Η παγκόσμια οικονομική και γεωπολιτική αβεβαιότητα προκαλεί έντονες διακυμάνσεις στις αγορές συναλλάγματος, σύμφωνα με τους The Economic Times. Εμπορικές συγκρούσεις, όπως οι δασμοί των ΗΠΑ σε χώρες από τον Καναδά και την Κίνα μέχρι το Μεξικό, καθώς και γεωπολιτικές εντάσεις (π.χ. αναστολή στρατιωτικής βοήθειας σε συμμαχικές χώρες), δημιουργούν ένα περιβάλλον αστάθειας. Οι επενδυτές αντιδρούν αναζητώντας ασφαλή καταφύγια, οδηγώντας έτσι ορισμένα νομίσματα σε ανατίμηση, ενώ άλλα υποχωρούν. Τέτοιες εξελίξεις παρακολουθούνται στενά από αναλυτές και αγορές, καθώς δεν υπάρχει ακόμη σαφής εικόνα για το ποια νομίσματα θα επικρατήσουν ως σταθερά «καταφύγια» σε αυτό το περιβάλλον.
Το σίγουρο είναι ότι η αβεβαιότητα γύρω από οικονομικές πολιτικές και διεθνείς σχέσεις συνεχίζει να επηρεάζει τις συναλλαγματικές τάσεις, αυξάνοντας τη μεταβλητότητα.
Τα ασφαλή καταφύγια: Ο ρόλος του γεν, της στερλίνας και του φράγκου
Ο όρος «ασφαλές καταφύγιο», σύμφωνα με το CNBC, αναφέρεται σε περιουσιακά στοιχεία των οποίων η αξία διατηρείται ή αυξάνεται σε περιόδους κρίσης. Παραδοσιακά παραδείγματα είναι ο χρυσός, το δολάριο ΗΠΑ και τα κρατικά ομόλογα των ισχυρών οικονομιών. Στην αγορά συναλλάγματος, εξέχουσα θέση ως ασφαλή καταφύγια κατέχουν το ελβετικό φράγκο και το ιαπωνικό γεν, το οποίο, ειδικότερα, τείνει να ενισχύεται όταν εντείνεται η παγκόσμια αβεβαιότητα, εν μέρει λόγω του ότι αποτελεί βασικό νόμισμα carry trade – όταν οι επενδυτές εγκαταλείπουν ριψοκίνδυνες τοποθετήσεις, ξεφορτώνονται τις δανεισμένες σε γεν θέσεις, με αποτέλεσμα την άνοδο της αξίας του. Παράλληλα, το ελβετικό φράγκο, υποστηριζόμενο από το ιστορικό τραπεζικό απόρρητο και τη φήμη της Ελβετίας για ουδετερότητα, θεωρείται διαχρονικά «ασφαλές λιμάνι» για τους επενδυτές.
Αν και λιγότερο συχνά στην ίδια συζήτηση, ακόμα και η βρετανική στερλίνα εμφανίζεται σε ρόλο ασφαλούς καταφυγίου υπό συγκεκριμένες συνθήκες . Ορισμένοι αναλυτές εκτιμούν ότι η στερλίνα μπορεί να ευνοείται σε συγκυρίες όπου άλλες αγορές πλήττονται – για παράδειγμα, όταν το ευρώ βρίσκεται υπό πίεση ή όταν η Βρετανία δεν εμπλέκεται άμεσα σε εμπορικές διενέξεις. Σύμφωνα με τη Jane Foley, επικεφαλής στρατηγικής νομισμάτων στη Rabobank, η στερλίνα παρουσιάζει αντοχή απέναντι στο ευρώ, εν μέρει επειδή το εμπορικό ισοζύγιο Ηνωμένου Βασιλείου–ΗΠΑ είναι σχετικά ουδέτερο, μειώνοντας τον κίνδυνο βρετανικών εξαγωγών να βρεθούν στο στόχαστρο αμερικανικών δασμών. Την ίδια στιγμή, το γεν συγκεντρώνει αγοραστικό ενδιαφέρον καθώς η Ιαπωνία έχει ισχυρούς οικονομικούς δεσμούς με τις ΗΠΑ (είναι από τους μεγαλύτερους ξένους επενδυτές εκεί), γεγονός που καλλιεργεί εμπιστοσύνη. Επιπλέον, η σύσφιγξη της νομισματικής πολιτικής από την Τράπεζα της Ιαπωνίας το τελευταίο διάστημα συνέβαλε στην ενίσχυση του γεν, το οποίο έχει ανατιμηθεί περίπου 5% έναντι του δολαρίου από τις αρχές του έτους. Συνολικά, όταν επικρατεί φόβος στις αγορές, οι επενδυτές συνήθως εγκαταλείπουν πιο επισφαλή νομίσματα (π.χ. από αναδυόμενες αγορές) και στρέφονται σε αυτά τα «σκληρά» νομίσματα ασφαλείας.
Επιπτώσεις δασμών των ΗΠΑ και γεωπολιτικών εντάσεων στις συναλλαγματικές ισοτιμίες
Οι εμπορικές πολιτικές και οι γεωπολιτικές κινήσεις των μεγάλων δυνάμεων έχουν άμεση αντανάκλαση στις ισοτιμίες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν οι δασμοί που επιβλήθηκαν από τις ΗΠΑ τα τελευταία χρόνια: ο εμπορικός πόλεμος Ουάσιγκτον–Πεκίνου προκάλεσε νευρικότητα, με την Κίνα να απαντά αφήνοντας το νόμισμά της (γουάν) να υποτιμηθεί σε χαμηλό δεκαετίας, πάνω από το ψυχολογικό όριο των 7 γουάν/δολάριο. Η κίνηση αυτή οδήγησε σε επίσημες καταγγελίες από το αμερικανικό Υπουργείο Οικονομικών περί «χειραγώγησης νομίσματος», κλιμακώνοντας περαιτέρω τις εντάσεις και ταρακουνώντας τις αγορές. Γενικά, οι προστατευτικές εμπορικές πολιτικές (όπως δασμοί και κυρώσεις) τείνουν να αποδυναμώνουν το νόμισμα της χώρας-στόχου και να ενισχύουν εκείνα των πιο σταθερών οικονομιών, καθώς οι επενδυτές μετακινούν κεφάλαια προς το ασφαλές καταφύγιο μιας πιο προβλέψιμης αγοράς.
Οι γεωπολιτικές κρίσεις λειτουργούν ανάλογα: σε περιόδους διεθνών εντάσεων ή πολεμικών κινδύνων, οι ροές κεφαλαίων ανακατευθύνονται από αγορές με έκθεση στο εκάστοτε γεγονός, προς νομίσματα που θεωρούνται ουδέτερα και ασφαλή. Για παράδειγμα, αναλύσεις έχουν δείξει ότι συγκρούσεις όπως ο πόλεμος στην Ουκρανία οδηγούν σε άνοδο του ελβετικού φράγκου και του ιαπωνικού γεν, καθώς οι επενδυτές αναζητούν σταθερότητα εν μέσω αβεβαιότητας. Την ίδια στιγμή, το δολάριο ΗΠΑ, που παραδοσιακά θεωρείται κυρίαρχο ασφαλές καταφύγιο, μπορεί να παρουσιάζει μεικτές αντιδράσεις: ορισμένοι ειδικοί εκτιμούν ότι οι πρόσφατες πολιτικές των ΗΠΑ (π.χ. μονομερείς δασμοί, απομονωτισμός) ενδέχεται να διαβρώσουν τη μακροχρόνια ηγεμονία του δολαρίου ως παγκόσμιου ασφαλούς νομίσματος. Ωστόσο, άλλοι αναλυτές επισημαίνουν ότι παρά τις διακυμάνσεις, το δολάριο διατηρεί περιθώρια ενίσχυσης όσο η παγκόσμια οικονομία αναπροσαρμόζεται στα νέα δεδομένα. Σε κάθε περίπτωση, οι κινήσεις των υπερδυνάμεων στη σκακιέρα του εμπορίου και της γεωπολιτικής συνεχίζουν να μεταφράζονται σε απότομες μεταβολές των νομισματικών ισοτιμιών.
Σχόλια αναλυτών: Προς τα πού οδεύουν οι αγορές;
Οι ειδικοί εμφανίζονται διχασμένοι ως προς το ποια νομίσματα θα εξέλθουν ισχυρότερα από την τρέχουσα περίοδο αναταραχής. Κάποιοι προειδοποιούν ότι η αξιοπιστία των ΗΠΑ ως οικονομικού ηγέτη έχει πληγεί, κάτι που ενδέχεται να περιορίσει τον ρόλο του δολαρίου ως απόλυτου ασφαλούς καταφυγίου μακροπρόθεσμα. Παράλληλα, εκφράζονται απόψεις ότι το ιαπωνικό γεν ίσως να μην προσφέρει πάντα την προστασία που παρείχε στο παρελθόν, ανάλογα με το πώς θα εξελιχθούν οι γεωπολιτικοί κίνδυνοι. Άλλοι θεωρούν ότι το δολάριο μπορεί να ανακάμψει και να συνεχίσει να ανατιμάται, ειδικά αν οι υπόλοιπες οικονομίες επιβραδυνθούν πιο έντονα.
Την ίδια στιγμή, ορισμένοι αναλυτές εκπλήσσουν με αντισυμβατικές εκτιμήσεις: ο Dominic Schnider της UBS, για παράδειγμα, υποστήριξε ότι το ελβετικό φράγκο χάνει μέρος της αίγλης του ως ασφαλές καταφύγιο, καθώς οι επενδυτές αναζητούν καλύτερες αποδόσεις σε νομίσματα όπως το αυστραλιανό δολάριο και η βρετανική λίρα. Η άποψη αυτή αντικατοπτρίζει ένα περιβάλλον αγορών όπου τα χαμηλά επιτόκια στα παραδοσιακά καταφύγια ωθούν ορισμένους να ρισκάρουν περισσότερο για υψηλότερες αποδόσεις. Επιπλέον, στελέχη όπως ο Christian Mueller-Glissmann της Goldman Sachs σημειώνουν ότι παρά την πρόσφατη υποχώρηση του δολαρίου, υπάρχουν περιθώρια περαιτέρω ανόδου του, δεδομένου ότι παραμένει το επίκεντρο των παγκόσμιων συναλλαγών. Συνολικά, τα σχόλια των ειδικών σκιαγραφούν ένα ρευστό τοπίο: δεν υπάρχει ομοφωνία, γεγονός που υπογραμμίζει πόσο περίπλοκη και πρωτόγνωρη είναι η παρούσα συγκυρία για τις νομισματικές αγορές.
Jane Foley, head of FX strategy at Rabobank, says the world has begun the slow process of moving away from the US dollar as a global invoicing currency and safe haven https://t.co/rR9V48GltF pic.twitter.com/4Lm6mDf2vN
— Bloomberg TV (@BloombergTV) March 6, 2025
Μαθήματα από το παρελθόν: Ιστορικές κρίσεις και νομίσματα
Η ιστορία προσφέρει πολύτιμες ενδείξεις για το πώς αντιδρούν τα νομίσματα σε περιόδους κρίσεων. Κατά τη διάρκεια της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2008, το ιαπωνικό γεν εκτοξεύθηκε – σημείωσε άνοδο περίπου 24% έναντι του δολαρίου ΗΠΑ και σχεδόν 30% έναντι του ευρώ, καθώς οι επενδυτές έσπευσαν να το αγοράσουν εγκαταλείποντας πιο επικίνδυνα στοιχεία ενεργητικού. Αντίστοιχα, την περίοδο κορύφωσης της ευρωπαϊκής κρίσης χρέους το 2011, το ελβετικό φράγκο ανατιμήθηκε τόσο απότομα (πλησιάζοντας την ισοτιμία 1:1 με το ευρώ), ώστε η Ελβετική Κεντρική Τράπεζα αναγκάστηκε να παρέμβει επιβάλλοντας ανώτατο όριο (floor) στην ισοτιμία 1,20 φράγκων ανά ευρώ για να ανακόψει την περαιτέρω άνοδο. Αυτή η δραστική κίνηση ανέδειξε το πόσο ισχυρές μπορεί να γίνουν οι πιέσεις για ασφαλές καταφύγιο σε περιόδους πανικού, αλλά και το δίκοπο μαχαίρι μιας πανίσχυρης ισοτιμίας για τις οικονομίες που τη βιώνουν (καθώς πλήττει την ανταγωνιστικότητα των εξαγωγών τους).
Άλλα παραδείγματα επιβεβαιώνουν το μοτίβο: μετά τον καταστροφικό σεισμό και το πυρηνικό ατύχημα στην Ιαπωνία το 2011 (Φουκουσίμα), το γεν ανήλθε σε ιστορικό υψηλό (¥76 ανά δολάριο), λόγω προσδοκιών ότι ιαπωνικές εταιρείες θα επαναπατρίσουν κεφάλαια για την ανοικοδόμηση. Πιο πρόσφατα, στην αρχή της πανδημίας COVID-19 το 2020, το γεν ενισχύθηκε ξανά περίπου 7% έναντι του δολαρίου και 9% έναντι του ευρώ, καθώς η παγκόσμια ανησυχία ώθησε τους επενδυτές μακριά από το ρίσκο. Παρόμοια τάση είχε και ο χρυσός, που κατέγραψε εντυπωσιακή άνοδο. Τα ιστορικά αυτά δεδομένα καταδεικνύουν ότι κάθε φορά που ξεσπά μια σοβαρή οικονομική ή γεωπολιτική κρίση, οι αγορές σπεύδουν προς τα «καταφύγια», ενισχύοντας την αξία τους. Ταυτόχρονα, όμως, μας θυμίζουν ότι οι κεντρικές τράπεζες είναι διατεθειμένες να αναλάβουν δράση για να αποτρέψουν την υπερβολική ανατίμηση των νομισμάτων τους όταν αυτή απειλεί τη σταθερότητα της οικονομίας.
Question 1: How many Member States are using the euro as their currency?
We will reveal the correct answer soon! #EUROat25
— EU Economy & Finance (@ecfin) January 4, 2024
Προβλέψεις και στρατηγικές επενδυτών για το Μέλλον
Με το βλέμμα στραμμένο στο μέλλον, αναλυτές και επενδυτές προσπαθούν να προβλέψουν πώς θα διαμορφωθεί το σκηνικό, σύμφωνα με το CNBC. Η πορεία των νομισμάτων θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από την εξέλιξη των τρεχόντων κρίσεων: εάν οι γεωπολιτικές εντάσεις και οι εμπορικές διαμάχες κλιμακωθούν, δεν αποκλείονται νέα κύματα φυγής προς τα ασφαλή καταφύγια, με ακόμη ισχυρότερο γεν, φράγκο – ή και ενισχυμένο δολάριο, αναλόγως των συνθηκών. Αντίθετα, μια εκτόνωση των εντάσεων ή θετικές εκπλήξεις στην οικονομία θα μπορούσαν να ανακόψουν το ράλι των ασφαλών νομισμάτων, καθώς οι επενδυτές θα επανακάμψουν σε πιο αποδοτικά, αλλά ριψοκίνδυνα assets.
Ο γνωστός οικονομολόγος Νουριέλ Ρουμπινί εκτιμά ότι τα ασφαλή καταφύγια, όπως το ελβετικό φράγκο, θα συνεχίσουν να ενισχύονται το προσεχές διάστημα, ενώ και ο χρυσός πιθανότατα θα επεκτείνει την ανοδική του πορεία, σύμφωνα με τη UBS. Η άποψή του αντικατοπτρίζει μια ευρύτερη ανησυχία ότι οι τρέχουσες κρίσεις (από τον πόλεμο στην Ουκρανία έως τον υψηλό πληθωρισμό) δεν θα εκτονωθούν σύντομα. Από την πλευρά των επενδυτών, η στρατηγική που φαίνεται να κερδίζει έδαφος είναι η προσεκτική διαφοροποίηση. Οι ειδικοί συμβουλεύουν ότι, παρότι η διακράτηση ασφαλών νομισμάτων μπορεί να προσφέρει προστασία και να λειτουργήσει ως αντιστάθμισμα σε περιόδους αναταραχής, κανένα καταφύγιο δεν είναι πλήρως απρόσβλητο από κινδύνους. Οι νομισματικές ισοτιμίες εξακολουθούν να επηρεάζονται από παράγοντες όπως οι αποφάσεις κεντρικών τραπεζών, οι μεταβολές επιτοκίων και οι πολιτικές εξελίξεις. Μάλιστα, οι κεντρικές τράπεζες έχουν δείξει ότι δεν θα διστάσουν να παρέμβουν αν χρειαστεί: θυμίζουμε πως η Ελβετική Κεντρική Τράπεζα το 2011 (και αργότερα το 2015) παρενέβη επιθετικά για να αποτρέψει την υπερβολική ανατίμηση του φράγκου, ενώ και η Τράπεζα της Ιαπωνίας κατά καιρούς έχει προχωρήσει σε παρεμβάσεις για να συγκρατήσει το γεν.
Συμπερασματικά, οι αγορές συναλλάγματος βρίσκονται σε μεταβατική φάση όπου η παράδοση συναντά πρωτόγνωρες προκλήσεις. Οι επενδυτές καλούνται να ισορροπήσουν ανάμεσα στην ανάγκη προστασίας και την επιθυμία για αποδόσεις. Ένα μάθημα από το παρελθόν δίνει απαντήσεις: η καλύτερη άμυνα απέναντι στην αβεβαιότητα είναι η εγρήγορση και η ευελιξία. Με προσεκτική παρακολούθηση των εξελίξεων, ποικιλία στο επενδυτικό χαρτοφυλάκιο και επίγνωση των κινδύνων, μπορούν να αντιμετωπίσουν πιο αποτελεσματικά τις συνεχείς αναταράξεις που επιφυλάσσει το μέλλον στις νομισματικές αγορές.
Πηγή: newmoney.gr
Διαβάστε επίσης: ΗΠΑ: Οι Ρεπουμπλικάνοι παρουσίασαν το νομοσχέδιο για να απφευχθεί το κυβερνητικό shutdown