, το γενικό επίπεδο των αμοιβών και το κόστος ζωής, στη βάση και των προνοιών που συνθέτουν τον Μηχανισμό αναθεώρησης του ΕΚΜ στην Κύπρο.
2. Στην προώθηση και ενίσχυση της συλλογικής διαπραγμάτευσης για βελτίωση των αμοιβών, ενώ όπου η κάλυψη μέσω συλλογικών συμβάσεων βρίσκεται πιο κάτω από το 80%, όπως και στην περίπτωση της Κύπρου, θα πρέπει να καταρτιστεί και εφαρμοστεί ένα κοινό σχέδιο δράσης ανάμεσα στους κοινωνικούς εταίρους, με στόχο την αύξηση της κάλυψης.
3. Στην αξιοποίηση του θεσμικού πλαισίου που καθορίζει τον κοινωνικό διάλογο μέσω του Εργατικού Συμβουλευτικού Σώματος, έτσι ώστε να δημιουργηθούν οι σωστές προϋποθέσεις για πιο κοινωνικά δίκαιες και επιβεβλημένες ρυθμίσεις για επαρκείς κατώτατους μισθούς.
4. Στη διασφάλιση πως θα αποτελεί προϋπόθεση για τις εταιρείες που αναλαμβάνουν δημόσιες συμβάσεις, ο σεβασμός στο δικαίωμα της συνδικαλιστικής οργάνωσης και στη συλλογική διαπραγμάτευση.
Εν κατακλείδι, η ΣΕΚ βγαίνοντας και πάλι μπροστά, θα ενημερώσει τους εργαζόμενους, θα παρακολουθεί τη σωστή εφαρμογή των προνοιών για αποτροπή της εκμετάλλευσης εργαζομένων, θα στοχεύσει στην αποτροπή του αθέμιτου ανταγωνισμού εις βάρος των σωστών εργοδοτών και θα αξιοποιήσει το θεσμικό πλαίσιο για βελτίωση των παραμέτρων που συνθέτουν τον Εθνικό Κατώτατο Μισθό, με σημείο αναφοράς και παραπομπής και την Οδηγία για τον Ευρωπαϊκό Κατώτατο Μισθό. Σε αυτό το μεταβατικό στάδιο, οι εργαζόμενοι θα πρέπει να είναι σε εγρήγορση και να καταγγέλλουν οποιεσδήποτε αυθαιρεσίες της εργοδοτικής πλευράς.
Διαβάστε επίσης: Σε νέα εποχή η Δημόσια Υπηρεσία από το 2024
*Γενικός Γραμματέας ΣΕΚ