Του Αριστείδη Τριμιντή
Στο άρθρο αυτό θα προσπαθήσουμε να αναλύσουμε το προφίλ και τις αποταμιευτικές-επενδυτικές επιλογές που έχουν οι Κύπριοι των μεσαίων εισοδηματικών στρωμάτων, από πλευράς εισοδήματος και πλούτου.
Τα χαρακτηριστικά του κυπριακού νοικοκυριού
Τα τελευταία 50 χρόνια, η Κυπριακή Οικονομία πέρασε διάφορα στάδια και προκλήσεις. Από μια γεωργική οικονομία με κάποιες υποτυπώδεις τουριστικές υποδομές πριν την εισβολή του 1974, έφτασε στο οικονομικό θαύμα της δεκαετίας του ογδόντα με την ανάπτυξη του τουρισμού, της βιομηχανίας ένδυσης και άλλων ελαφρών βιομηχανιών. Μετά το 2000, η κατάρρευση του Σοβιετικού μπλοκ και η ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση έφεραν τεράστια ανάπτυξη στους τομείς του τουρισμού, των υπηρεσιών και της ανάπτυξης γης, που παρά τις παθογένειές τους και τα σκάνδαλα δημιούργησαν ευκαιρίες και αύξησαν το κατά κεφαλήν εισόδημα.
Υπήρξαν όμως και διάφορες σοβαρές κρίσεις όπως το κλείσιμο των βιομηχανιών λόγω της μείωσης της ανταγωνιστικότητας και της τελωνειακής ένωσης με την Ευρώπη, η κατάρρευση του χρηματιστηρίου, η φούσκα των ακινήτων και η κατάρρευση του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Αυτά, σε συνδυασμό με πολλά άλλα παγκόσμια γεγονότα των τελευταίων ετών όπως η πανδημία, ο πόλεμος στην Ουκρανία και Μέση Aνατολή, οι πληθωριστικές τάσεις και οι αυξήσεις των επιτοκίων προκαλούν ανησυχία και αναστάτωση ιδιαίτερα στις χαμηλές και μεσαίες εισοδηματικές ομάδες που βλέπουν την αγοραστική τους δύναμη να εξανεμίζεται και επηρεάζει τις αποταμιευτικές και επενδυτικές τους αποφάσεις.
Μια σύντομη ιστορική εξέλιξη των κυπριακών γενεών
Η γενιά πριν και μέρος της Generation X, λόγω των τραυμάτων της εισβολής, της κουλτούρας της εποχής και των ψηλών καταθετικών επιτοκίων, είχε ψηλούς δείκτες αποταμίευσης, αγόραζε γη κυρίως για αξιοποίηση από τα παιδιά τους (κτίσιμο σπιτιού) και άρχισε δειλά-δειλά να τοποθετείται σε ασφαλιστικά προϊόντα λόγω και των φορολογικών κινήτρων που παρείχαν. Υπήρχε προσωπική σχέση και εξάρτηση πολλές φορές με τους τραπεζικούς υπαλλήλους και ασφαλιστές.
Οι γενιές των Millennials και GenZ παρόλο που είχαν καλύτερες ευκαιρίες εκπαίδευσης, λόγω της αύξησης του βιοτικού επιπέδου, οι περισσότεροι έμαθαν να καταναλώνουν και να δανείζονται παρά να αποταμιεύουν και να επενδύουν. Επίσης, λόγω της ψηφιακής εποχής που ζούμε, η πλειοψηφία τους βασίζεται σε πληροφορίες που προέρχονται από το διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Υπάρχουν πολλές βοηθητικές επενδυτικές συμβουλές στο διαδίκτυο, το πρόβλημα είναι ότι πνίγεσαι σε ένα απύθμενο ωκεανό διαδικτυακού υλικού. Επιπρόσθετα, λόγω του ότι οι εφαρμογές αυτές βασίζονται στη διαφήμιση, η πλειοψηφία του υλικού που βλέπουμε αποφασίζεται από ένα αλγόριθμο, ο οποίος δεν ρυθμίζει την ακρίβεια και την ποιότητα της πληροφορίας αλλά πώς θα σε δεσμεύσει όσο περισσότερο χρόνο μπορεί στη συγκεκριμένη εφαρμογή. Γι’ αυτό τον λόγο δεν πρέπει να υποθέτουμε ότι κάποιος με εκατομμύρια ακόλουθους είναι ειδήμων ή θέλει το συμφέρον σου και έχει το μυστικό να σε κάνει εκατομμυριούχο σε ένα μήνα.
Το αλφαβητάριο των επενδυτικών εννοιών
Πριν προχωρήσουμε με τις επιλογές θα ήθελα να ορίσουμε μερικές έννοιες που είναι πολύ σημαντικές και οι οποίες πρέπει να είναι ξεκάθαρες στο μυαλό του δυνητικού επενδυτή και να εμπεδωθούν πριν τη λήψη οποιασδήποτε απόφασης.
Η έννοια του Ορίζοντα. Ορίζοντας ονομάζεται το μελλοντικό χρονικό σημείο στο οποίο το άτομο θα κάνει ανάληψη της κατάθεσης ή απαιτεί τη ρευστοποίηση των επενδυμένων κεφαλαίων του. Κατά συνέπεια, ο ορίζοντας καθορίζει τη διάρκεια ζωής της κατάθεσης/επένδυσης.
Η έννοια του Κινδύνου (risk). Ο κίνδυνος σε μια επένδυση μπορεί να οριστεί απλά ως η πιθανότητα το πραγματικό αποτέλεσμα από μια επένδυση να διαφέρει από το αναμενόμενο προς τα κάτω. Πιο τεχνικά, κίνδυνος είναι η μεταβλητότητα των δυνητικών αποτελεσμάτων γύρω από τη μεταβλητή αναμενόμενη τιμή ή τον αριθμητικό τους μέσο. Υπάρχουν διάφορες πηγές κινδύνου, τις οποίες θα αναφέρω επιγραμματικά, όχι γιατί δεν είναι σημαντικές αλλά γιατί δεν είναι σκοπός αυτού του άρθρου. Εισηγούμαι όμως στον φέρελπιν επενδυτή να ασχοληθεί σοβαρά με αυτό το θέμα.
• Κίνδυνος επιτοκίων (Interest rate risk);
• Κίνδυνος πληθωρισμού ή κίνδυνος αγοραστικής δύναμης (Inflation risk or purchasing power risk);
• Κίνδυνος αγοράς (Market risk);
• Επιχειρηματικός κίνδυνος (Business risk);
• Χρηματοοικονομικός κίνδυνος (Financial risk);
• Κίνδυνος ρευστότητας (Liquidity risk);
• Συναλλαγματικός κίνδυνος (Exchange rate risk or currency risk);
• Πολιτικός κίνδυνος (Country risk or political risk).
Διασπορά κινδύνου/χαρτοφυλακίου (portfolio/risk diversification), είναι με απλά λόγια να μη βάζεις τις επενδύσεις σου σε ένα καλάθι. Ο κάθε επενδυτής πρέπει να έχει μια στρατηγική διαφοροποίησης έστω και αν τα κεφαλαία που διαθέτει για επένδυση είναι χαμηλά.
Η έννοια της απόδοσης. Όταν επενδυτής κάνει μια επένδυση, αναβάλλει κάποια σημερινή κατανάλωση, με σκοπό να έχει τη δυνατότητα να καταναλώσει περισσότερα στο μέλλον, άρα να αυξήσει τον πλούτο του. Αυτή η μεταβολή μπορεί να προέλθει είτε από την απόδοση είτε από τη μεταβολή της αξίας της ίδιας της επένδυσης.
Απόδοση εισοδήματος (yield), είναι οι περιοδικές ταμειακές εισροές τις οποίες έχει ένας επενδυτής από μια επένδυση που κάνει. Παραδείγματος χάριν για τις μετοχές έχουν τη μορφή μερισμάτων, για τα ομόλογα και άλλα συναφή προϊόντα έχουν τη μορφή τοκομεριδίων και για επενδύσεις σε αναπτύξεις γης, ενοίκια.
Κέρδη ή ζημιές κεφαλαίου (capital gain or loss), είναι η μεταβολή της τιμής/αξίας της μετοχής/ομολόγου/γης ή οποιουδήποτε άλλου επενδυτικού προϊόντος κατά τη διάρκεια μιας χρονικής περιόδου η οποία έχει ως αποτέλεσμα κεφαλαιουχικά κέρδη ή ζημιές.
Η έννοια του Ανατοκισμού. Ανατοκισμός είναι ο τόκος που εισπράττεται από ένα αρχικό κεφάλαιο, συμπεριλαμβανομένων των τόκων μιας κατάθεσης ή ενός δανείου από προηγούμενες περιόδους.
Η κατανόηση των πιο πάνω εννοιών και η σχέση μεταξύ απόδοσης και κινδύνου σε συνδυασμό με τον ορίζοντα, είναι αυτό που πρέπει να εκτιμηθεί και να μετρηθεί από τον επενδυτή πριν πάρει τις επενδυτικές του αποφάσεις. Σημαντικός είναι επίσης και ο τρόπος και τα δεδομένα που χρησιμοποιούνται για τον υπολογισμό της απόδοσης και του κινδύνου, γιατί πολλές φορές μπορεί να καταλήξουν σε λάθος συμπεράσματα και εκτιμήσεις.
Πρώτα απ’ όλα ένα κομπόδεμα
Λαμβάνοντας υπόψιν τα πιο πάνω, το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνουμε ξεκάθαρο είναι ότι εξοικονόμηση/αποταμίευση σημαίνει ότι αφήνετε χρήματα στην άκρη για βραχυπρόθεσμους οικονομικούς στόχους. Ο πρώτος βραχυχρόνιος στόχος είναι να δημιουργήσετε ένα Ταμείο Έκτακτης Ανάγκης το οποίο θα είναι άμεσα προσβάσιμο όταν χρειαστεί κυρίως εάν προκύψουν μεγάλες και απρόβλεπτες χρηματοοικονομικές ανάγκες ή απώλεια της εργασίας σας. Άλλα παραδείγματα αποταμιευτικών στόχων είναι οι διακοπές, προβλεπόμενα γεγονότα όπως γάμος, έλευση παιδιού, αγορά ή επιδιόρθωση σπιτιού, καθώς και προβλεπόμενα ετήσια ή μηνιαία έξοδα όπως ασφάλειες, συντήρηση αυτοκινήτων και λογαριασμοί κοινής ωφέλειας κ.τλ.. Δεν συνίσταται να επενδύουμε τα λεφτά που αποταμιεύουμε για βραχυπρόθεσμους στόχους λόγω της αστάθειας των αγορών.
Και τώρα πάμε στην επένδυση
Το δεύτερο πράγμα που πρέπει να κάνουμε ξεκάθαρο είναι ότι επένδυση σημαίνει πως αφήνετε χρήματα στην άκρη για μακροπρόθεσμους οικονομικούς στόχους. Ο κύριος λόγος εκτός από την απόδοση είναι ο πληθωρισμός. Οι τιμές αυξάνονται μακροπρόθεσμα και ο τόκος που πληρώνει ο λογαριασμός ταμιευτηρίου σας είναι απίθανο να συμβαδίσει με τον πληθωρισμό. Ο πρώτος μακροχρόνιος στόχος είναι να προγραμματίσετε τη συνταξιοδότησή σας προσπαθώντας να προσδιορίσετε τις μελλοντικές σας ανάγκες. Επιπρόσθετα, ένας πολύ σημαντικός στόχος ο οποίος είναι πάντα επίκαιρος είναι αυτός της Οικονομικής Ελευθερίας.
Προχωρώντας θα εξετάσουμε κάποιες επιλογές που έχουν οι Κύπριοι των μεσαίων εισοδηματικών στρωμάτων από πλευράς εισοδήματος και πλούτου, χωρίς τα πιο κάτω να αποτελούν επενδυτική συμβουλή από μέρους μου. Επειδή το προφίλ των ατόμων είναι μέσης οικονομικής επιφάνειας, προσπαθήσαμε οι εισηγήσεις μας να είναι απλές, εύκολα κατανοητές και να είναι εύκολες στη διαχείριση.
Οι πιο απλές επιλογές – Δάνειο, καταθέσεις και ασφαλιστικά προϊόντα
Η πιο απλή επιλογή, η οποία δεν περιέχει σημαντικά ρίσκα και η απόδοσή της είναι έμμεση είναι η Αποπληρωμή βραχυχρόνιων δανείων, πιστωτικών καρτών και καταναλωτικών δανείων που φέρουν πολύ ψηλά επιτόκια, δεδομένου ότι αυτό δεν σας στερεί την πιθανότητα επένδυσης σε κάτι που έχει πιο ψηλή απόδοση. Με την επιλογή αυτή όμως απεμπολείτε τυχόν δυνητικά κέρδη κεφαλαίου που μπορεί να είχατε αν επενδύσετε κάπου άλλου. Επιπρόσθετα χάνετε την επιπρόσθετη ρευστότητα που σας προσφέρει ο δανεισμός με το αντίτιμο του επιτοκίου φυσικά.
Προθεσμιακές καταθέσεις σε τράπεζες με συγκεκριμένη διάρκεια. Στο παρελθόν ήταν πολύ δημοφιλής τρόπος να καταθέτεις τα λεφτά σου για το επιτόκιο που ήταν αρκετά ψηλό. Παρόλο που στην εποχή μας τα επιτόκια είναι μηδαμινά, είναι ακόμα αρκετά δημοφιλής σε άτομα Generation X ή που αποστρέφονται τον κίνδυνο. Πρέπει να ληφθεί υπόψιν ότι εκτός από τα μηδαμινά επιτόκια, υπάρχουν πέναλτι σε περίπτωση πρόωρης διακοπής της κατάθεσης, καθώς επίσης απεμπολούνται όπως και με την προηγούμενη επιλογή, τυχόν δυνητικά κέρδη κεφαλαίου. Στα υπέρ, είναι ότι οι καταθέσεις είναι εγγυημένες μέχρι €100.000 ανά τραπεζικό ίδρυμα. Φυσικά με το κούρεμα καταθέσεων του 2013, πάρα πολλοί Κύπριοι αποστρέφονται τις τράπεζες ή έσπασαν τις καταθέσεις τους σε διάφορες τράπεζες για να τους καλύπτει η εγγύηση καταθέσεων.
Τα αποταμιευτικά και επενδυτικά ασφαλιστικά προϊόντα, είναι και αυτά μια συνηθισμένη επιλογή των Κυπρίων, λόγω των φορολογικών ελαφρύνσεων και της ασφαλιστικής κάλυψης που προσφέρουν, όμως η απόδοση καθαυτή δεν είναι τόσο ψηλή αν υπολογιστεί με πραγματικούς όρους. Επιπρόσθετα, τα αρχικά ασφάλιστρα δεν επενδύονται στο σύνολό τους και τυχόν πρόωρη εξαργύρωσή τους έχει και φορολογικές και χρηματικές συνέπειες.
Money Market Funds
Τα αμοιβαία κεφάλαια της χρηματαγοράς (money market funds), λειτουργούν περίπου σαν αποταμιευτικός λογαριασμός, αλλά συνήθως προσφέρουν ελαφρώς μεγαλύτερη απόδοση.
Επενδύουν σε χαμηλού ρίσκου, βραχυπρόθεσμα χρηματοοικονομικά προϊόντα όπως, έντοκα γραμμάτια ή πιστοποιητικά καταθέσεων, κρατικά ομόλογα ή ομόλογα επιχειρήσεων που κατηγοριοποιούνται στην ψηλή επενδυτική βαθμίδα. Θεωρούνται σαν ασφαλής τρόπος αποθήκευσης χρημάτων, κερδίζουν κάποιον τόκο και είναι πολύ σταθερά και δημοφιλή για βραχυπρόθεσμες αποταμιεύσεις.
Ωστόσο, σε αντίθεση με τους τακτικούς λογαριασμούς ταμιευτηρίου, τα αμοιβαία κεφάλαια χρηματαγοράς είτε δεν είναι εγγυημένα από την κυβέρνηση ή μέχρι €22.000 ανά ταμείο σε κάποιες περιπτώσεις, οπότε υπάρχει ένας μικρός κίνδυνος, αλλά οι πιθανότητες να χάσεις χρήματα είναι μηδαμινές. Επίσης, στις περισσότερες περιπτώσεις, μπορείς να κάνεις ανάληψη των χρημάτων σου με πολύ μικρή προειδοποίηση χωρίς πρόστιμο. Μπορείς επίσης να τοποθετηθείς σε διάφορα ταμεία για να εμπίπτεις μέσα στα εγγυημένα ποσά.
Index και Mutual Funds
Τα αμοιβαία κεφάλαια δείκτη (Index Funds), είναι ένας τύπος αμοιβαίων κεφαλαίων όπου το χαρτοφυλάκιο τους έχει κατασκευαστεί για να ταιριάζει ή να παρακολουθεί ένα συγκεκριμένο δείκτη, όπως ο S&P 500 ή ο Nasdaq. Η επιλογή αυτή θα πρέπει να είναι ως επί το πλείστον μακροχρόνιου ορίζοντα για να απορροφήσει τυχόν διακυμάνσεις της αγοράς. Έχει χαμηλό κόστος τοποθέτησης και συντήρησης και με βάση τα μέχρι σήμερα δεδομένα έχει θετική μακροχρόνια απόδοση. Δεν χρειάζεται να διαθέτεις ιδιαίτερες επενδυτικές γνώσεις ούτε να τα παρακολουθείς καθημερινά. Για σκοπούς διασποράς μπορείς να τοποθετηθείς σε διάφορους δείκτες.
Τα Αμοιβαία Κεφάλαια (Μutual Funds) αποτελούν ένα θεσμό συγκέντρωσης κεφαλαίων από μεγάλο αριθμό επενδυτών που τοποθετούνται ενιαία από εταιρείες διαχείρισης (ΑΕΔΑΚ) σε συγκεκριμένα χαρτοφυλάκια ανοικτού τύπου (open ended), που να ανταποκρίνονται στους στόχους της δημόσιας πρότασής τους και τις προτιμήσεις των εκάστοτε επενδυτών ανάλογα με τον επενδυτικό τους ορίζοντα και το ρίσκο και το συνολικό επενδυτικό προφίλ τους. Οι επενδυτές αγοράζουν μερίδια και τυχόν μερίσματα είτε διανέμονται είτε επενδύονται ξανά. Οι αποδόσεις τους ποικίλουν, η αγορά έχει πάρα πολλές επιλογές αλλά ταυτόχρονα έχουν και ψηλό κόστος.
ETFs και μετοχές
Τα διαπραγματεύσιμα Αμοιβαία Κεφάλαια (Exchange Traded Funds – ETF), είναι Επενδυτικά Κεφάλαια που διαπραγματεύονται σε χρηματιστήρια, παρόμοια με τις μετοχές. Διατηρούν περιουσιακά στοιχεία όπως ρευστά αποθέματα, μετοχές, ομόλογα ή εμπορεύματα (πολύτιμα μέταλλα κ.τλ.) και στοχεύουν στη διατήρηση των συναλλαγών κοντά στην καθαρή αξία του ενεργητικού τους, αν και μπορεί να υπάρχουν αποκλίσεις. Τα ETF προσφέρουν τη δυνατότητα συναλλαγών καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας με τιμολόγηση σε πραγματικό χρόνο.
Επενδύσεις σε μεμονωμένες μετοχές. Σε αντίθεση με τις προαναφερθείσες επιλογές, αυτή η επιλογή εμπεριέχει μεγάλο ρίσκο, χρόνο παρακολούθησης και κόστος, ενώ στις περισσότερες περιπτώσεις γίνεται μέσω κάποιου επενδυτικού συμβούλου (με το ανάλογο κόστος) ή με βάση τα καινούργια δεδομένα robo advisor. Στο παρελθόν, χρειαζόταν να γίνει μέσω χρηματιστηριακών οίκων και περιοριζόταν σε τοπικά χρηματιστήρια, ενώ σε πολλές περιπτώσεις είχε και ελάχιστο ποσό επένδυσης για να σε δεχθούν σαν πελάτη. Σήμερα, είναι πολύ εύκολο να ανοίξεις χρηματιστηριακό λογαριασμό και επενδύσεις ακόμα και σε μια μετοχή. Μπορεί εύκολα να ρευστοποιηθεί αν και στις περιπτώσεις κρίσης θα φέρει σημαντική ζημιά αν πωληθεί, ενώ πολλές μετοχές δίνουν μερίσματα. Ανάλογα με το επενδυτικό προφίλ του, ο επενδυτής, μπορεί να επικεντρωθεί σε μετοχές που παραδοσιακά δίνουν σοβαρά μερίσματα βλέπε Exxon Mobil και PepsiCo ή σε μετοχές που αυξάνεται η τιμή τους λόγω μελλοντικών προοπτικών βλέπε Amazon και Tesla. Μετά την κατάρρευση του κυπριακού χρηματιστηρίου, πολλοί Κύπριοι αποστρέφονται αυτού του είδους επενδύσεις αλλά οι νέες γενιές άρχισαν ξανά να τοποθετούνται λόγω της ευκολίας, των επιλογών και της ευελιξίας που παρέχουν οι επενδυτικές πλατφόρμες.
Οι επιλογές των Ομολόγων
Επενδύσεις σε Ομόλογα. Το Ομόλογο είναι ένα χρηματοπιστωτικό μέσο το οποίο παρέχει σε έναν επενδυτή τη δυνατότητα να δανείζει χρήματα στην οντότητα κρατική ή ιδιωτική που το εκδίδει με αντάλλαγμα τοκομερίδια. Η επένδυση σε Ομόλογα, αν και συχνά θεωρείται ασφαλέστερη από την αντίστοιχη σε μετοχές, εξακολουθεί να ενέχει κινδύνους. Σε αυτούς περιλαμβάνονται οι διακυμάνσεις των επιτοκίων, ο πιστωτικός κίνδυνος, ο πληθωρισμός που μειώνει τις αποδόσεις, τα προβλήματα ρευστότητας και ο κίνδυνος της επανεπένδυσης.
Ακίνητα και Χρυσός
Η επένδυση σε ακίνητα είτε σε μορφή αγοράς οικοπέδου για μελλοντικά κεφαλαιουχικά κέρδη, είτε αγορά οικιστικού ή εμπορικού ακινήτου για ενοικίαση είναι και αυτή πολύ δημοφιλής, παρά το γεγονός ότι κατά καιρούς δημιουργούνται φούσκες στην αγορά. Η επένδυση αυτή είναι πιο δύσκολο να ρευστοποιηθεί και σε περιόδους κρίσης μπορεί να πωληθεί σε τιμές πολύ χαμηλότερες της τιμής που έχει αγοραστεί, ιδιαίτερα σε περίπτωση αναγκαστικής πώλησης. Στην περίπτωση ενοικίασης, το ακίνητο παρέχει ένα σταθερό παθητικό εισόδημα αλλά ταυτόχρονα υπάρχει το κόστος συντήρησης και κτηματομεσιτικά έξοδα για ανεύρεση ενοικιαστών.
Η επένδυση σε χρυσό είναι επίσης αρκετά δημοφιλής και θεωρείται από πολλούς ασφαλές καταφύγιο. Μπορεί να γίνει είτε με αγορά φυσικού χρυσού σε ράβδους διαφόρων γραμμαρίων, με αγορά χρυσών λιρών είτε σε πλατφόρμες τύπου Bullionvolt. Επίσης, πολλοί επενδυτές που θέλουν να ακολουθούν την πορεία του χρυσού μπορεί να επενδύσουν σε Μετοχές εταιρειών εξόρυξης χρυσού ή σε Αμοιβαία Κεφάλαια που επενδύουν σε χρυσό. Τα τελευταία χρόνια η ρευστοποίηση έγινε πιο εύκολη μέσω των ανταλλακτηρίων χρυσού αλλά οι κίνδυνοι κλοπής σε περίπτωση φυσικού χρυσού και της διακύμανσης της τιμής είναι πάντα εκεί.
Πετρέλαιο, λάδι, καφές κ.τλ.
Επενδύσεις σε εμπορεύματα (commodities). Η αγορά εμπορευμάτων περιλαμβάνει την αγορά, την πώληση ή την εμπορία ακατέργαστων προϊόντων όπως λάδι, αλουμίνιο ή καφέ. Υπάρχουν σκληρά εμπορεύματα, που είναι γενικά φυσικοί πόροι πετρελαιοειδών και μεταλλεύματα και μαλακά εμπορεύματα, τα οποία είναι ζωικά ή γεωργικά αγαθά όπως σιτάρι, καλαμπόκι κ.τλ.. Τις περισσότερες φορές αγοράζεις και πουλάς μέσω συμβολαίων προαίρεσης (Option Contracts) και μελλοντικών ή προθεσμιακών συμβάσεων (future or forward contracts). Αυτού του είδους οι επενδύσεις είναι πολύ εξειδικευμένες, γίνονται συνήθως από επαγγελματίες ή θεσμικούς επενδυτές αλλά μπορεί να έχουν σημαντικές αποδόσεις. Χρειάζεται πάρα πολλή μελέτη και προσοχή για να γίνει από κάποιον ιδιώτη.
Peer to Peer Lending και Κρυπτονομίσματα
Επένδυση σε ομότιμο δανεισμό (Peer to peer lending). Οι πλατφόρμες αυτές φέρνουν σε επαφή ανθρώπους/επιχειρήσεις που θέλουν να λάβουν κάποιο δάνειο με ιδιώτες επενδυτές οι οποίοι είναι διατεθειμένοι να τους δανείσουν τα χρήματά τους με αντάλλαγμα κάποιο επιτόκιο. Αφού επιλέξεις την πλατφόρμα που θέλεις, κάνεις κατάθεση το κεφάλαιο που θέλεις να επενδύσεις και στη συνέχεια επιλέγεις τα δάνεια στα οποία θέλεις να το επενδύσεις. Υπάρχουν εργαλεία που μπορείς να καθορίσεις παραμέτρους όπως ποσό ανά δάνειο, επαναλαμβανόμενη επένδυση, χώρες κ.τλ. καθώς επίσης τεχνικές που ελαχιστοποιούν το ρίσκο μη αποπληρωμής. Δεν παύει όμως η σχετικά ψηλή απόδοση και το παθητικό εισόδημα που αποκομίζεις, να συνοδεύεται με το ρίσκο τής μη αποπληρωμής και της χώρας ή του νομίσματος που γίνεται το δάνειο. Ακροθιγώς θα πρέπει να δοθεί προσοχή αν η πλατφόρμα είναι εποπτευόμενη, αν υπάρχουν εγγυήσεις και εγγυημένες αποπληρωμές και στους επιτήδειους που μπορεί να εξαπατήσουν. Επίσης υπάρχουν πλατφόρμες που χρηματοδοτούν μικροδάνεια, αυτοκίνητα ή ακίνητα.
Επενδύσεις σε κρυπτονομίσματα. Τα κρυπτονομίσματα είναι ψηφιακά νομίσματα που χρησιμοποιούν τεχνολογίες κρυπτογράφησης και είναι σχεδόν αδύνατον να αναπαραχαραχθούν ή να διπλο-ξοδευτούν. Λειτουργούν σαν νομίσματα αλλά και σαν ψηφιακά γενικά καθολικά (ledgers). Τα περισσότερα δεν ελέγχονται από μια συγκεκριμένη εταιρεία ή Ρυθμιστική Αρχή (είναι αποκεντρωμένα), ενώ τα περισσότερα βασίζονται πάνω στην τεχνολογία του Blockchain. Μπορείς να τα αγοράσεις μέσω ανταλλακτηρίων ή με απευθείας ανταλλαγή μέσω του προσωπικού σου πορτοφολιού (hard wallet).
Υπάρχουν διάφοροι τύποι κρυπτονομισμάτων ως ακολούθως:
• Ψηφιακά Νομίσματα πληρωμών (cryptocurrencies) όπως το Bitcoin, Ethereum κ.τλ. που προσφέρουν μια εναλλακτική μορφή πληρωμής.
• Μάρκες αγοράς συγκεκριμένων υπηρεσιών ή προϊόντων (Utility Token) που δημιουργούνται για τη χρηματοδότηση συναλλαγών και άλλων εξόδων στο πλαίσιο μιας συγκεκριμένης εφαρμογής.
• Μάρκες Επενδυτικών Μεριδίων (Security Token) που δημιουργούνται για τη χρηματοδότηση κάποιας επένδυσης και έχουν κάποια από τα χαρακτηριστικά των μετοχών.
• NFTs Non Fungible Tokens όπου στο καθένα από αυτά αντιστοιχεί ένα μοναδικό περιουσιακό στοιχείο όπως έργα τέχνης ή ψηφιακό οπτικοακουστικό περιεχόμενο.
• (Stable Coins) όπως το USDT, TEther των οποίων η διακύμανσή τους είναι συνδεδεμένη με το δολάριο και ελαχιστοποιούν αρκετό από το ρίσκο που φέρουν τα κρυπτονομίσματα αλλά παράλληλα και τις αποδόσεις.
• (Privacy coins) όπως το Monero και το Zcash που έχουν σαν προτεραιότητα την εμπιστευτικότητα και την ανωνυμία του χρήστη.
Στην περίπτωση των κρυπτονομισμάτων η απόδοση μπορεί να είναι:
1. με τη μορφή της ανατίμησης κατέχοντάς το με μακροπρόθεσμο ορίζοντα,
2. κάνοντας συχνές αγοραπωλησίες (trading), με σκοπό το άμεσο κέρδος,
3. κάνοντας επιβεβαιώσεις-staking (Proof of Stake) όπου μέσω των κρυπτονομισμάτων επιβεβαιώνουν την εγκυρότητα συγκεκριμένων συναλλαγών ή έξυπνων συμβολαίων (smart contracts) δίνοντας αμοιβή για κάθε επιβεβαίωση,
4. μέσω του δανεισμού του κρυπτονομίσματος έναντι επιτοκίου καθώς και
5. λαμβάνοντας επιτόκιο σαν μια προθεσμιακή κατάθεση.
Για όλα τα πιο πάνω υπάρχουν εξειδικευμένες πλατφόρμες που μπορείς να χρησιμοποιήσεις για να τοποθετηθείς.
Οι θιασώτες τους τα ευλογούν για τα άμεσα, εύκολα, ψηλά και γρήγορα κέρδη, αλλά δυστυχώς το νόμισμα έχει και την άλλη όψη γιατί οι μεγάλες διακυμάνσεις προκαλούν επίσης και τεράστιες ζημιές καθώς και εγκλωβισμένους επενδυτές.
Χρειάζεται προσοχή, προσοχή και προσοχή
Όλες οι πιο πάνω επιλογές πρέπει να μελετηθούν και να αναλυθούν εις βάθος από κάποιον που θέλει να επενδύσει. Ακόμα και η απλή προθεσμιακή κατάθεση περιέχει ρίσκα και στρατηγική όσο απλή και να φαίνεται. Παρά τους κινδύνους και τις προκλήσεις, πρέπει να έχετε υπόψιν ότι η καλύτερη στιγμή για να επενδύσετε ήταν πριν είκοσι χρόνια. Αν δεν το έχετε κάνει, τότε η καλύτερη στιγμή είναι σήμερα.