Τι θα φέρουν στο παγκόσμιο εμπόριο οι δασμοί στο πλαίσιο του προστατευτισμού και της νεο-μερκαντιλιστικής προσέγγισης του Ντόναλντ Τραμπ; Ποιες θα είναι οι επιπτώσεις για την παγκόσμια ανάπτυξη; Ποιοι θα είναι οι χαμένοι των εμπορικών πολέμων;
Τα παραπάνω ερωτήματα γίνονται ολοένα και πιο πιεστικά ενόψει της 2ας Απριλίου, κατά την οποία ο Αμερικανός πρόεδρος έχει προαναγγείλει μπαράζ δασμών προς γεωπολιτικούς αντιπάλους αλλά και συμμάχους, χαρακτηρίζοντάς την ως «ημέρα απελευθέρωσης» για την αμερικανική οικονομία – ενώ ήδη ανακοίνωσε δασμούς 25% προς τα εισαγόμενα στις ΗΠΑ αυτοκίνητα. Παρά τα όσα εκτιμά ο ένοικος του Λευκού Οίκου και το επιτελείο του περί βελτίωσης των δεδομένων για το εμπορικό ισοζύγιο των ΗΠΑ μέσω της επιβολής «αμοιβαίων» δασμών, όλος ο υπόλοιπος πλανήτης προειδοποιεί για τους κινδύνους της δασμολογικής προσέγγισης και των πιθανών εμπορικών πολέμων που πιθανότατα θα προκαλέσουν.
Οι διεθνείς οργανισμοί προειδοποιούν
Μιλώντας στο πρόσφατο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ στα τέλη Γενάρη η γενική διευθύντρια του ΠΟΕ Νγκόζι Οκόνζο-Ιγουεάλα απηύθυνε έκκληση προς τις χώρες να διατηρήσουν την ψυχραιμία τους απέναντι στις απειλές επιβολής δασμών, τονίζοντας ότι οι εμπορικοί πόλεμοι μετά τις απειλές του Ντόναλντ Τραμπ μπορούν να έχουν καταστροφικές συνέπειες για την παγκόσμια ανάπτυξη. «Αν έχουμε αντίποινα «μία σου και μία μου», είτε πρόκειται για δασμούς 25% είτε για 60% και φτάσουμε εκεί που ήμασταν τη δεκαετία του 1930, θα δούμε διψήφιες απώλειες του παγκόσμιου ΑΕΠ. Αυτό είναι καταστροφικό. Όλοι θα πληρώσουν», δήλωσε χαρακτηριστικά η επικεφαλής του διεθνούς οργανισμού, ο οποίος αντιμετωπίζει υπαρξιακού χαρακτήρα απειλή στην εποχή Τραμπ 2.0.
Ο ΟΟΣΑ στο ίδιο μήκος κύματος υπογράμμισε σε έκθεσή του ότι «ο περαιτέρω κατακερματισμός της παγκόσμιας οικονομίας αποτελεί σημαντική ανησυχία», προσθέτοντας ότι «μεγαλύτερες και ευρύτερες αυξήσεις εμπορικών εμποδίων θα έπλητταν την ανάπτυξη σε όλο τον κόσμο και θα ενίσχυαν τον πληθωρισμό». Αντίθετα, επισημαίνεται ότι «ένα πιο σταθερό περιβάλλον θα μειώσει την αβεβαιότητα και οι συμφωνίες που μειώνουν τους δασμούς από τα σημερινά επίπεδα και οι πιο φιλόδοξες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις πολιτικής θα μπορούσαν να ενισχύσουν την ανάπτυξη».
Η εικόνα του παγκόσμιου εμπορίου δείχνει άνοδο, όμως η ρευστότητα που φέρνει η νέα αμερικανική κυβέρνηση απειλεί με αντίστροφη πορεία. Σύμφωνα με το Global Trade Update της Διάσκεψης των Ηνωμένων Εθνών για το Εμπόριο και την Ανάπτυξη (UNCTAD), το παγκόσμιο εμπόριο παρουσίασε αύξηση κατά 1,2 τρισ. δολάρια το 2024 (αύξηση κατά 3,7%), φτάνοντας στο επίπεδο-ρεκόρ των 33 τρισ. δολαρίων. Οι ανισορροπίες στο εμπόριο αγαθών διευρύνθηκαν κατά τη διάρκεια του 2024, λόγω του αυξανόμενου ελλείμματος των Ηνωμένων Πολιτειών και του αυξανόμενου κινεζικού πλεονάσματος, που τροφοδοτείται από τις ισχυρές εξαγωγές και τη σταθερή ζήτηση. Το εμπόριο παραμένει σταθερό στις αρχές του 2025, ωστόσο οι αυξανόμενες γεωοικονομικές εντάσεις, οι προστατευτικές πολιτικές και οι εμπορικές διαμάχες σηματοδοτούν πιθανές διαταραχές στο μέλλον. Τα στοιχεία υπογράμμισαν ακόμη ένα σημαντικό στοιχείο, τους κινδύνους για τις αναπτυσσόμενες οικονομίες: Πιθανή κλιμάκωση της επιβολής δασμών θα τις αποθαρρύνει από το να εξάγουν αγαθά προστιθέμενης αξίας, εμποδίζοντας την εκβιομηχάνισή τους.
Το άγχος της Ευρώπης
Νευρικότητα δεν επικρατεί, ασφαλώς, μόνο στις αναπτυσσόμενες οικονομίες του πλανήτη, αλλά και στην Ευρώπη, η οποία παρά την αποφασιστική της ρητορική απέναντι στους δασμούς του Τραμπ, δείχνει αμήχανη. Mιλώντας στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενώπιον της Επιτροπής Οικονομικών και Νομισματικών Υποθέσεων η επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Κριστίν Λαγκάρντ προειδοποίησε ότι ο εμπορικός πόλεμος απειλεί να ενισχύσει τις πληθωριστικές πιέσεις και να βυθίσει τις αναπτυξιακές προοπτικές της Ευρωζώνης. Εξήγησε ότι η ζώνη του ευρώ, η οποία είναι πολύ ανοικτή στο εμπόριο και βαθιά ενσωματωμένη στις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού, ιδίως με τις Ηνωμένες Πολιτείες, είναι ιδιαίτερα εκτεθειμένη στις μεταβολές των εμπορικών πολιτικών. Και ανέφερε ότι, σύμφωνα με την ανάλυση της ΕΚΤ, αμερικανικός δασμός 25% στις εισαγωγές από την Ευρώπη θα μείωνε την ανάπτυξη της Ευρωζώνης κατά περίπου 0,3 ποσοστιαίες μονάδες το πρώτο έτος. Εάν η Ευρώπη αντιδρούσε στη συνέχεια, αυξάνοντας τους δασμούς στις αμερικανικές εισαγωγές θα αύξανε το ποσοστό περαιτέρω σε περίπου μισή ποσοστιαία μονάδα.
Το παραπάνω εξηγείται από το γεγονός ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι ο πιο σημαντικός εμπορικός εταίρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σε όρους εξαγωγών αγαθών, οι οποίες ανήλθαν στα 504 δισ. ευρώ το 2023, αντιστοιχώντας στο 20% του συνόλου των εξαγωγών της ΕΕ. Είναι ενδεικτικός ότι από το παραπάνω ποσό, τα 158 δισ. ευρώ (ή το 31%) αφορούν τη Γερμανία, η οποία είναι και η χώρα με τη μεγαλύτερη έκθεση στην αμερικανική αγορά.
Ρίσκο και για τον Τραμπ
Κόστος όμως από έναν ενδεχόμενο εμπορικό πόλεμο ΗΠΑ – Ευρώπης, δε θα είχε μόνο η Γηραιά Ήπειρος, αλλά και η Ουάσιγκτον. To Peterson Institute, σε πρόσφατη ανάλυσή του, επισημαίνει ότι η Αμερική θα μπορούσε να μειώσει το έλλειμμα του εμπορικού της ισοζυγίου με τις χώρες της ΕΕ επιβάλλοντας δασμούς σε αυτές, αλλά με κόστος υψηλότερο πληθωρισμό και χαμηλότερο ΑΕΠ, απ’ ότι, σε διαφορετική περίπτωση για τις ΗΠΑ και σχεδόν σε όλες τις οικονομίες της ΕΕ. Προσθέτει, μάλιστα, ότι τα μέτρα της αμερικανικής κυβέρνησης θα είχαν μικρή επίπτωση στο παγκόσμιο εμπορικό έλλειμμα των Ηνωμένων Πολιτειών.
Θα πρέπει να σημειωθεί επίσης ότι απειλές όπως αυτές που απήυθηνε ο Ντ. Τραμπ προς τις χώρες των BRICS+ περί επιβολής δασμών ύψους 100%, εφόσον δεν σταματήσουν τις προσπάθειες να περιορίσουν την εξάρτηση από το αμερικανικό δολάριο ως αποθετικό νόμισμα, μπορούν κάλλιστα να γυρίσουν μπούμερανγκ, επιταχύνοντας την αποδολαριοποίηση, αναζητώντας εναλλακτικά χρηματοδοτικά συστήματα, αδυνατίζοντας με τον τρόπο αυτό την αμερικανική επιρροή στο παγκόσμιο εμπόριο.
Ιστορικά διδάγματα (;)
Η ιστορία έχει αποδείξει ότι στους εμπορικούς πολέμους δεν υπάρχουν νικητές. Τη δεκαετία του 1930 ο Νόμος περί Δασμών Σμουτ-Χόλεϊ (Smoot–Hawley Tariff Act), που είχε ως στόχο την προστασία των Αμερικανών αγροτών και των αμερικανικών επιχειρήσεων από τον διεθνή ανταγωνισμό, προκάλεσε έναν ολοκληρωτικό εμπορικό πόλεμο, «τη μητέρα όλων των εμπορικών πολέμων» κατά πολλούς. Με την επιβολή επιπρόσθετων δασμών περίπου 20% στις εισαγωγές γεωργικών αγαθών και βιομηχανικών προϊόντων οδήγησε σε σημαντικό βαθμό σε μεγάλη πτώση το διεθνές εμπόριο, έπειτα από τα αντίποινα των στοχευθέντων χωρών, επιδεινώνοντας τη Μεγάλη Ύφεση εκείνης της καταστροφικής δεκαετίας για την ιστορία των ΗΠΑ και του πλανήτη (όπως αποδείχθηκε στη συνέχεια, με τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο). Άραγε ο Αμερικανός πρόεδρος θα λάβει υπόψη του τα διδάγματα του παρελθόντος ή ο πλανήτης θα κάνει πολλαπλά βήματα προς τα πίσω; Θα φανεί σύντομα.
Πηγή: naftemporiki.gr
Διαβάστε επίσης: Βρετανικά ομόλογα: Εξανεμίστηκαν τα χθεσινά κέρδη- Καμπανάκι για εύθραυστη δημοσιονομική ισορροπία