Τίποτα δεν διαρκεί για πάντα. Ούτε καν η αμερικανική χρηματοοικονομική υπεροχή, η οποία χτίστηκε πάνω σε ένα συνδυασμό γεωπολιτικής ισχύος, νομισματικής σταθερότητας και μιας βαθιάς, ανοιχτής κεφαλαιαγοράς.
Το θεμέλιο αυτό αρχίζει ξαφνικά να ανοίγει ρωγμές. Όχι εξαιτίας εξωτερικής πρόκλησης, αλλά από εσωτερική απορρύθμιση. Και στο επίκεντρο βρίσκεται ο ίδιος ο πρόεδρος των ΗΠΑ.
Η εμπορική ατζέντα του Ντόναλντ Τραμπ, εμπρηστική, ασταθής και εμμονικά εθνικιστική, απειλεί να μετατρέψει έναν δασμολογικό πόλεμο σε κάτι πολύ πιο βαθύ: μια σύγκρουση κεφαλαίων. Όταν μάλιστα συνοδεύεται από επίθεση στον Τζερόμ Πάουελ και την ανεξαρτησία της κεντρικής τράπεζας, τα πράγματα γίνονται ακόμη χειρότερα.
Η τάση φυγής από τα αμερικανικά στοιχεία ενεργητικού, όπως υποδηλώνει η πτώση του δολαρίου, η ασυνήθιστη συμπεριφορά των ομολόγων και η μεταστροφή διεθνών επενδυτών προς την Ευρώπη και το χρυσό, ίσως είναι η πρώτη πράξη ενός γεωοικονομικού δράματος που επαναπροσδιορίζει το status quo.
Όταν οι επενδυτές δεν αγοράζουν το δολάριο στα δύσκολα
Η χρηματοπιστωτική ιστορία δείχνει πως σε περιόδους κρίσης, ο κόσμος «τρέχει» στο δολάριο. Όχι αυτή τη φορά. Παρά την πρόσφατη αναταραχή στα χρηματιστήρια, το δολάριο υποχωρεί πάνω από 9% από τα υψηλά Ιανουαρίου, ενώ οι αποδόσεις των 10ετών ομολόγων ανεβαίνουν από 4,2% στο 4,5% — ένδειξη ότι ακόμα και τα αμερικανικά κρατικά ομόλογα (παραδοσιακό επενδυτικό “καταφύγιο”) χάνουν την ελκυστικότητά τους. Δεν είναι panic selling, είναι κάτι βαθύτερο: μια δομική αλλαγή στάσης απέναντι στην αμερικανική οικονομική ηγεμονία.
Ο επικεφαλής οικονομολόγος του Allianz, Ludovic Subran, το περιγράφει ωμά: «Αν το δολάριο χάσει 30% της αξίας του, ποια θα είναι η πραγματική απόδοση της επένδυσής σου στις ΗΠΑ;». Για όλο και περισσότερους θεσμικούς επενδυτές, η απάντηση είναι «χαμηλή» — και γι’ αυτό στρέφονται σε εναλλακτικές.
Από την εξαίρεση, στο ερωτηματικό
Η λεγόμενη «αμερικανική εξαίρεση» — η ιδέα ότι οι ΗΠΑ είναι μόνιμα ο ασφαλέστερος και αποδοτικότερος επενδυτικός προορισμός — έχει αρχίσει να ξεθωριάζει. Η BlackRock προειδοποιεί ότι η υπερέκθεση σε αμερικανικά assets ίσως φτάνει στο τέλος της. Το fund της Allianz μεταφέρει κεφάλαια στην Ευρώπη. Και σύμφωνα με τη Bank of America, το 73% των παγκόσμιων διαχειριστών κεφαλαίων πιστεύει ότι η εποχή της αμερικανικής υπεροχής (US exceptionalism) είναι ήδη πίσω μας.
Ορισμένα ταμεία ήδη εγκαταλείπουν τους αμερικανικούς δείκτες. Η μετοχική σύνθεση του MSCI World — με 70% βάρος σε αμερικανικές μετοχές — θεωρείται πλέον υπερσυγκεντρωτική. Ακόμα και θεσμικοί που δεν κάνουν βιαστικές κινήσεις, όπως ασφαλιστικά ταμεία και κρατικά funds στην Ασία, επαναξιολογούν τη στρατηγική τους.
Εκροές κεφαλαίων
Το πραγματικό «προνόμιο» του δολαρίου δεν ήταν η υπεραξία του, αλλά το γεγονός ότι επέτρεπε στις ΗΠΑ να δανείζονται φτηνά και ασταμάτητα. Όμως με το έλλειμμα να ξεπερνά το 7% του ΑΕΠ, και τις αποδόσεις να ανεβαίνουν, η εξίσωση δυσκολεύει. Η πρόσφατη έγκριση προϋπολογισμού που προσθέτει 5,8 τρισ. δολάρια στο χρέος σε βάθος δεκαετίας, εντείνει την ανησυχία.
Η Fed ήδη πιέζεται από την κυβέρνηση να μειώσει επιτόκια. Και στο παρασκήνιο, κυκλοφορούν σενάρια για φορολόγηση των αμερικανικών κρατικών ομολόγων που διακρατούνται από ξένες κεντρικές τράπεζες — πρόταση που παρουσιάστηκε σε έγγραφο συμβούλου του Λευκού Οίκου και έχει τρομοκρατήσει τα παγκόσμια desks.
Δεν υπάρχει σαφής διάδοχος — αλλά υπάρχει πλάνο Β
Το δολάριο ίσως να μην έχει άμεσο αντίπαλο. Το ευρώ δεν έχει ανάλογη απήχηση, το γιουάν είναι παγιδευμένο σε καθεστώς ελέγχου κεφαλαίων, ενώ το γεν και το ελβετικό φράγκο είναι πολύ μικρά για να σηκώσουν τέτοιο βάρος. Όμως ο κατακερματισμός έχει αρχίσει: το ποσοστό του δολαρίου στα παγκόσμια αποθεματικά έχει υποχωρήσει από 73% το 2001 σε 58% σήμερα. Και ο Τραμπ φαίνεται να κάνει ό,τι μπορεί για να μειώσει περαιτέρω την κυριαρχία του.
Ταυτόχρονα, οι κεντρικές τράπεζες έχουν αυξήσει θεαματικά τις αγορές χρυσού — πάνω από 1.000 τόνους ετησίως τα τελευταία τρία χρόνια. Παράλληλα, η Κίνα φτιάχνει δικό της σύστημα πληρωμών αντί του SWIFT, και προχωρά σε swap lines με φιλικά καθεστώτα.
Το μέλλον είναι πιο πολυπολικό — και πιο ακριβό για την Αμερική
Η παγκόσμια οικονομία ίσως κατευθύνεται προς μια νέα εποχή νομισματικού πολυκεντρισμού. Όχι απαραίτητα με θεαματική κατάρρευση του δολαρίου, αλλά με σταδιακή αποστροφή προς τα αμερικανικά στοιχεία ενεργητικού.
Και αυτό μπορεί να αποδειχθεί ιδιαίτερα κοστοβόρο για την υπερδύναμη: υψηλότερο κόστος δανεισμού, περιορισμένη δημοσιονομική ευελιξία, αυξημένο γεωπολιτικό κόστος διατήρησης της παγκόσμιας επιρροής.
Ο τίτλος του «ασφαλέστερου επενδυτικού προορισμού στον κόσμο» δεν αφαιρείται με μία ψήφο ή ένα tweet. Αλλά μπορεί να χαθεί μέσα από συνεχείς δονήσεις στην εμπιστοσύνη — κι αυτές είναι πλέον ορατές. Όπως λέει και ο Arun Sai της Pictet: «Ακόμα κι αν υπάρξει αποκλιμάκωση, η ζημιά έχει γίνει. Το τζίνι δεν μπαίνει πίσω στο μπουκάλι».
Πηγή: naftemporiki.gr
Διαβάστε επίσης: Τραμπ: Ρεκόρ χαμηλής δημοτικότητας μετά την επιστροφή του