Της Χριστίνας Πιερίδη*
Σε μια εποχή που οι νέοι πολίτες, οι νέοι εργαζόμενοι και καταναλωτές αναζητούν καλύτερες ή εναλλακτικές εργασιακές συνθήκες, που επιλέγουν «πράσινα» προϊόντα και κοινωνικά ή περιβαλλοντικά ευαίσθητες επιχειρήσεις, οι προτιμήσεις αυτές αντανακλώνται στους στόχους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία θέσπισε τη βιώσιμη μετάβαση ως προτεραιότητά της, εντάσσοντας τα κοινωνικά κριτήρια ως αναπόσπαστο μέρος.
Ένας σημαντικός αριθμός νομοθετικών και ρυθμιστικών μέτρων έχει υιοθετηθεί, τα οποία άλλαξαν ουσιαστικά το επιχειρηματικό περιβάλλον καθώς και τη λειτουργία των επιχειρήσεων σε όλο το φάσμα της οικονομίας, εισάγοντας τα κριτήρια ESG. Ο αντίκτυπος αυτός ήταν ιδιαίτερος για τον χρηματοπιστωτικό τομέα, καθώς πολλά από αυτά τα ρυθμιστικά μέτρα έχουν ως στόχο να προωθήσουν τη βιώσιμη χρηματοδότηση και να διασφαλίσουν ότι οι ιδιωτικές επενδύσεις, μέσω και του τραπεζικού τομέα, διοχετεύονται προς τους στόχους της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας.
Πώς οι τράπεζες ευθυγραμμίζονται με το ESG
Οι τράπεζες στην Κύπρο ενσωματώνουν τις αρχές της βιωσιμότητας, θέτοντας ψηλούς στόχους για τη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματός τους, τη βέλτιστη εταιρική διακυβέρνησή τους και την κοινωνική συνεισφορά τους.
Οι στόχοι αυτοί είναι συγκεκριμένοι, μετρήσιμοι και επικοινωνούνται με διαφάνεια στο επενδυτικό κοινό και όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη μέσω των εκθέσεων βιωσιμότητας που ετοιμάζουν. Οι συγκεκριμένες εκθέσεις βιωσιμότητας συντάσσονται κάθε χρόνο με βάση διεθνή πρότυπα και βέλτιστες πρακτικές. Μεταξύ άλλων, εξηγούν πώς ευθυγραμμίζονται οι στόχοι ESG της κάθε τράπεζας με τις διεθνείς πρωτοβουλίες, ιδίως με τους 17 Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΣΒΑ) του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών. Οι εκθέσεις βιωσιμότητας περιγράφουν με λεπτομέρεια πώς ενσωματώνονται οι στόχοι ESG της τράπεζας σε όλα τα τμήματα και στις λειτουργίες του οργανισμού, καθώς και πώς οι τράπεζες αναθεωρούν τη δομή και τις πολιτικές τους, ώστε να επιτευχθούν οι στόχοι ESG που έχουν τεθεί. Σημειώνεται ότι εγκεκριμένοι ελεγκτές θα διενεργούν τη διασφάλιση της υποβολής εκθέσεων βιωσιμότητας σύμφωνα με εθνικά και ευρωπαϊκά πρότυπα διασφάλισης.
Ως παράδειγμα στόχων βιωσιμότητας που αφορούν τους κοινωνικούς στόχους, σημειώνεται ότι οι τράπεζες θέτουν αριθμητικούς στόχους για συμμετοχή των γυναικών στα ανώτερα διευθυντικά επίπεδα ή στα διοικητικά συμβούλιά τους. Επίσης, θέτουν στόχους για ποσοστό του προϋπολογισμού τους που διατίθεται σε έργα που συνεισφέρουν στην κοινωνία.
Σημειώνεται ότι, μέσω των προγραμμάτων κοινωνικής προσφοράς τους, οι τράπεζες στηρίζουν ευπαθείς ομάδες, αναλαμβάνουν πολιτιστικές και περιβαλλοντικές δράσεις και ενισχύουν την εκπαίδευση και την καινοτομία. Επιπρόσθετα, οι τράπεζες χρησιμοποιούν το προσωπικό και την τεχνογνωσία τους για τη δημιουργία και υποστήριξη δικτύου εθελοντών και συνδράμουν με χορηγίες και εθελοντικές δράσεις στο έργο κοινωφελών οργανισμών, όπως τον Κυπριακό Ερυθρό Σταυρό, τον Σύνδεσμο «Ένα Όνειρο Μια Ευχή», το Καραϊσκάκειο Ίδρυμα και άλλους.
Η χρηματοδότηση είναι και «πράσινη»
Πέραν των ενεργειών τους για μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματός τους από τις εσωτερικές λειτουργίες τους, όπως η ενεργειακή αναβάθμιση κτηρίων και η χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, οι τράπεζες λαμβάνουν ενέργειες για σταδιακή αύξηση του ποσοστού πράσινων δανείων τους. Από το 2024, οι τράπεζες δημοσιεύουν τον Δείκτη Πράσινων Στοιχείων Ενεργητικού (Green Asset Ratio) ο οποίος μετρά πόσο «πράσινο» είναι το χαρτοφυλάκιό τους, με δανειοδοτήσεις εταιρειών που χαρακτηρίζονται ως πράσινες από το Ευρωπαϊκό Σύστημα Ταξινόμησης (EU taxonomy).
Οι τράπεζες θέτουν στόχους για παραχώρηση όλο και περισσότερων πράσινων δανείων και αναπτύσσουν διαρκώς νέα πράσινα προϊόντα για στήριξη των πελατών τους προς τη βιώσιμη μετάβαση. Τα προϊόντα αυτά, μεταξύ άλλων, βοηθούν τους πελάτες τους για ενεργειακή αναβάθμιση κατοικίας, απόκτηση υβριδικού / ηλεκτρικού αυτοκινήτου, επένδυση σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και άλλες χρηματοδοτήσεις, για να μειώσουν το περιβαλλοντικό αποτύπωμά τους.
Παράλληλα, οι τράπεζες στην Κύπρο ξεκίνησαν τις διαδικασίες για έκδοση πράσινων ομολόγων, όπου τα κεφάλαια που αντλούνται προορίζονται για χρηματοδότηση έργων πράσινης ανάπτυξης και ενεργειακής αναβάθμισης τόσο από νοικοκυριά όσο και από επιχειρήσεις.
Ως απόρροια των πιο πάνω στόχων τους για αύξηση της βιώσιμης χρηματοδότησής τους, αλλά και με βάση τις εποπτικές και κανονιστικές απαιτήσεις τους, οι τράπεζες οφείλουν να αξιολογούν, μέσω των παραμέτρων του ESG, τη βιωσιμότητα των υφιστάμενων και δυνητικών πελατών τους και να κατευθύνουν τις στρατηγικές δανεισμού τους σε πιο βιώσιμες, υπεύθυνες και διαφανείς εταιρείες.
Ο κεντρικός ρόλος της πλατφόρμας Synesgy
Λόγω των σημαντικών αυτών εξελίξεων, η Artemis Credit Bureau, το κυπριακό Γραφείο Πίστης, σε συνεργασία με τον Σύνδεσμο Τραπεζών Κύπρου και τα μέλη του, καθώς και με την εταιρεία ICAP CRIF A.E., μέλος του διεθνούς Ομίλου της CRIF S.p.A., συνεργάστηκαν και εγκαθίδρυσαν πρόσφατα στην κυπριακή αγορά ένα σημαντικό έργο υποδομής στον τομέα του ESG: Το Διατραπεζικό Έργο Αξιολόγησης Επιχειρήσεων βάσει των κριτηρίων ESG, μέσω της παγκόσμιας ψηφιακής πλατφόρμας με την ονομασία Synesgy.
Το Synesgy είναι μια παγκόσμια ψηφιακή πλατφόρμα συλλογής και αξιολόγησης δεδομένων ESG, η οποία δίνει τη δυνατότητα σε κάθε επιχείρηση, ανεξαρτήτως μεγέθους και κλάδου, να αξιολογήσει το βαθμό βιωσιμότητάς της, συμπληρώνοντας κοινά διατραπεζικά ερωτηματολόγια για την έκδοση πιστοποιητικών ESG. Τα πιστοποιητικά ESG της κάθε εταιρείας καταγράφουν μια συνολική βαθμολογία ESG, η οποία αποτυπώνει τη συμμόρφωση της εταιρείας στα Περιβαλλοντικά, Κοινωνικά και Διακυβερνητικά (ESG) κριτήρια, ενώ δίνεται και ξεχωριστή βαθμολογία για τα κοινωνικά κριτήρια, μεταξύ άλλων.
Ως μέρος της αξιολόγησης του κοινωνικού αποτυπώματος κάθε εταιρείας, εξετάζονται παράγοντες, όπως ατυχήματα στην εργασία, εκπαίδευση προσωπικού για θέματα ασφάλειας και θέματα προσωπικών δεδομένων, διαφορά μισθών μεταξύ αντρών και γυναικών και κατανομή επαγγελματικών θέσεων μεταξύ φύλων.
Με το πέρας της αξιολόγησης, κάθε εταιρεία λαμβάνει και σχέδιο δράσης ESG, στη βάση του οποίου η εταιρεία έχει εικόνα για τα αδύναμα σημεία της, προκειμένου να τα βελτιώσει και συνεπώς να ανεβάσει την αξιολόγησή της. Ως μέρος του εξατομικευμένου σχεδίου δράσης για βελτίωση της απόδοσής της σε θέματα βιωσιμότητας, δίνονται συγκεκριμένες προτάσεις για βελτίωση της απόδοσης του κοινωνικού αποτυπώματος της εταιρείας. Για παράδειγμα, προτείνονται υιοθέτηση κώδικα δεοντολογίας, πιστοποίηση κοινωνικής ευθύνης, οργάνωση πρωτοβουλιών προς όφελος της τοπικής κοινότητας όπου δραστηριοποιείται η εταιρεία, προγράμματα που στηρίζουν την καλή υγεία και ευεξία των υπαλλήλων κ.ά.
Στόχος είναι να μπορούν οι εταιρείες που έχουν ψηλό βαθμό αξιολόγησης ESG, και άρα χαμηλότερη έκθεση σε περιβαλλοντικούς και άλλους κινδύνους ESG και μεγαλύτερη ανθεκτικότητα σε σχέση με τη μετάβαση στην πράσινη οικονομία, να έχουν χρηματοοικονομικό όφελος κατά τη λήψη τραπεζικών υπηρεσιών. Επιπρόσθετα, οι εταιρείες με ψηλό βαθμό αξιολόγησης ESG θα αποκτούν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα, καθώς οι πελάτες τους (άλλες εταιρείες και καταναλωτές) λαμβάνουν υπόψη όλο και περισσότερο το αποτύπωμα των προμηθευτών τους στο περιβάλλον και την κοινωνία στην αξιολόγησή τους.
Μπορεί σήμερα οι κανονιστικές απαιτήσεις για τα κριτήρια ESG να αφορούν τις εταιρείες μεγαλύτερου μεγέθους με μεγάλες αλυσίδες αξίας, παρόλα αυτά μέσω του Έργου που αναπτύχθηκε από τις τράπεζες στην Κύπρο και του αξιόπιστου εργαλείου του Synesgy δίνεται μια χρυσή ευκαιρία στις κυπριακές επιχειρήσεις, ανεξαρτήτως μεγέθους και κλάδου, να αξιολογήσουν την απόδοσή τους και να χαράξουν την πορεία τους προς τη βιώσιμη ανάπτυξη με όλα τα θετικά συνεπακόλουθα.
Καταληκτικά, σημειώνεται ότι οι τράπεζες τόσο στην Κύπρο όσο και διεθνώς υιοθετούν αποτελεσματικά τα κριτήρια ESG ως οργανισμοί και παράλληλα αποτελούν την κινητήριο δύναμη ώθησης των επιχειρήσεων, των οικοσυστημάτων και της οικονομίας ευρύτερα προς τη νέα, πράσινη, πιο δίκαιη και βιώσιμη -κατά το βέλτιστο δυνατόν- εποχή.
*Επικεφαλής Νέων Εργασιών και Δημοσιονομικής Πολιτικής στον Σύνδεσμο Τραπεζών Κύπρου
Διαβάστε επίσης: Εστιάζοντας στο “S” του ESG: Η κοινωνική υπευθυνότητα ως μοχλός ανάπτυξης